— Таварыш, спыніцеся! Вы сапраўды лічыце гэта ўсё вартым захавання ды ўвекавечання? Цікава-цікава…

Васілій Іванавіч здагадаўся, што гэты маналог можа зацягнуцца. Краязнаўцы, рыхтуючы візіт, спісалі нямала паперы “неверагоднымі гістарычнымі фактамі”. І да таго ж, кожны прамоўлены факт нібыта раздзмуваў краязнаўцаў, павышаў іх значнасць ва ўласных вачах. Але ён не збіраўся даваць ім вольніцу. Крый божа такім дарвацца да неакрэплых камсамольскіх душаў ды зачараваць іх сваёй ахінеяй…

— Т-так, менавіта. Мы правялі вялікую даследчую працу. Апынулася, што яшчэ жывы адзін з тых хлапчукоў-ваданосаў. Ён перадаў нам на захаванне квіткі па аплаце за ваду і кавалак засушанай булачкі. Усё гэта магло б стаць асновай будучага музея хлебапячэння. Да таго ж на вуліцы Пралятарскай мы запісалі інтэрв’ю з чатырма жыхарамі, якія памятаюць работу пякарні. Дазвольце прывесці яшчэ цытату:

“Булачкі называліся мядовая, гарэхавая, марцыпанавая. Асабліва прыходзілася нам даспадобы цукраная, начынкай да якой быў карычневы трысняговы цукар, што закупаўся панам Вайцяхоўскім у краме каланіяльных тавараў. Зрэшты, калі не было цукраных, гадзіліся любыя іншыя. Усе булачкі былі неверагодна смачныя”.

— Разумееце? Вы пачулі? Гэта голас з мінулага! “Булачкі былі неверагодна смачныя”, – паўтарыў краязнаўца, смакуючы голас з мінулага.

— Так, грамадзяне, таварышы! Я вас прашу супакоіцца. Савецкая ўлада даўно пабарола галечу. І булачкі цяпер – з павідлам і з гарэхамі можна свабодна набыць у любой краме. Ужо што-што, булачкі вам савецкая ўлада гарантуе. А булачкі з цукрам гэта, прабачце, каменны век.

— М-марцыпанавай няма цяпер у продажу, – не здаваўся краязнаўца. Шэфу нават падалося, што той аж занадта расправіў крылы.

— Ах так? Антысаветчыну разводзіце? З цынамонам ешце! – грукнуў ён кулаком па сталу. – Я вам яшчэ раз паўтараю – не перагінайце палку, уйміцеся. Не гнявіце нябёсы! Мы будуем гарадскі калектар! – Васілій Іванавіч паказаў на вялікую мапу. – Вось бачыце чырвоны пункцір? Гэта шлях, якім какашкі з дзіцячых садкоў, школ і бальніц пацякуць прэч з нашага Нёмана. А калі мы будзем кожнае, прабачце, вось такое захоўваць, вы будзеце ў вочы дзецям глядзець? Што вы ім скажаце?!

— М-мы лічым, што гэтая пякарня – помнік працы простага нёманца, якога прыгняталі польскія капіталісты, – выцягнуў краязнаўца свой апошні казыр, без асаблівай, зрэшты, надзеі. – І акрамя таго на чарзе пад знос ідуць таксама даходныя дамы Бжэзоўскага, Хаваньскага ды Гінкеля. А гэта ўжо выклікае суцэльнае абурэнне!

“Эх, хлопцы, ведалі б вы, што ў нас тут плануецца пад знос, наогул абасраліся б”, – падумаў старшыня. Але трэба было хоць неяк загасіць канфлікт.

— Карацей, давайце зробім так: вы мне на разгляд пакідаеце ўсе свае занатоўкі. Я параюся з таварышамі, у тым ліку ў абкаме – што яны скажуць наконт калектара – мо і сапраўды яго пабудову адменім. Паспрабуем вырашыць гэтае пытанне справядліва, з улікам усіх думак. Як кажуць, паэтапна! Чакайце.

— В-васілій Іванавіч, дзякуй вам за ўвагу, – краязнаўцы ўзрадаваліся як дзеці. – Нарэшце ўлада пачынае прыслухоўвацца да грамадскасці. Мы тры разы спрабавалі прабіцца да старшыні гарвыканкама, і ўвесь час ён заняты. Аграмадны вам дзякуй! – яны працягнулі шэфу таўшчэзную тэчку паперы.

— Гэта што, усё пра пякарню?

— Канешне! Зроблена каласальная праца. Гэта гісторыя сабрана літаральна па драбніцах. Спадзяемся, што наша работа дапаможа наступным пакаленням нёманцаў лепш разумець гісторыю свайго горада, не паўтараць продкавых памылак.

— Так трымаць! Пішыце яшчэ! Не паўторым памылак продкаў! – Васілій Іванавіч падскочыў з крэсла ды пачаў трэсці краязнаўцам рукі.

Яны выйшлі, ледзь не кланяючыся і відавочна адчуваючы маленькую перамогу. “Не паўтарым памылак продкаў, не паўтарым”, – прабурчаў сабе пад нос старшыня, падкідваючы пакінуты краязнаўцамі фаліянт.

— Блін, вось пра што яны кажуць? Дык савецкая ўлада па сваёй прыродзе не можа паўтараць тых памылак… – ён пацягнуўся да ўнутранага тэлефона. – Ало, прыёмная? Карацей, у нас тут спіс асоб, якія ваду муцяць. Паглядзіце іх прапіску ды паведамце ўчастковым, каб правялі прафілактычную гутарку, а то яшчэ паўстанне падымуць. Не разумеюць, што савецкая ўлада ніколі не дазволіць сапраўдныя каштоўнасці пабурыць. Тым больш, што яна адрознівае сапраўдныя каштоўнасці ад уяўных, навязаных незразумела якімі сіламі. А гэту тэчку – у архіў.

— Будаўнікоў інфармаваць? – запыталася Ядвіга Антонаўна.

— А навошта? Іх справа – будаваць. Вось няхай і не спыняюцца, а тое будуць потым апраўданні левыя за парушэнне плану. Нам і так хапае, – ён ізноў зазірнуў у разлінеены сшытак. – Добра, ад гэтых адбіліся.

— Праз дзесяць хвілін падыйдзе наш новы галоўны архітэктар. Добры такі хлопец, са сталіцы даслалі.

— Ага, малады, неабазнаны, затое які амбітны! Усё што нам трэба выканае, вокам не міргне!

Пагрукаўшыся, у кабінет увайшоў малады, але ўжо з вялікімі залысінамі, мужчына. Ён тарапліва прывітаўся, прысеў, раскрыў вялікі кардонны планшэт, што прынёс з сабою. У ім аказаліся эскізы і нейкія чарцяжы.

— Ооо, я бачу вы не з пустымі да нас, як кажуць, рукамі, – адразу ўзрадаваўся шэф. – Хоць нехта талковы!

— Вось, таварышы! Адразу да справы. Ёсць шэраг прапаноў па арганізацыі гарадской прасторы на плошчах, што вызваляюцца пасля разборкі састарэлага жылога фонду нізкай гаспадарчай вартасці. Паколькі тэрыторыя ляжыць непасрэдна ў цэнтры Нёмана, дарэчна забудаваць яе сапраўды выбітнымі аб’ектамі. У нас з калегамі адбылася ўжо невялічкая працоўная нарада. Былі выказаныя некалькі вартых ідэй.