лі де болса лашкарларын тотатам деп уре болып, жасатарыны орта шенінде жрген Абдолла хана кенет лдекім сауыт бзар жебесін жіберді, Аралары сада оы жетердей жерде емес, алыс еді. Сйтсе де ысыра шан жебе «жеттім бе саан да» дегендей, екі абат тор сауыттан тіп Абдолла ханны а бйірінен кеп адалды. Ат стінен лап бара жатан ханды кзетші жігіттері аып алып, жау олына тсірмей кетті. Енді Абдолла скеріні лі де болса жауына ттеп беріп жрген топтары арсыласуын ойып, аттарыны басын Бхара арай брды.

— Маан о атан сол жігіт. Тек соны ана оы мені сауытымды бзып те алады, — деді ансырап жатан Абдолла.

И, дл Абдоллаа арнап кк рыш сауыт бзар оын Сайрам айасынан бері сатап келген ия батыр еді. Б да за кткен арманына жетті.

аза скерлері осы арынымен, тасыан зендей, жолдарында кездескен бгеттерді быт-шытын шыарып, Аса Темірді ордасы Самарантты алды. Бдан екі жз жыл брын бкіл лемді тітіреткен Аса Темір креген Алтын Орда астанасы Сарайа андай айбармен кірген болса, енді сол Алтын Орда хандарыны рпаы Туекел хан, сары алтынмен атаан ер-трманды сліктей ара арымаын ойнатып, сондай айбармен Самаранта кірді. ожа Ахмет Яссауи, ожа Нахшбанди мешіттерін салдыран лем міршісі Аса Темір глдей жайнаан Сарай шаарын, бір кезде Батый мен Берке тран Глстан сарайларын жермен-жексен етіп иратса, кшпелі елдерді скерін басаран Туекел хан Самарант шаарыны бірде-бір кірпіші блінбесін деп жарлы берді. Бнысы Туекелді болаша рпаты арысынан орыаны емес-ті. Бхар хандыына арсы шыса да, аза елі Самарант, Бхара, Хиуа, Хорезм шаарларын пір ттатын. Оны салтанатты сарайларын кргенде, кріктеріне та алып, жас баладай уанатын. Туекел хан соынан ерген осы халыты рухани сезіміне арсы шыып, оны зіне шіктіргісі келмеді. Сол себептен Самарантты алтын кмбезді сарайлары аман алды.

лемді тітіренткен Аса Темір мірші зираты «Гр мірді» асында, зімен бірге алып жрген сырлы хан таында аза даласыны міршісі Туекел отыр. Кншыыс жаындаы лыбек мнарасыны стінде жылы йрыыны ос уыс ылы байланан А Орданы а туы желбірейді. Хан жанына Есім, джек, таы солар секілді слтан, би, батыр, асаалдар бірінен со бірі келіп, тжім етіп жатты. Хан кзі лдекімдерді іздеп, аыры алы топ мырзалардан шеттеу тран ия пен Тяты тауып алды.

— Жауды жеуге тетік болан, міне мынау ос брі, — деп Туекел ия пен Тяты крсетті. — Жауа блар аш бркіттей шйілді, ккжал асырдай шапты! Бхар маралыны тсін анжардай тырнаымен жыртан анды кз барыстай, жау шебін кл-талан етті!

Хан ишаратымен бл екеуіне узірлері олжаа тскен азынадан Бхарды екі асыл анжарын кеп берді. Саптары сом алтыннан, бетіне е ымбат гауар тастар орнатан. стеріне жаасы блын, алтын зерлі Бхар шапандарын жапты. Алдарына батри тымдас екі а боз арыма тартты.

— А Орда — сендерден бдан да зор ерлік ктеді! — деді Туекел. — андай тілектері бар, айтыдар? Брін де беремін!

Сзге жаындау ия батыр сл ала шыып тізесін бкті.

— Бізді арамаымыздаы екі мы жігітті кпшілігі малшы-егінші… Іштерінде темір стасы, ааш шеберлері де бар. Солара елге айтып, з шаруаларына кірісуге рсат етііз, тасыр хан.

арадан туса да ия батырды даусы тегеурінді шыты, лаа ран танадай тына алан тыныштыта, жрт ызалана алан хан тісіні шыыр ете тскенін ап-аны естіді.

