Я зарагатаў на ўсю моц. Спыніліся мае сябрукі, глядзяць на мяне.

— Чаго смяешся? — насупіўся Косця.

— У вас, як у казцы пра рэпку, — смяюся. — Бабка за дзедку, унучка за бабкай, Жучка за ўнучкай, кошка за Жучкай.

Дзяніс, падышоўшы да мяне, кінуў хамут на зямлю.

— Вельмі ты разумны. Сам злавіў бы. Нас гэты Гномік і блізка не падпускае. Паўгадзіны бегаем. Хітры, ведае, што хочам запрэгчы ў воз.

— Кумекаць трэба, — кажу. — Травы нарвалі б.

— Правільна. Чаго стаіце? — усклікнула Рая і нагнулася, каб паказаць, як гэта робіцца.

Праз хвіліну мы нарвалі травы. Самай зялёнай, самай сакаўной. Я ўзяў траву ў руку і накіраваўся да Гноміка. Гномік, касавурачы вочы, пазіраў на мяне. Я падыходзіў асцярожна, няспешна, за мною ішлі Косця, Дзяніс і Ігар. Рая засталася ззаду.

— Кося, кося, — ласкава шаптаў я. — Трава зялёная, трава смачная. Кося, кося, не ўцякай.

Гномік падняў галаву.

— Кося, вось трава, гэта трава… Яшчэ крок, другі…

— Кося, трава салодкая, вельмі салодкая… Гномік зразумеў мяне, выцягнуў шыю. Я ўжо побач з ім. Гномік дзьмухнуў ноздрамі, панюхаў траву і скубянуў яе з маёй рукі.

— Максім, асцярожна! — крыкнула Рая. — Руку адкусіць. Вунь якія зубы ў яго.

А я, не зважаючы на Раіны крыкі, камандую сябрам:

— За грыву яго бярыце. Хутчэй. Зараз усю траву з'есць.

— Сам бяры, — шэпча Дзяніс.

— Трава ў мяне.

— А ты другою рукою бяры. Не бойся.

Вучаць. А самі за маёю спіною стаяць. Хітрыя.

Гномік апошні раз скубянуў траву, глянуў на мяне, як бы яшчэ просячы.

Я ўзяў Гноміка за грыву.

— Хопіць, Гномік. Ты яшчэ не заслужыў травы.

Я думаў, што Гномік стане вырывацца, калі зразумее, што не дам травы. Я нават ямчэй нагамі ўпёрся, каб яго ўтрымаць, але Гномік, падняўшы галаву, стаяў спакойна і глядзеў на нас, часта-часта моргаючы сваімі вялікімі вачамі.

— Аброць давайце. Заснулі?

— Бяры, — сказаў Косця, працягваючы мне аброць.

— Надзявай, — кажу Косцю.

Косця, спяшаючыся, пачаў надзяваць аброць.

— Максім, руку адымі. Твая рука мне перашкаджае.

— Гномік уцячэ, калі адыму.

— А ты на адну секунду адымі.

Я адпусціў грыву. Косця зноў пачаў надзяваць аброць. Аброць зачапілася Гноміку за вушы. Гномік незадаволена заматляў галавой.

Сяк-так надзеў Косця Гноміку аброць. Не ведаю, як вытрымаў Гномік гэтую пакуту.

— Вядзіце Гноміка да воза! — крыкнула Рая. — Чаго марудзіце?

Раскамандавалася. Добра ёй здалёк крычаць. Быццам без яе не ведаем, што да воза трэба весці. Сама паспрабавала б.

Цягну я Гноміка за аброць, а ён упіраецца, не ідзе. Хіба скранеш яго з месца?

— Хлопцы, вярхом сяду, — нарэшце здагадаўся я, як прывесці Гноміка да воза. — Падсадзіце мяне.

— Максім, не трэба! — закрычала Рая. — Упадзеш! Хіба можна адступаць, калі дзяўчынка на цябе глядзіць, калі так хвалюецца за цябе?

Я стаў каля Гноміка, ухапіўся абедзвюма рукамі за грыву, падскочыў і ўскараскаўся на спіну.

— Но, но, — паціхеньку стукнуў яго па шыі. Гномік зразумеў мяне: ён няспешна пайшоў да воза.

Я сядзеў прама-прама, высока ўзняўшы галаву.

Крыху ззаду ішлі Косця, Дзяніс і Ігар. Косця ўсё прасіў:

— Максім, злезь. Я праеду. Дай праехаць.

Каля воза я саскочыў з Гноміка, сказаў Косцю:

— Можаш пакатацца. Мне не шкада.

Хацеў Косця на Гноміка залезці, ды Рая не дазволіла:

— Вы катацца прыйшлі? А па канюшыну хто паедзе?

І Дзяніс Раю падтрымаў:

— Трэба ехаць, хлопцы. Другім разам пакатаемся. Я пагладзіў Гноміка па спіне, прагаварыў:

— Абавязкова пакатаемся. Гномік разумны конь. Ён усіх нас пакатае.

— Давайце Гноміку ногі бінтам абматаем, — прапанаваў Ігар. — Я аднаго разу з татам быў на спаборніцтвах. Там у многіх коней ногі каля капытоў белыя.

Мне Ігарава задума спадабалася.

— У каго ёсць бінт? — пытаюся.

— У мяне, — сказала Рая. — Я знарок з сабою ўзяла. На полі ўсялякае можа здарыцца.

Я ўзяў у Раі скрутак бінту, разматаў яго і разарваў на чатыры роўныя кавалкі.

— На кожную нагу па кавалку, — паказваю Дзянісу.

А Дзяніс раптам заўпарціўся.

— Глупства выдумаў. Хочаш, каб Гномік табе зубы пералічыў?

Мы, напэўна, доўга спрачаліся б з Дзянісам, ад свайго я не люблю адступацца, але Рая папрасіла: