Муучун кириэ?э диэн ааттаах, ки?и у?уохтардаах халдьаайыны аннынан аа?ан и?эн, Дьылаарба Мэхээлэ эттэ:

– Манна т??к?ттэр ки?ини кэмэтэ суох талыыр-?л?р?р сирдэрэ.

– Дьэ, оннук! – диэтэ Сэмэн, бастаан и?эн.

Би?иги, о?олор, куттанан: «О-о-о!» – дэстибит.

«Бу т??к?ттэр ?л?тт??б?т дьоннорун у?уохтара буолла?а», – дии санаатым мин испэр. «То?о ба?ас ку?а?анай, ки?ини ?л?р?лл?р?. Оннугу о?орботохторуна, кинилэр сатаан сылдьыбат буоллахтара. Бу дойду би?иги тыабытыгар т?р?т маарыннаабат – киэ? ба?айы толоон, онно-манна арыы тыалар харааран к?ст?лл?р. Маннык сир т??к?ннээх да буолуон с?п». Ити курдук кэри-куру санаан, би?иги суол устун баран истибит. Бу дойду суола да?аны кэтитэ, киэ?э бэт. Ыраах алар быы?ыгар нуучча дьиэлэрэ к?ст?лл?р. «Хайаан маннык т??к?ннээх сиргэ дьон олороллор?» – диэн мин испэр мунаахсыйа истим.

Ол икки ардыгар куттаммыппыт аа?ан, эмиэ к?лсэн-оонньоон бардыбыт. Арай иннибитигэр сыар?а акка икки нуучча дьахтара олорон баран и?эллэр эбит. Сыар?а иннигэр куучардара хороччу олорбут.

«О?олоор, ити нуучча дьахталларын куттуо?у? эрэ!» – диэтэ ким эрэ. Онуоха?а туран би?иги бары, итирбит дьон буолан ха?ыыта?а-ха?ыыта?а балааскайдаан, суолу икки ?тт?нэн айаннаатыбыт. ?с киирбэх, били дьахталларбыт, би?игиттэн куттанан, суолтан туораан тахсан, би?игини эргийэ бардылар. Кинилэр тустарыгар кэлбиппит гэннэ, сырайдара туой би?иги диэки. Дьону куттаабыт дьон буоламмыт, к?ссэ-к?ссэ, би?иги суол устун аа?а турдубут. Нуучча дьахталлара би?игини туох эрэ диэн санаатылар буолла? Ойо?оспутунан киэ? ба?айы бурдук сонуоктара аа?ан истилэр. Бу дойду б?тэйэ да?аны би?иги б?тэйбитигэр майгыннаабат. Иккилии тоґо±олоох сигэ б?тэй киэ? хонууну устатын тухары бы?ыта с??рб?т. Элбэх да бурдугу ы?аллар эбит – бу аттакы диэн ааттаах дьон.

Барбахтаан и?эн, хас да эт тиэйбит угустаах тыа сахаларын к?р?ст?б?т. Би?иги чуга?аан кэллэхпит аайы, куораччыттарбыт туой угустарын суол кырыытын диэки салайаллар, ол гэннэ би?иги диэки сэрэммит харахтарынан к?р?лл?р. «Кинилэри туох билиэй? Ба?арда?ына, ити дьон эппитин талаан ылыахтара», – диэн саныыллар бы?ыылаах.

– Хайа диэкилэргитий, до?оор? – диэн Дьылаарба ыйытта.

– Намнарбыа-ыат! – дэ?э-дэ?э, угустаах дьон хап-сабар аа?а турдулар.

Бу дойдуга ки?и ки?ини кытта, суолга к?сс?н баран, т?р?т тохтоон кэпсэппэт. То?о ба?ас ку?а?анай? Билбэт дьоннорун ити курдук итэ?эйбэттэр. Би?иги тыабытыгар буоллар, биссибэт да дьон буоллахтарына, ?р ба?айы ону-маны кэпсэтэн, сэ?эргэ?эн аа?ыахтара этэ. Куорат чуга?а ити курдук кутталлаах, сэрэхтээх буолар эбит.

