— Не запальвайце агонь!

У пакой праслізнула гнуткая постаць. Пранціш схапіў здань за руку: халодная, мокрая — але жывая! Графіня Батыста!

А тая ціха засмяялася.

— Ды не прывід я, пан Вырвіч, я на хвілінку, мне неабходна вас папярэдзіць…

Пранцысь узрадваўся, што ў цемры не бачна, як ён чырванее. Але ж, падобна, дзяўчына праслізнула ў ягоны пакой, апранутая толькі ў шаўковую кашульку. Вымакла ўся… А як яна прабралася ў вакно? Па сценцы караскалася?

— Там вузкі карніз ёсць, — прашаптала Міхалішыўна, як быццам умела чытаць думкі. — А я спрытная. Батыста мяне замкнуў, таму й давялося…

Дзесьці адрывіста гаўкнуў сабака, гэткі сабачы цівун, падаючы знак, што за ўсім сочыць, і дзяўчына ўздрыгнула.

— Вырашыла не адкладаць размову — мала што… Пан Вырвіч, калі прыедзем у Лебу, вас паклічуць за развітальны стол. Нічога не ешце і не піце.

— Чаму? — Пранціш прыабняў Міхалішыўну — таненькая, але моцная, як лаза, мокрая шаўковая тканіна слізгала пад рукой, нібыта абымаўся з русалкай.

— Вас з доктарам хочуць апаіць і завалачы на карабель, звезці ў Італію.

Пранціш схаладнеў. А ён паверыў, што ўсё так проста скончыцца.

— Навошта?

— Не ведаю… — Міхалішыўна сутаргава ўздыхнула. — Магчыма, проста баяцца, што вы зашмат ведаеце.

— А ў цябе адкуль такія звесткі?

— У крышталёвым шары пабачыла, — ціха засмяялася дзяўчына. — Ну вядома ж, падслухала. Будзьце асцярожныя, пан Вырвіч. Усё, мне час.

Раіна нечакана кранула вуснамі вусны Пранціша — лёгенька, як пялёстак кветкі — выслізнула з абдоймаў драгуна і зноў знікла ў дажджы і цемры.

Пранціш высунуў галаву ў вакно — амаль нічога не было відаць, угадвалася толькі, як перасоўваецца ўздоўж сцяны светлы цень.

Вырвіч зачыніў вакно, яго пачынала калаціць — ад гневу і незразумелай тугі. Магчыма, шчаслівае сямейнае жыццё шляхціца Вырвіча можа не адбыцца… Цяпер трэба старацца пазбегнуць атруты, падлітай у каву альбо падсыпанай у бігас.

Ды яшчэ хоць бы адчайная Міхалішыўна не папалася свайму гаспадару. Бач, якая… Ні агню не баіцца, ні вады, ні вышыні. Хаця панна Паланэя Багінская таксама спрытная была, як хлапчук. І на кані скакаць, і цераз сцяну пералезці, і з кінжальчыкам управіцца…

Вырвіч уздыхнуў. Але ўспамін пра блакітнавокую княжну ўжо не так кроіў сэрца, вастрыё страты затупілася, як аловак, якім занадта шмат пісалі адно і тое ж, падлічваючы згубленае. Пранціш крануў пальцам вусны, там, дзе яго пацалавала Міхалішыўна, бо ўсё яшчэ адчуваў дотык — хоць сама ўся вымакла пад халодным дажджом, а вусны цёплыя. Урэшце, гэта першы выпадак, калі ў вакно да Вырвіча, рызыкуючы, залезла дзяўчына — раней ён сам неаднаразова здзяйсняў такія подзвігі. Калі яна даведаецца пра ягонае жаніхоўства — наколькі гэта яе закране? Вось Ганулька ўсё б даравала. Усё сцярпела… Найлепшая ліцвінская жонка для воя. Як у казцы: прыйшоў муж, памяняўшы карову на мех з гнілымі яблыкамі, а яна толькі радуецца.

Хаця, можа, карысней усё-ткі было б паганяць нягеглага сужонца чапялой.

Заснуў драгун, толькі на ўсялякі выпадак падсунуўшы да дзвярэй цяжкі куфар. Хто аглядаецца, той не каецца. Заўтра з самай раніцы трэба перагаварыць з Лёднікам, «сватам» сваім. Хто б мог падумаць, што куплены за шэлег халоп будзе калісьці пасажоным бацькам на вяселлі свайго гаспадара!

А нікога іншага на гэтым месцы Пранціш Вырвіч уявіць не мог і не хацеў.

Горы белага пяску высіліся паўсюль, куды сягала вока, толькі на поўначы замест іх спявала сваю адвечную песню мора. Шэрае, у дробных зморшчынках, там-сям пазначаных белымі мазкамі. Вецер дзьмуў так, што часам займала дыханне, быццам ад хуткага бегу, і пакідаў у роце, у валасах калючыя пясчынкі. На тле белага пяску чорныя мёртвыя дрэвы, пахіленыя ўсе ў адзін бок і нібыта абгарэлыя, глядзеліся, як пакараныя грэшнікі у пекле.

— Тут яшчэ не так даўно быў лес… — прамовіў пан Караль Рысь, які сустрэў вандроўнікаў у Лебе, забяспечыў жытлом і вось — пацягнуў глядзець мясцовыя дзівосы. — Яны рухаюцца… Гэтыя выдмы… І ўсё на сваім шляху знішчаюць, як бы лава падчас вывяржэння вулкана.

Пан Рысь, гадоў трыццаці, высокі, плячысты і гожы, быў адным з альбанчыкаў, гаварылі, што ён зухаваты і дужы не менш, чым Міхал Валадковіч, расстраляны ў Менскай ратушы, і гэтаксама карыстаўся прыхільнасцю Караля Радзівіла. Чорныя вусы пана тырчэлі на адной лініі паралельна зямлі, і на бледным ад прыроды твары здаваліся прыклеенымі. Нават тут пан быў ва ўлюбёным мундзіры Віленскага ваяводства: цёмна-сіні кунтуш, жупан з чырвонымі адваротамі, белая шапка з каракулем, бурка, жоўтыя боты.

— Дык што, гэтыя пяскі і горад замятуць? — здзівіўся Пранціш.

— Ужо замялі, — патлумачыў альбанчык. — Горад быў раней тут, дамы стаялі… Потым людзі перабраліся далей. Бо не могуць чалавечыя высілкі стрымаць гнеў Божы…

Пан паказаў на роўныя шэрагі драўляных сваяў, акаваных жалезам, што былі ўбітыя ў пясок.

— Вось так і нас нішчаць і змінаюць, і ператвараюць у вартыя жалю руіны! — з пафасам, як на сойме, прамовіў альбанчык. — Падумайце толькі — палякі не захацелі падтрымаць пана Караля Радзівіла, бо ён болей любіць ліцвінаў, у Варшаве нудзіцца па Нясвіжы. Маўляў, што за кароль, які адну палову каралеўства любіць больш за другую. І мы атрымалі на сваю шыю Цялка! Таму хутка з усёй дзяржавай будзе, як тут — паглядзіце, стагоддзе таму там стаяў касцёл!