– Давайце выпьем за А., – грымеў сіпаты голас Помніка за сталом у майстэрні С. – Сёньня скаціна Галоўны звольніў яго з працы. З гэтае паскуднае газэцёнкі – цьху.

– Не трындзі, Шурык, – шчэрыўся Кастыль. – Газэта добрая. Проста ты зайздросьціш. Цябе ў ёй ужо пяць гадоў не друкуюць.

– А чаму не друкуюць? – узьвіўся Помнік. – А таму, што я бабу Галоўнага таго, цю-цю.

– Па-першае, пра бабу – хлусьня. Па-другое, цябе не друкуюць, бо ты ня пішаш.

– А во апошні верш: “Я ляжу ў жніве, / Вакол немцы мяне. / Схопяць ці не? / Не, не, не!..”

– Гэта яшчэ хтосьці ў пяцідзясятых напісаў – прыкалоўся.

– Та-ак? – непадробна зьдзівіўся Помнік. – А я таксама напісаў. Значыць, сапраўды геніяльны верш. Ну, налівай.

А. кульнуў і падумаў: “Мне гамон. Самае прыкрае, што калі я задушуся, на хаўтуры прыпрэцца Помнік і зробіць сябе галоўным героем імпрэзы. Будзе распавядаць, які ён быў мне сябра. Як ён мне дапамагаў, як падтрымліваў. І што астатнія – скаты. Не дагледзелі, не дапільнавалі такога выдатнага чалавека. І толькі ён – Помнік – папярэджваў”.

***

“Якое чысло, ці пасьпею да вёрсткі нумару? – думка прымусіла прачнуцца, аднак вочы А. не разлупіў. – Нумар, здаецца, выходзіць за дзень да Калядаў. Трэба прынесьці такі тэкст, каб Галоўны выкінуў іншы горшы. Патрэбны шэдэўральны тэкст – толькі тады я маю шанец…” А. паспрабаваў расплюшчыць вочы і ня здолеў. Нос упіраўся ў штосьці мяккае са сталым моцным пахам. А. ледзь дыхаў цьвільлю, перагарам і ўласным потам ад немянянае колькі дзён вопраткі. – “Цікава – дзе я?” – ён паспрабаваў павярнуцца – нібы малаток ляснуў у галаву. А. застагнаў.

– Божухна, хто тут? – адкульсьці здалёк прагучаў устрывожаны жаночы голас.

– Не хвалюйся, Адэля, гэта карыфан Помніка й Кастыля. Прыпёрліся ўчора на Дзень нараджэньня майго С. Тых тараканаў я разагнала, а гэтага не адужала. Адрубіўся ці ня першы. І мужык мой такі самы – імяніньнік! Назюзюкаўся ды заваліўся за халстамі. Скаціна... Поскудзь! Разьвёў у майстэрні гадзючнік. Тут такія госьцікі часам бываюць – крый Божа!

– Ды не нэрвуйся так, Галінка. Не такі ўжо й кепскі твой С. – слабахарактарны крыху. Але ж ты зь ім ужо колькі гадоў жывеш. Значыць, кахаеш.

– Ды дзе там тое каханне, – цяжка ўздыхнула Галінка. – Няма мне ўжо моцы. Ачуняе – скажу, што цяпер дакладна разводжуся, – з грукатам узьнялася з зэдліку ды патэпала да газавае пліты.

Вярнулася да стала. Наліла каву ў кубачкі і працягнула:

– І тады пачне на калені ставаць ды клясьціся, што гэта – апошні раз. Што жыць безь мяне ня можа.

Падумала.

– А й праўда – ня зможа. Шкада яго – вось і ўся любоў, – сумна ўсьміхнулася Галінка.

Жанчыны пасядзелі моўчкі, паплакалі крыху, запалілі па цыгарэціне.

– А ты, Адэлька, чаго равеш? – пацікавілася Галінка. – Ты ж маладзейшая ад мяне. Прыгожая, разумная, таленавітая…

– Вой, Галінка, толькі ня трэба на камплімэнты напрошвацца, ты ж ведаеш, як файна выглядаеш, – адмахнулася Адэлька.

Галінка нібы не пачула:

– Чаго табе трэба? Сядзіш у сваіх Засьценках, як царэўна-несьмяяна. Карціны па ўсім сьвеце прадаеш. Два разы на год у Горад прыедзеш – адразу вакол хмара мужыкоў віцца пачынае. Я раз бачыла, як консул нейкі кветкі табе дарыў. Чаго ж ты чакаеш?

Адэлька пахіліла галаву:

– І ў Засьценкі да мяне прыязджаюць. Па карціны. І кветкі прывозілі, пакуль я не забараніла...

А ў Горад ня езджу вось чаму. Чатыры гады таму я сустрэла Яго. Апошні курс Акадэміі, рыхтавалася да абароны дыплёму. Занесла мяне аднаго разу на абсалютна бязглуздую імпрэзу: канфэрэнцыю па выніках году. Ён сеў побач, дастаў нататнік, але глядзеў не на дакладчыкаў, а ўвесь час на мяне. А пасьля запрасіў на каву, і мы не расставаліся колькі месяцаў. Ён зрабіў прапанову. Я была такая шчасьлівая! Ажно ўявіла, што ня вытрымаю такога шчасьця – дурная. Патэлефанавала і сказала, што мы больш не пабачымся. Так яно й сталася. Ён зьмяніў жытло й працу. Я пільную ўсе газэты: калі й піша цяпер, дык пад псэўданімам.

Зацягнулася цыгарэтай:

– Я абараніла дыплём. Пажыла колькі часу ў Горадзе, а пасьля ня вытрымала й вярнулася ў свае Засьценкі. Гэта ж невыносны стан: жыць з чалавекам у адным Горадзе, ведаць, што ён дзесьці побач і што можаш сустрэцца зь ім на вуліцы. І што пры сустрэчы ён адно ўсьміхнецца, моўчкі памахае рукой ды пойдзе далей. Вось і зьехала.

Адэлька сумна ўсьміхнулася:

– А іншых мне ня трэба.

Галінка слухала агаломшаная.

Дапілі састылую каву.

А. ляжаў – не варушыўся. Адэлька ўзьнялася: