Академик Лихачев: “ Адамгершілік трбиеге шешуші мн

бермейінше, ендігі жерде оамны мір сруі екі талай” – деп, зілді

118

– кесілді тйеді. азаты аяулы жаны алым Шкрім

дайберділы да осыан ндес пікірді зіні “ш аны” кітабында

айтады. Брын халы елді асаалын, аасын здері тыдайтын еді

ой. азір ше? азір жоарыдан таайындайды. Ол сол

жоарыдаыны адамы, халытікі емес. Халы не болса, ол болсын.

Жоарыдаы ожданы бар адам лкенді сыйлап, кішіге аморшы

дегенді білетін еді. ят, инабаттылыты сезінетін еді. р жмысты

жасамай трып, аыл – кееске келуші еді. – Сол жолдан алай

айырылды, лде адасты?

– И, дрыс сауал. Оан да жауап іздейік. Мешеу алан ел деп,

Ресей оластына ендік. Ол з саясатын, кімгершілігін жргізді.

Жргізіп ана ойан жо, тіпті анымыза дейін дарытып та жіберген

жерлері мол болды:

1)Сауатымызды ашты, сонымен оса діннен де аулататты, тілімізді

жоюа айналды.

2)Ара – шарап ішуді йретіп ана ойан жо, керек десеіз, біз

олардан оны игеруді арттырды.

3)Наркотик деп аталатын зиянды, есті алатын, ішу жолын

пайдалануды да мегертті.

4)Кейбіреулеріміз, тіпті, оны дінін де абылдады.

5)сіресе соы кезде газет–журнал беттеріне болсын,

теледидардан негелі крілім емес, арауа ялатып, жиіркенетін

крініс те беріледі. Олай болса, баынамыз деп айырыланымыз да

бар, уестеніміз деп адасанымыз да жетерлік.

– Осыны тыюа бола ма?
– рине, болады.

– Неге соны жасамыса? - ! Оан да шектелу ойылды ой. Бас

жаында айтты ой. Барлы тталы орына з адамы, ала берді

таыма брылатындар отырды. Іс білетіндер аулататылды емес пе!

Теледидарда негелі бейне хабар бастала беріп еді, ол басшы

алынып, з адамы басарды. анын шыара шындыты айтан

газеттерге тыйылым салынды. Осы бір еркіндік берілді деген бір

хабар бар. Ол – «77 кн» хабары, зіл – оспа сияты, тбінде

шынды жатыр. Одан шыын жатан орытынды жо. Тек ана круші

клкіге мз боламыз да оямыз. Ертеректе «Ара» журналы шаса,

шаып алушы еді. азіргіні зрі таусылан.

Халым, елім деп даусымды атты шыаруа да бата алмайтын

болды емес пе?

Мен соны уаытысында білмейді де алыппын. Білгенде

олымнан не келуші еді, дегенмен, айтып отыраным ой. Парламент

президентке жапаса, халы сайласа да, жалыз президент тарата

алады, таратты да. Сонда дара билеу болып шыа келмей ме?

Демократия деген сз артын ысаны болып шыа келеді.

Ел басарушылар ішінен некен – сия жексрындар да

табылуда. Олар ол орына алай баран? Кезінде олдаушы болан

болу керек. Кейін трлі жадайлармен жапай алан жаы да болуы

ммкін. Пенде болан со ойына келеді ой. Меніше, ол сол леске

119

(Ханталапай) келіспеді ме, лде жоарыра орына(таа) дметті ме

екен дейсі (ажыгельдин). Айта берсем, осы сияты «озушылы»

толып жатыр. Сонда айда барамыз, келешегіміз не болады деп,

зіме - зім ренжимін. Оушым, сені ойы ай жаында екенін зі

білерсі.

2030

20+20+20

«Бедел парасата емес,

парасат оан стем

болуа тиіс»

(Бала биден)

Болашаымызды жоспарлаана не жетсін. азір ай елді

мекенге барсам, 2030 деген жазу кшелерді крнектілеу жеріне

жазылан. Бл жазу болашаымызды таырыбы іспеттес нрсе. Бір

кездерде, осы айта ру оамына дейінгі кезде, «Коммунизм» деген

сз осы 2030 – дан да жары сияты, тірі адамны жары дниедегі

пейіші сияты елестейтін еді. Солай етіп дріптейтін де болатын. Сол

коммунизм деген сзді айтуды ойды. Жеткесін ойды па, лде

жетпей-а оны желкесі зілді ме, оны айта алмаймын. Тіпті сол

оамды аузымыз исаймай – а жамандап та жргеніміз жо па!?

Адам болан со, болашаымызды, барар баытымызды алдына

адасып кетпес шін арашы сияты бір деені адау керек-ау

деймін зіме- зім. Сіз алай ойласаыз, солай ойлай берііз, онда

мені таласым жо.

Дін баытындыыларды бір срап жататын сраы осы жерде

есіме келіп тр: - Сен мсылмансы ба? Мсылман болса, оан

длеліді айт. Сонда ол екінші біреуді мсылмандыына

кдіктенгеннен ойан сраы болуы керек. Мдірмей жауап беріп