Шрифт:
– Адьас сибэтиэй бэйэтинэн кэлэн турарын курдук кэпсээти? дии. Ити ?лэм ту?унан кырдьык. Онтон атына, оттон к?ст?н и?иэ буолла?а. Билистибит дии, – Бэриэт Сардаана кинини олус интэриэ?иргии одуула?а туралларын бэлиэтии к?рб?тэ. – Бээрэ, салгыы тугу гынабыт?
– Сотору т???лгэлээн олорон а?ыырбыт буолуо. Эн ханнык хампаанньа?а сыстар былааннаах сылдьа?ын?
– Мин со?отох ки?и ханна ба?арар сыстарым к???л буолла?а, – Бэриэт барыларын кэрийэ к?рб?тэ. Сардааналыын харахтара харсы?а т?сп?тэ. – Аты?ыраабат буоллаххытына, э?иэхэ сыстыахпын с?п.
– Аты?ырыырбыт баара дуо? Аньыы да?аны! – Петя ?р? к?т? т?сп?тэ. – Хата, ы?ыраары, би?иэхэ кыттыс диэн к?рд????р? гыммыппыт. Чэ бардыбыт, миэстэтэ булуо?у?, – Петя бу сибилигин миэстэ булуохтуу олоотообута, онтон аны ?й булунан. – Сардаана, эн Бэриэт би?иэхэ кытты?арын утарбат инигин? – диэн бэрт дьээбэ ыйытыылаах буолан биэрбитэ.
– Эс, мин ол туох диэн? – Сардаана олус со?уйбута, хара?а т?г?р?йэ т?сп?тэ. Уолаттары хардары-таары к?р??л??-к?р??л??: – Ону мин то?о бы?аарабын? Бииргэ сылдьар буолла?ына сылдьар буолла?а дии. Э?иги табаарыскыт, э?иги бы?аары? ээ, – диэн баран, икки ыты?ынан иэдэстэрин саба туттубута, туох дииллэрин кэтэ?эн таалан турбута.
– С?п, с?п, Сардаана, – Петя кыы?ы холус со?устук дьээбэлээбититтэн бэйэтэ да?аны сонньуйбута. – Ити таах мээнэ, ?ск??р?т?н! – диэн к?нн?р?мм?тэ буолбута.
– Сардаана утарбат буолла?ына, мин кытты?ан буолла?а, – аны Бэриэт ыта?а угааччы буолбута уонна Сардаана диэки эргиллэн хара?ынан имнэнэн ылбыта. Ол имнэнии киниттэн олох да ыйытыыта суох тахсан кэлбитэ. Ону кини аты?ырыах курдук буолан и?эн «буолбут сатаан т?нн?бэт» диэн ?й?нэн хам баттаан кэбиспитэ.
Сардаана буолла?ына ити имнэниигэ хардаран эмиэ имнэммитин бэйэтэ да билбэккэ хаалбыта. Онтон т?тт?р? хайы?ан, к?лэ-к?лэ, айа?ын хам туттан кэбиспитэ.
Ол к?н кинилэр бары бииргэ сылдьыбыттара. Кэпсээн, сэ?эн-сэппэн элбэх этэ. Ордук кыыс Амма ту?унан: кини сардаана сибэккинэн симэнэр, сайынын сылаас, талыы к?ннэрин, дьэдьэн сытынан тунуйар чагдалар к????нэн сууланар б?чч?м ыраа?ыйаларын, Амма ыраас уутугар с?т??лээн чомполонор кэрэтин, са?арчы буспут бурдуктаах баа?ыналарын, ?т?? ?лэ?ит дьоннорун, талыы-мааны кыргыттарын, уолаттарын ту?унан сэ?эргэспиттэрэ. Бэриэт ону бэркэ сэ?ээрбитэ уонна ону барытын ха?ан эрэ к?рб?т ки?и дии санаабыта.
Бэйэтэ ыйытыы к????нэн дойдутун ту?унан бы?ыта-орута кэпсээн а?арбыта. «Кэлин кэпсиир т?гэн к?ст?р ини. Б?г?н Амма ту?унан истэрим, билэрим ордук курдук. Э?иги кэпсээни бы?ыма?. Истэргэ олус ?ч?гэй», – диэн Амма дьонун, хата, ??рд?б?тэ.