Сотору со?ус буолан баран, киэ? толоон хаба оттотугар элбэх ба?айы нуучча дьиэлээх дэриэбинэ к???ннэ. «Ол аттакылар олорор дэриэбинэлэрэ», – дэстилэр аргыстарым. Суол кырыытыгар баар бурдук сонуогун м?чч? т??ээт, би?иги киэ? ба?айы к??л кытыытыгар тиийэн кэллибит. К??л, килэччи то?он баран, са?а хаарынан сабыллан т?г?р?йэн сытар эбит. К??л ар?аа ?тт?гэр у?ун ньолбо?ор нуучча дьиэлэрэ к?ст?лл?р. Ол дьиэлэр тастарыгар хас да кэби?иллибит от турар. К??л тулатыгар эрбэгэй со?ус мастаах алар тыа алааран к?ст?р. Анараатах мыраан ма?хайан, туналыйан к?ст?р. К??л муу?ун оттотугар дьон б?л??хсэн турар. Би?иги сиэлэр былаастаах хаамыынан му?ха?ыттарга тиийэн кэллибит. Ба?адьылаах тойон, Томторук о?онньор, илиитигэр кыл хамыйа?ы тутан туран, уолаттарын дьа?айан баа?ыныы турар эбит. Бэйэтэ у?уо?унан кыра, туоратынан барбыт, м?к? дь???ннээх саха о?онньоро; элэмтэ буолбут кугас дь???ннээх кулун тириитэ са?ынньахтаах, ба?ыгар эргэ ба?айы тугут чомпой бэргэ?элээх, илиитигэр эмиэ сылгы ты?а дуу, ханнык эрэ улахан ба?айы ?т?л?г? кэтэн кэбиспит. Кини бэйэлээ?и манна ким да?аны утары к?рб?т – му?халаах тойон буолар.

?р ба?айы саа?ына?ан баран, са?а дьон эбии кэлбиттэрин гэннэ, дьэ, му?халарын т??эрдилэр. Дьылаарба Мэхээлэ икки бытыга муу?уран хаалбыт, то?он ?кч?чч? таттаран баран, биир анньыыны сулбу тардан а?алан, муус анньан экчэрэ?нээтэ. «Эрэйдээх т??? эрэ балыгы сиэн абыранаары му?нанан эрэр буолла», – дии санаатым мин испэр. Ол эрээри мин да?аны туран к??? то?уйдум: ?т?мэх муус аннынан тыа?а т?л?г?рэйэн кэлэрэ эмиэ да ?ч?гэйгэ дылы буолар. Сотору со?ус буолан баран, му?хабыт та?ыста да, балык кэлбэтэ. «Бу бэйэлээх киэ? к??л буолан баран, балыга суох буолар эбит дуу?» – диэн Уйбаан би?икки бэйэбит икки ардыбытытар сибигинэстибит.

– Аны улахан уутун тардан к?р??ххэ, – диэтэ Томторук.

Ол кэнниттэн, айманан-сайманан, к??л улахан уутун тарда бардыбыт.

Ити икки ардыгар тымныы ба?айы тыал тыалырда, хаар т??эн кэллэ. Би?иги, о?олор, дэлби то?нубут, аччыктаатыбыт да?аны.

– О?олоор, то?мут буоллаххытына, бары?, ити сайыымка?а тахсан, иттэн, чэйдээн киири?, – диэтэ Дьылаарба.

