Не, усё ж не мелі рацыі гэтыя сябры. Ёсць тут вялікая справа…

У дзверы пагрукаліся і ўвайшла сакратарка Ядвіга Антонаўна, з пакетам яблык у руках:

— Сёння, Васілій Іванавіч, да нас дэлегацыя нёманскіх краязнаўцаў. Штосьці ў іх здарылася, ізноў незадаволеныя расчысткай пляцовак пад новыя сацыялістычныя будоўлі. Дык запісаліся на прыём. Наўпрост да вас. А гэта вось яблычкі, з канфіскаванага.

— О, даражэнькая мая Ядвіга Антонаўна, дык мы хіба сёння зноў будзем трэніраваць абарону ад роднага насельніцтва? Як самім адбівацца ды родны аблвыканкам адстойваць? Кругавую, як кажуць вопытныя байцы, – шэф зарагатаў і адгрыз адразу палову яблыка.

— Так то ж вучэбная трывога, каб тонус не губляць! – на ўсе зубы льсціва ўсміхнулася тая.

— Калі ў нас? – шэф сам адкрыў вялікі разлінеены сшытак з запісамі наведвальнікаў, што падала сакратарка. – У дзевяць трыццаць. Літаральна зараз. Гарматы зараджаныя?

— Дык я ж іх і не разраджала! Нічога, калі цяжка будзе, выклічам на падмацаванне асфальтаўкладчыкаў з трэцяга звяна, – яна таксама куснула яблык.

Такую трошкі свавольную атмасферу дазваляў сабе Васілій Іванавіч з падначаленымі.

— Ну і хрэн з табой. Будзем голымі рукамі. Добра хоць я “кацюшу” захапіў, – ён кіўнуў у бок вялікай мапы “План развіцця Нёмана да 2025 года”, і яны з Ядвігай Антонаўнай гучна рассмяяліся.

Дакладна ў прызначаны час у кабінет паскрэбліся. Дзвер нясмела прыадчынілася. Увайшлі трое. З позіркамі, поўнымі мальбы, яны нагадвалі бедных родзічаў з вёскі. Адзін – смялейшы інтэлігент з цыратавым партфелем, выступіў трошкі наперад і залепятаў:

— В-васілій Іванавіч, добры вам дзень. Мы ад грамадскасці прыйшлі. Ёсць пытанне да гарадской культуры, – тройца выглядала вельмі напалохана і выглядам сваім дэманстравала тыповых прадстаўнікоў разумовай працы.

— Слухаю вас уважліва, – адчаканіў шэф.

— Х-хацім звярнуць вашую ўвагу на разбурэнне дома, які мы з поўным правам можам назваць помнікам гісторыі і культуры, каштоўным набыткам нашага горада. Гэта двухпавярховая камяніца былой пякарні Вайцахоўскіх, што на рагу вуліцы Пралятарскай.

— Гэта там, дзе будуецца новы гарадскі калектар, што мусіць канчаткова вырашыць праблемы ачысткі сцёкавых водаў усяго Нёмана. Каб стала прыгожа і чысценька, – удакладніла Ядвіга Антонаўна. – Ці вы не хочаце, каб у нашым горадзе было чысценька?

— Ці мае наогул гэты дом статус помніка? – стрэліў на ўдачу Васілій Іванавіч, і адразу трапіў.

— Н-на жаль, не. Але мы лічым, што ён з поўным правам можа быць уключаны ў спіс спадчыны, якая ахоўваецца дзяржавай. А разборку ўжо сёння належыць прыпыніць, бо літаральна заўтра-паслязаўтра на яго месцы паўстане чарговы пустыр.

— І хто “мы” такія? – нахабна перарваў іх шэф. Гэты стары рытарычны прыёмчык заўсёды быў у арсенале вопытнага палітработніка.

— Х-хто? Грамадскасць…

— А спісачна?

— В-вось мы ўтрох. Але таксама мы правялі тлумачальную працу сярод жыхароў вуліцы Пралятарскай. Вось подпісы яшчэ васямнаццаці чалавек, – няўпэўненасць прадстаўніка грамадскасці прадказальна павялічылася.

— Несанкцыянаваную агітацыю значыць вялі?

— Ш-што вы, мы толькі ў межах асветы працоўных калектываў. Палітпрасвет жа!

— І што гэта, развалюху ў помнікі хочаце запісаць? Паставіць яе ў адзін шэраг з феадальным замкам шаснаццатага стагоддзя і выставіць нас тым самым на пасмешышча перад любой праверкай? Ну вось нават перад замежнымі гасцямі, перад польскімі таварышамі хаця б?

— Ч-чаму ж? Не, чакайце, – у голасе нарэшце дадалося крышку ўпэўненасці. Прадстаўнік грамадскасці дастаў з партфеля рукапісны ліст і стаў тарапліва зачытваць.

“Пякарня Вайцахоўскіх мае выбітныя рысы нёманскага канструктывізму. Пабудаваная незадоўга да вайны на тагачасным гарадскім ускрайку па праграме забеспячэння бяднейшых слаёў насельніцтва мучнымі вырабамі. Сама камяніца ўзведзена на моцным падмурку, другі паверх напалову драўляны. Ваконная фурнітура самая простая, але захавалася выдатна.

Адразу пасля вызвалення з яе зрабілі невялічкі інтэрнат для школьных настаўнікаў, якія аднымі з першых прыбылі ў горад са сталіцы дзеля ліквідацыі непісьменнасці, гэтай ганебнай спадчыны польскага рэжыму. Цікава, што да пякарні так і не была падведзена вада, таму, каб замяшаць цеста, яе двойчы на тыдзень дастаўлялі ў дубовых бочках на коннай падводзе. Здаралася, вады не хапала, бо хлебныя лаўкі рабілі надта вялікую замову, і тады хлапчукі з суседніх дамоў насілі ў пякарню ваду з найбліжэйшай студні вёдрамі на карамыслах за тры злотых у дзень. Рабочыя ў пякарні…”