Бхар ханы Абдолла бл кндері о тиіп жараланан жолбарыса сайтын еді. Хан Бхар, Хиуа, Балы, орасан тгіл, зіне баынышты жерді брінен скер жинауды бйыран. Бір ай тпей сан жетпес алы скер Самарант пен Бхарды ортасындаы Зеравшан жаасына шатырларын тікті. Бір кні, жарасы лі жазылмаан Абдоллаа блік шыарып жрген баласы бді-Мумин келді. Шатыра кіре тізе бгіп отыра алды.

— Сені жрегіе жара салан мені бір білместігімді кешір, ке, — деді. — Бгіннен бастап е адал лы боламын. Міне нан, міне ран, бдан былай арай сені айтаныды екі етпеймін!

Абдолла хан шын артайан болуы керек, кзіне жас алды.

— артайанымда жалызымды крсетіп, атесін кешіруге ммкіндік берді, алла таала, мныа да шкіршілік, — деді ол шын жректен. — Мрагер жалызым асымда, бар тілегім орындалды, азір ліп кетсем де арманым жо!

Бхар секілді асиетті хандыты басаруда андай жолдар, андай сырлар барын крі хан лына за жыр етті. пия сырлар да аз емес екен. Содан кейін барып шаршап кеткен хан лынан анандай жерде тран мырадаы жзім шырынын йып беруді срады. лы кесіні тінішін орындады. Сл брыла трып, жзім шырынын кесеге йып кеп берді. Алла таала оны жаа ана «азір ліп кетсем арманым жо» деген тілегін орындаысы келген болуы керек, баласы берген шырынды ішісімен, Абдолла хан ырылдай беріп жастыа шаласынан тсті. бді-Мумин кесіні бетіне тесіле арап, зын, жіішке саусатарымен кзін жапты. Содан кейін кесені тбінде алан шырынды шатырды бір брышына йып, орнына апарып ойды. Далаа шыан со «йытап кеткен ханды оятпадар» деп бйры берді де, скеріне арай аядады.

Тек кеш таянанда ана кзет бастыы хан шатырына кірді. Жасты стінде шаласынан жатан Абдолланы бетіне кзі тсіп кетісімен н-бойы дір ете алды. Бкіл лемге аян сл езу тартып клімсірейтін ишараты езуінде. Таы да біреуге лім жазасын айтып жатандай.

О дниеге сапар шеккен кесіні жанына бді-Мумин бірінші боп келді. Саалынан жасы соралап отырып, зын саусатарымен кесіні езуіндегі клкісін уалап кетірді. мірді неден лгенін білуге шаыран Бхарды алым дрігерлері «Патшаны патшасы Абдолла жрегіні кенет тотауынан айтыс болан» деген орытынды шыарды. Сйткенмен, алы бара арасында «баласыны ауру кесіне берген жзім шырыны» жайындаы ауесет сздер де тарап жатты.

Пуескеге жегілген сегіз ара ат Абдолланы пыраын Бхара алып келді. асиетті діни Бхарды мыдаан мешітіні асындаы минареттерден мыдаан ишан, молдалар алла тааладан Абдолланы кнларын кешіруін срап, шаарды азан-азан етіп басына ктеріп азан шаырды. Екі кннен кейін Абдолланы табыты ожа Нахшбандиды ататы мазарыны тас еденіне ойылды. Бл христиан есебі бойынша 1598 жылы, ал хаджири есебі бойынша 1006 жылы болды. Ертеіне Бхар таына Мхаммед дініні жаа ораншысы, мртебелі бді-Мумин мір келіп отырды…

Самарантты алан Туекел аралы Бхарды шабудан дайдан орып бас тартан жо. Мндай сылтауды сол кездегі тарихшылар ойлап тапан-ды. Ханны Бхара аттанбауына себеп болан ия пен Тя батырларды жне соларды соынан ерген жртты ылыы еді. Самарант шаарын алу тойы бітісімен, ос батыр здеріні жігіттерін ертіп кейін айтан. зге аза батырлары басаран скерді кбі бларды соынан ерді. Жауынгерлер жат елге барып ала тонааннан грі, елдеріне айтып, атын-балаларын асыраанын жн тапан. Ырына кнбеген жандарды жазалауа Туекелді батылы бармады. йткені шегінушілер тым кп еді. Кпке топыра шаша ала ма, аыры Самар- анттан кетуге бйры берді.