— Мы там набралі шмат ежы. Не дапаможаш нам з ёю ўправіцца? Як сабе хочаш, канечне.

Дапамагчы? Акліль зноў насцярожыўся. Але ногі самі міжволі павялі яго між столікаў, за якімі людзі з грашамі елі, пілі каву і аранжад, весела размаўлялі. Бы ў сне, ён сеў насупраць паважнага сейіда ў прыгожых акулярах. Той усміхнуўся яму і кіўнуў. На ўскрайках іранічна скрыўленых губ сляды арэхавай падлівы.

— Дык ты і ёсць той самы Акліль? — кажа сейід і падсоўвае пад самы нос хлопчыка талерку з кавалачкамі тушанага мяса ў фасолевай падліве, ад аднаго паху якой па целе Акліля разлілася млявасць. — Ну, еш і не звяртай на нас увагі.

Акліль не стаў чакаць другога запрашэння.

— Прызнаюся, не чакаў, што ён пойдзе з вамі,— чуе ён голас маладога сейіда, які звяртаўся да савецкага ірум'ена. — Мэн джэддэ ўаджэддэ.

— Вы забываеце, што я пакуль і на французскай мове разумею далёка не ўсё, — адгукнуўся Добыш, з усмешкаю пазіраючы, як хлопчык за абедзве шчакі ўпісвае і сыр, і рыбу ў чырвонай падліве. — А на арабскай мове ведаю некалькі слоў — салям, шухада і вось яшчэ — хабіба.

— О, значыць, і слова «матуля» вам вядома!

— Так, калі я працаваў ва Уадыясе, дык вучыў аднаго мясцовага хлопца вадзіць трактар. Мой вучань гаварыў, калі нешта не атрымоўвалася: «О, йома хабіба, йома хабіба!» — о, мая матуля, значыць. Вось мне і запомнілася.

Заўважыўшы, як зацікавіўся Акліль тым, што гаварыў Добыш, Рааба прапанаваў яму:

— Ну, тады перакладзі ты, хлопчык, для нашага госця тое, што я казаў.

Але Акліля цікавіла зусім іншае: ого! вось гэта здорава: гэты савецкі ірум'ен умее вучыць, як вадзіць трактары, і разбіраецца ў маторах! Акліль выпіў вады і паківаў галавой:

— Ты, сейід, відаць, казаў нешта з кнігі Каран, а я ж не вучыў гэта.

— Як, ты хочаш сказаць, што дрэнна ведаеш арабскую мовы? Ты ходзіш у школу?

— Мяне вучыла францужанка ў лагеры бежанцаў. Але ў нас гавораць не зусім так, як напісана ў Каране.

— Дзе гэта ў вас, адкуль ты родам? — зацікавіўся Рааба.

— Я? — Акліль прыкідваў, як бы пакласці ў кішэню кавалак сыру. — З Вялікай Кабіліі, сейід.

— Дык вось дзе вы з ім пазнаёміліся, — павярнуўся Рааба да Добыша.

Той паціснуў плячамі:

— Для мяне навіна, што ён з Кабіліі.

— Аб гэтым можна было і здагадацца, — заўважыў Рааба. — У яго ж вочы блакітныя.

— Сапраўды, — згадзіўся Добыш, бо і сам звярнуў на гэта ўвагу.

— А прыказку з арабскай мовы можна перакласці прыкладна так: хто імкнецца да мэты, таму і выпадак дапамагае. — І Рааба, міргнуўшы ў бок хлопчыка, адначасова прыклаў палец да вуснаў — жэст, зразумелы ўсім.

Рука хлопчыка з новай порцыяй здабычы была ўжо гатова знікнуць пад сталом, калі ён заўважыў гэты жэст. Акліль апусціў вочы і скурчыўся. Ён чакаў якой-небудзь знявагі і гатовы быў ускочыць і кінуцца прэч з кавярні. Добыш і Рааба зразумелі адзін аднаго без слоў: не смяяцца, але і не рабіць выгляду, што нічога не заўважаюць.

— Кішэню запэцкаеш, — спакойна сказаў Добыш і ўзяў са стала некалькі папяровых сурвэтак. — На, загарні. Але пад'еў бы спачатку, а потым мы табе купім бутэрбродаў на дарогу.

Акліль, унурыўшы галаву, паклаў на стол кавалак рыбы. Тое, што было напхана ў кішэню, ён не стаў бы зараз вымаць нават пад пагрозаю пакарання. З недаверлівасцю ваўчаняці зірнуў на сурвэткі. Буркнуў:

— Гэта для Хуары. — І сядзеў, паклаўшы рукі на стол, нічога не кранаючы.

— А, — усміхнуўся Добыш. — Гэта той, з кім ты жыў у вежы ля мора?

— У яго горла схапіла. — Акліль перастаў угінацца і крыху падбадзёрыўся. Ён нават паказаў, як хрыпіць ягоны сябар. — Трэці дзень вісіць над патэльняй. Твар чорны стаў, як у негра.

— Ты хочаш сказаць, што ён хворы? — страпянуўся Рааба. — А дзе ж яго родзічы?

— То мы ж удвух, — з гонарам сказаў Акліль. — З намі яшчэ нейкія жылі, але іх на рынку загрэбла паліцыя…

Добыш і Рааба пераглянуліся. Кожны ўявіў сабе, як жывуць гэтыя хлопчыкі. Трэба нешта рабіць, каб уратаваць іх з бяды. Але ж як?

— Вось так і загінеце ў сваёй зямлянцы, — сурова прамовіў Рааба. — Ты ж разумны хлапчына… Чым так жыць, чаму б не папрасіцца ў дзіцячы дом? Там жа і кормяць, і вучаць.

— А мы не ў зямлянцы, — нават пакрыўдзіўся Акліль. — Там хаціна. У ёй вялікая сям'я жыла, пакуль не пераехала ў новы дом на Дыяр Эль-Махсул. Ну, туды, дзе гэтыя каменныя коні з рыбінымі хвастамі.

— А вам, значыць, для камфорту не хапае толькі каменных коней? — фыркнуў Рааба. — Няўжо будзеце ўсё жыццё шукаць на рынку, каму паднесці кошык, і жыць у бідонвілі?