Аддавана сваяком толькі людзей канаючых і памерлых, бо рымскае права не спаганяла помсты над памерлымі. Для Вініція рабіла пэўную польгу думка, што магчыме пахаваць Лігію ў сваім фамільным склепе, ды сам пасля спачыне побач яе. Не меў ужо ніякае надзеі на выратаванне яе ад смерці, дый сам, адарваны амаль зусім ад жыцця, праняты Хрыстом, не летуцеў ужо пра іншае злучэнне з ёю, апрача вечнага. Вера ягоная сталася надта глыбокай, дзеля таго вечнасць выдавалася яму далёка большаю й сапраўднейшаю рэчаіснасцю, чым дачаснае зямное існаванне. Ягонае сэрца перапоўнілася ціхім духовым уздымам. Пры жыцці перайнакшваўся ўжо ў істоту амаль бясцелую, якая, прагнучы для сябе вызвалення, жадала яго і для другое каханае душы. Уяўляў себе, як калісь абое з Лігіяй пабяруцца за рукі ды адыйдуць у неба, дзе Хрыстус пабагаславіць іх ды дазволіць ім жыць у святле так спакойным і вялікім, як яснагляд зораў. Маліў толькі Хрыста, каб ухаваў Лігію ад цыркавых пакутаў і дазволіў ёй спакойна заснуць у вязніцы, бо пачуваўся зусім, што і сам разам з ёю памрэ.

Думаў, што падчас праліцця такога мора крыві не прыстоіць нат яму спадзявацца, каб яна толькі адна ацалела. Чуў ад Пятра і Паўла, што і яны таксама мусяцімуць памерці як пакутнікі. Выгляд укрыжаванага Хілона пераканаў яго, што смерць, нат пакутніцкая, можа быць салодкай, дык жадаў ужо сабе: хай хутка прыходзіць для іх абаіх як чаканая змена злое, сумнае ды цяжкае долі на лепшую. Іншы раз адчуваў ужо перадсмак загробнага жыцця. Тая туга, якая спавіла іхнія душы, губляла штораз болей даўную похатную горыч і паступова перайнакшвалася ў нейкую засветную спакойную адданасць волі Божай. Вініць даўней плыў натужна супраць цёку, змагаўся й мучыўся, цяпер паддаўся хвалі, верачы, што яна нясе яго ў вечную цішыню. Здагадваўся таксама, што Лігія так, як і ён, рыхтуецца на смерць, паміма разлучаючых іх сценаў вязніцы, ідуць ужо разам, і ўсміхаўся да гэнай думкі ды да шчасця. І сапраўды йшлі так згодна, казаў бы, штодзень згодна дзяліліся думкамі. У Лігіі не было таксама ніякіх іншых надзеяў ані похацяў, акрамя надзеі загробнага жыцця. Смерць прадстаўлялася ёй не толькі як збаўленне, але як пара звянчання з Вініціем. Пры такое пэўнасці ўсё іншае траціла вагу. Па смерці зачыналася шчасце нат і зямное, дык чакала яе шчэ і так, як заручаная чакае хвіліны вянца.

А тая бязмежная сіла веры, якая адрывала ад жыцця й несла за гроб тых першых вернікаў, завалодала таксама й Урсусам. І ён доўга не хацеў у душы згадзіцца на смерць Лігіі, але як пачалі штодзень даходзіць з па-за вязнічных сцен весткі, што дзеялася ў амфітэатрах і парках, калі смерць выдавалася супольнаю неадзоўнаю доляй усіх хрысціян ды адначасна іхнім найвышэйшым дабром над усялякае смяротнае паняцце шчасця, не смеў у канцы ён маліцца да Збаўцы, каб шчасце гэнае аддаляў Ён ад яе. Пры тым гадаў сабе ў простай сваёй душы, што княжай дачцэ лігаў належыцца больш тых нябесных роскашаў, чым цэламу натаўпу простанароддзя, да якога й сябе залічваў, і што ў вечнай славе засядзе яна бліжэй Баранка, чым іншыя. Чуў, праўда, што перад Богам усе людзі роўныя, на дне душы, аднак, пакутвала ў ім перакананне, што дачка князя — і то шчэ князя ўсіх лігаў — гэта не тое, што першая-лепшая нявольніца. Спадзяваўся таксама, што Хрыстус і там дазволіць служыць ёй далей. Адносна сябе самога хаваў толькі на дне душы адно жаданне: каб мог памерці так, як Баранак — на крыжы. Але хоць ведаў, што крыжуюць у Рыме нат найбольшых разбойнікаў, не смеў, аднак, маліцца пра такую смерць, уважаў бо яе надта вялікім шчасцем. Думаў, пэўна, згіне ад клыкоў дзікіх звяроў, і гэта крыху яго клапаціла. З дзіцячых гадоў гадаваўся ў непраходных пушчах, сярод заўсёдных паляванняў, падчас якіх праславіўся сваёю сілай ды ўмеласцю між лігамі. Паляванні былі ягоным улюбёным спортам. Пасля ў Рыме не мог ад іх адвыкнуць і хадзіў да віварыяў ды амфітэатраў, каб хоць налюбавацца ведамымі ды няведамымі сабе звяратамі. Падчас аглядання будзілася ў ім похаць барацьбы, дык цяпер вось крыху пабойваўся ў душы, каб не спанавала яго ў амфітэатры ахвота, менш годная хрысціян, якія павінны паміраць пабожна й цярпліва. Але паручаў гэныя свае турботы Хрысту, маючы на пацеху іншыя, саладзейшыя думкі. Вось жа, ведаючы тое, што Баранак аб’явіў вайну пякельным сілам і злым духам, да якіх вера хрысціянская залічала і ўсе паганскія боствы, думаў, што ў гэнай вайне прыдасца ён вельмі і прыслужыцца Баранку лепш, чым іншыя, бо верыў, што і душа ягоная можа быць мацнейшай, чым іншых пакутнікаў. Прымеж таго, маліўся цэлымі днямі, прыслужваў вязням, дапамагаў загадчыкам і пацяшаў сваю каралеўну, якая часамі аж зайздросціла, што не можа гэтулькі людзям рабіць дабра, колькі спаўняла слаўная Табіта, пра якую расказваў ёй раз Апостал Пётр.