Уйбаан би?икки, к??ллээх ?й??б?т?н с?гэн баран, ?с киирбэх, к??л ?рд?гэр баар сайыымка?а та?ыстыбыт. Ки?им улахан ба?айы бараан бэргэ?элээх, бараан сонноох. Дьэ, т?ргэн со?устук хааман холлурда?ан, сайыымкабытыгар тиийдибит. К??л сыырын ?рд?гэр кыра муус т?нн?ктээх нуучча дьиэтэ о?о?ун буруота тыргыйа турар эбит. Дьиэ ааныгар хас да сыар?алаах ат баайыллан тураллар, дьиэ?э дьоннор киирэллэр-тахсаллар. Ол эрээри би?иги, ол ку?а?ан дьиэ?э саантаабакка эрэ, антах, олбуор и?игэр киирдибит. Олбуор и?игэр улахан нуучча дьиэтэ баар эбит, ол анараа ?тт?гэр улахан ба?айы, оттотунан киирэр, аана чуулааннаах саха бала?ана турар. Би?иги, хайа да дьиэ?э киирэрбитин билбэккэ, дьулайбыт дьон бы?ыытынан отур-ботур кэпсэтэ турдубут. Ол турдахпытына, аттыбытынан са?а ырбаахылаах, ба?ыгар ?р?? былааттаах эдэр, ?ч?гэй дь???ннээх саха дьахтара, т?ргэн со?устук хааман, бала?ан диэки барда.

– Ыл, ити дьахтартан ыйыт, – диэтэ Уйбаан сибис гынан.

Онуоха мин хап-сабар ыйыттым:

– Сахалар манна хайа дьиэ?э олороллоруй? – диэн.

– Манна бааллар, – диэн баран, дьахтарбыт били саха бала?аныгар киирэн хаалла.

Би?иги кэнниттэн баты?ан киирдибит. Киэ? ба?айы бала?ан эбит. Ха?ас диэки о?охтоох, у?а диэкинэн ?с т?нн?ктээх. Дьиэ и?игэр хас да ки?и баар эбит. Били ?ч?гэй дь???ннээх дьахтарбыт, та?а?ын сы?ынньахтанан баран, дьонугар му?ха?а сылдьыбытын си?илии кэпсээтэ. Арай дьиэлээх дьахтар эбит.

– Му?ха?а сылдьар о?олоргут дуу? – диэн ыйытта би?игини биир халы-мааргы дь???ннээх, хара ырбаахылаах, эмэхсийэн эрэр дьахтар.

– Ээ, му?ха?а сылдьабыт, – дэстибит би?иги.

Итинтэн ураты атын кэпсэтии диэн суох буолла. Би?иги дьиэлээхтэри одуула?а, туох да са?ата суох, атах оро??о олордубут. Аччык ?лб?пп?т диэн с?рдээх буолан баран, би?иги, дьиэлээхтэртэн килбигийэн, и?ит к?рд??н ылан, чэй оргутунан испэт дьон буоллубут. Дьиэлээхтэрбит да?аны, би?игини бу о?олор то?муттара, аччыктаабыттара буолуо диэн, а?аппат ыал буоллулар. Би?иги дойдубутугар эбитэ буоллар, ыал а?атыа этэ. Бу дойдуга ку?а?ан да буолар эбит. ?р со?ус олорбохтоон баран, би?иги к??лгэ т?нн?н киирдибит. Ол киирэн и?эн с?бэлэстибит: до?оор, би?иги бу дойдуга аччыктаан да ?л????кп?т, онон куоракка бу киэ?э т?нн??х, кинилэр балыктарын улахан сиэтин диэн. Ити курдук с?бэлэ?эн баран, би?иги, к??л хамы?ын быы?ыгар са?ан олорон, то? сиикэй кырбас эти бэрэчиинэй бы?а?ынан сии сатаатыбыт буолан баран, бы?ахпыт хотумна, аччык турдубут. Арай к??л оттотугар киирэн к?рб?пп?т, ки?и диэтэх ба?айы элбээбит: нууччалар, ха?аактар мээлэ кэлбиттэр. Биир хара бараан сонноох улахан ба?айы манаах манастыыр аатыттан балык ?ллэстэ кэлбит. ?р?? К??л тулатын ходу?ата сор?ото манастыыр сирэ эбит, онон сылтаан манаах балык ылаары о?остон кэлбит эбит.