Ы?ыах олус ?ч?гэйдик ааспыта. Саха сирин араас муннуктарыттан мустубут, билиини-к?р??н? эккирэти?эн манна кэлэн к?рс?б?т ыччаттар билси?иилэрэ, до?ордо?уулара кэ?ээбитэ, к?рэхтэ?иилэрэ ты?аа?ыннаах этэ.
Сибиир киэ? иэнин тухары ??рэнэ сылдьар ыччат сырдык ыра санааларын туох да кистэлэ, хос санаата суох ?ллэстэр сэ?эннэрэ сонун, инники кэскили т?ст??р ис хо?оонноох этилэр. Ону бигэргэтэн о?уохай дэгэрэ? тыллара ил-эйэ э?ээрдээх, билсии-к?рс?? тулаа?ыннаах, ??рэ?и, ?лэни ?р? анньар к??р??лээх, дойдуга тиийэн дьол-соргу тэнийэр аныгы оло?ун тэрийэр ту?унан буолбуттара. Ордук ?ч?гэй т???лгэлэр сунтаардар тойуктарын тула кэ?ээбитэ. Б?л?? э?ээр ыччат дьон ?б?гэ ?гэ?ин умна иликтэрин илэ бааччы к?рд?рб?ттэрэ. Оттон илин э?эртэн биир да о?о о?уохайга холонон к?рб?т???.
Бэриэт ы?ыахтан эрдэ со?ус т?нн?р, лабораториятыгар киирэн биир тобула сатыыр боппуруо?ун бэрийэр, бэрээдэктээн кумаа?ыга киллэрэр санаалаах этэ. Ол эрээри кини Сардаананы к?рс?н, билси?эн тардыллыбыта, анараа?ы дьыаланы олох да умнан кэбиспитэ. Кыыс тас к?р??э, сымна?ас, сылаас майгыта, килбик эрээри ис-ти? мичээрэ барыта уол санаатын хоту этэ. Кини маннык кыы?ы к?рд??, кэтэ?э сылдьыбытын б?г?н билиммитэ.
Кинилэр Петялаах уопсайдарыгар тиийэн бэйэлэрэ, онно баар сквергэ балайда олорбуттара, кэпсэппиттэрэ.
– Олус ?ч?гэйдик сырыттыбыт дии, – Сардаана ыйытар харахтара эппиэти к??тэллэрэ чахчы этэ.
– Мин тус бэйэм олус астынным, – Бэриэт утары к?рб?тэ. – Ордук эйигин кытта билсибиппиттэн, – диэбитэ уонна кыыс илиитин ылан бобо туппута. Сардаана илиитин сулбу тарпата?а, онтон эр ылан, ??рэн буолуо: – Сардаана, мин дьи?инэн эрдэ т?нн??х буолбутум ээ, кыра ?лэ баара, – диэн билиммитэ.
Кыыс бы?а т??эн ыйыта охсубута:
– Оттон то?о т?нн?бэти??
– Оттон эйиигин к?рс?н, кэпсэтэн, – кини бобо тутан олорор илиини ибигирэтэн ылбыта. – Дойду? Амма ту?унан кэпсээ??ин с?б?лээн, эйигин кытта бииргэ сылдьарбын би?ирээн умнан кэбиспиппин дии.
– Оо, дьэ, м???ллэри? буолуо, – кыыс туох эрэ буруйу о?орбут ки?и курдук икки ыты?ынан иэдэстэрин бобо харбаммыта.
– Эс, туох да м???лл?? суох. Бэйэм оннук ?лэлээччибин, ?р?б?л к?ннэргэ. Хата ??рд?м ону умнубуппуттан, эйигин кытта к?н? бы?а бииргэ сылдьыбыппыттан, – Бэриэт ??рб?тэ чахчы этэ.
– Ээ, чэ бэрт, – м???лл?? буолбатын сэ?ээрбит курдук буолбута гынан баран Сардаана, дьи?инэн, Бэриэт кинилиин сылдьыбытыттан эмиэ ??рб?тэ.
Кини бу Бэриэт диэн муокас ба?айы ааттаах уолу к?н б?т??тэ олус с?б?лээбитэ, «бастакы к?р??ттэн таптал» диэн манныгы этэн эрдэхтэрэ дуу диэх курдук санаа биллибитэ. Уол ту?унан билиэн-к?р??н ба?арар санаата батарбакка ыйыппыта: