Астатняе мы ўжо гаворым так, без слоў. Больш вачыма. Вачыма…

— Добрай ночы, Бузя, — кажу я ёй ціха. Мне цяжка пайсці ад яе. Бачыць бог, як цяжка.

— Дабранач, — адказвае мне Бузя, не кранаючыся з месца, і глядзіць на мяне з глыбокім смуткам сваімі блакітнымі вачыма з «Песні песняў».

Я зноў жадаю ёй добрай ночы. І яна зноў адказвае мне тым жа. Тут з'яўляецца маці і вядзе мяне ў другі пакой. Там яна разгладжвае сваімі цудоўнымі белымі рукамі белае пакрывала на маім ложку, і яе губы шэпчуць: «Спі на здароўе, дзіця маё, спі на здароўе…»

У гэтых некалькіх словах вылілася ўсё мора любові, якое сабралася ў сэрцы ў маёй мамы за той час, што мяне не было дома. Я гатовы прыпасці да яе, пакрыць пацалункамі яе прыгожыя белыя рукі. Але я не варты гэтага. Я ведаю… Ціха жадаю я ёй добрай ночы і застаюся адзін, адзін-адзінюсенькі ў гэтую ноч.

…Адзін-адзінюсенькі ў гэтую ноч. У гэтую ціхую, пяшчотную, цёплую вясновую ноч.

Я расчыняю акно і гляджу праз яго на вуліцу, гляджу на цёмна-сіняе начное неба, на зіхаткія брыльянтавыя зоркі. І я пытаюся ў самога сябе: няўжо? няўжо? Няўжо я прайграў сваё шчасце? Прайграў навекі? Няўжо я сам, вось гэтымі сваімі рукамі, узяў і спаліў свой чароўны палац і выпусціў прыгожую, нябесную царэўну, якую я калісьці зачараваў? Няўжо? Няўжо? А калі не? Раптам я з'явіўся ў час? «Бойсі лэгані, ахойсі кало — я прыйшоў у вінаграднік мой, сястрыца, нявеста мая…» І я яшчэ доўга сяджу каля расчыненага акна гэтай ноччу. І я адкрываю свае тайны гэтай ціхай, пяшчотнай, цёплай веснавой ночы, якая сама поўная, наздзіў поўная, таямніц і загадак.

І ў гэтую ноч я адкрыў нешта новае для сябе. Што я кахаю Бузю.

Што я кахаю яе тым святым, палымяным, пякельным каханнем, якое так добра апісана ў нашай «Песні песняў». Вялікія вогненыя літары ўзнікаюць, разразаючы змрок, я не ведаю адкуль — і лунаюць у мяне перад вачыма. Гэта літары з толькі што прачытанай «Песні песняў», літара за літарай: «Кі азо хамовэс агаво — мацнейшая за смерць любоў. Кошо хішэол кіно — жорсткая, як пекла, рэўнасць. Рэшофэго рышпэй эйш — яе іскры — іскры агню, полымя Божага…»

І я сяджу ў гэтую ноч каля расчыненага акна, і я пытаюся ў гэтай ночы таямніц і загадак, прашу яе адкрыць тайну: няўжо? няўжо?..

Толькі яна маўчыць, гэтая ноч таямніц і загадак. Тайна застаецца для мяне тайнаю — да заўтра.

Заўтра — так мне абяцала Бузя — мы пагаворым. Ах! Заўтра ўжо мы пагаворым… Хай толькі міне гэтая ноч. Хай толькі знікне гэтая ноч. Гэтая ноч. Гэтая ноч…

«Вайгі эрэв» — і быў вечар. «Вайгі бойкер» — і было ранне.

Цудоўнае, рэдкае ранне, якое бывае калі-нікалі на пачатку лета між вялікаднем і швуэс.

У гэтае ранне я прачнуўся самы першы ў доме. Дзень толькі нараджаўся. Маё маленькае санлівае мястэчка толькі-толькі пачало абуджацца ад салодкага сну. Яснае, пяшчотна-цёплае сонца рыхтавалася пакінуць свой шацёр і пусціцца ў шлях па вялікай нябеснай дарозе ў гэты дзень на пачатку лета між вялікаднем і швуэс. Яшчэ праносіўся над светам лёгкі, прахалодны начны ветрык. Ледзь-ледзь, нібыта крылцам анёла, кранаў ён ціхую зямлю, якая толькі пачала прачынацца.

Калі я ачнуўся ад сну, першай маёй думкаю была Бузя. Зноў Бузя?

Так, ізноў Бузя. Зноў, зноў і зноў Бузя. Бузя так завалодала ўсёй маёю істотаю, што мне ніколі не надакучыць расказваць вам пра яе зноў, зноў і зноў. Зноў і нанова пераказваць вам кораценька яе біяграфію. Той, хто ўжо чуў, напэўна, прабачыць мне. Таму ж, хто не чуў, трэ было б паслухаць: ён павінен ведаць, хто такая Бузя.

У мяне быў брат Беня, і ён утапіўся ў рацэ. Па ім засталася сіротка па імені Бузя. Скарочана ад Эстэр-Ліба: Лібузя — Бузя. І прыгожая ж яна была, нібы тая Суламіт, што ў «Песні песняў». І мы раслі, як брат і сястра. І мы любілі адно аднога, як брат і сястра. Вось хто такая Бузя.

Праляцелі гады. Я пакінуў родны дом супраць волі бацькоў. Я ўзбунтаваўся супраць іхніх запаветаў, не схацеў ісці іхнім шляхам, абраў сваю дарогу, кінуўся ў навуку. І вось аднойчы перад вялікаднем прыходзіць да мяне татава кароценькае пісемца з віншаваннямі: Бузя стала нявестаю, у суботу пасля швуэс вяселле, мне трэба прыехаць на вялікдзень дадому. Я адказаў з віншаваннем са свайго боку і прыляцеў на вялікдзень дамоў.

І я знайшоў Бузю пасталелаю і прыгожаю, яшчэ прыгажэйшаю, чым была. І прачнулася ў маёй памяці ранейшая Бузя. Суламіт з «Песні песняў». І бура ўсчалася ў мяне ў галаве. І агнём занялося маё сэрца. Полымем гневу — ні на кога, толькі на самога сябе. На сябе і на свае хлапечыя залатыя дурныя мроі, з-за якіх я пакінуў бацькоў, узбунтаваўшыся супраць іхніх запаветаў і кінуўшыся ў навуку, і вось такім чынам я прайграў, прайграў сваё шчасце, дапусціў, каб Бузя зрабілася нявестаю, чыёйсьці, не маёю!..

Бузя з самага дзяцінства была мне любаю і дарагою — гэта ісціна. Але толькі калі я прыехаў дадому і ўбачыў Бузю, я ўсвядоміў, што я кахаю Бузю.

Што я кахаю Бузю тым святым, палымяным, пякельным каханнем, якое так цудоўна апісана ў нашай «Песні песняў»: «Мацнейшая за смерць любоў, жорсткая, як пекла, рэўнасць. Яе іскры — іскры агню. Полымя Божага».

Я памыліўся: я не быў першы ў тое ранне. Мая мама падхапілася яшчэ раней за мяне. Яна ўжо апранулася. Яна ўжо занятая чаем, снеданнем.