Вартаўнікі, якія нат і ў вязніцы пабойваліся страшэннае сілы гэтага волата, бо не было для яе ані путаў, ані кратаў непераломных, у канцы палюбілі яго за дабрыню. Іншы раз, дзівячыся з ягонай духовай раўнавагі й пагоды, пыталі аб прычыне яе, а ён расказваў ім з такою пэўнасцю пра чакаючае яго жыццё за гробам, што не маглі надзівіцца: як у гэтае падзямелле цёмнае, прасякнутае тухляцінай, можа пранікнуць прамень шчасця. І калі пачынаў іх нагаворваць, каб уверылі ў Баранка, не аднаму прыходзіла ў голаў думка, што служба ягоная ёсць нявольніцкай службай, а жыццё — жыццём бяздольніка, і не адзін задумоўваўся над сваім бяздоллем, канец якому клала толькі смерць.

Адыж іх смерць праймала новым жахам, бо не спадзяваліся пасля яе нічога, а гэны волат лігійскі і малодухна, падобная да краскі, кінутае на вязнічны саламяны бярлог, спатыкалі яе з радасцю, як шчасце.

Раз вечарам адведаў Пятронія сенатар Сцэвінус і пачаў з ім доўгую гутарку пра цяжкія часы, у якіх жывуць, ды пра цэзара. А гаварыў так адкрыта, што Пятроні, паміма прыязні, пачаў асцерагацца. Наракаў, што свет ідзе крыва ў шалёным кірунку, і што ўсё разам мусіціме скончыцца катастрофай, страшней шчэ, чым пажар Рыму. Гаварыў, што нават і аўгустыяне знеахвочаны, што Фэніюс Руф, віцэ-прэфект прэторыянаў, ледзь церпіць агідныя парадкі Тыгэліна, і што ўсе сваякі Сэнэкі даведзены да крайнасці ўчынкамі цэзара з старым філёзафам ды з Люканам. У канцы пачаў згадваць пра незадавальненне народу, а нат і прэторыян, вялікую частку якіх умеў да сябе прыцягнуць Руф.

— Чаму ты гэта мне гаворыш? — спытаў яго Пятроні.

— Праз руплівасць аб цэзару, — адказаў Сцэвін. — Маю далёкага сваяка сярод прэторыян, які завецца Сцэвін, як і я, і ад яго ведаю, што робіцца ў іхніх аддзелах… Знеахвочанне расце й там… Калігула таксама быў утрапёны чалавек, і бач, што сталася! Знайшоўся такі Касіюс Хэрэй… Страшны гэта быў парыў, і, пэўна, ніхто з нас не адважыўся б яго пахваліць, аднак жа Хэрэй выбавіў свет ад людажэра.

— Інакш кажучы, — спрабуе сумоўцу Пятроні: — «Я Хэрэя не хвалю, але гэта быў удалы чалавек, о, каб багі далі нам такіх як найбольш!»?..

Але Сцэвін змяніў гутарку і пачаў неспадзявана выхваляць Пізона. Славіў род ягоны, ягоную шляхотнасць, ягоную прывязанасць да жонкі, а ўрэшце, розум, раўнавагу і дзіўны дар прыцягвання да сябе людзей.

— Цэзар бяздзетны, — кажа, — і ўсе бачаць наступніка ў асобе Пізона.

Бессумніўна, кожны дапамог бы яму з цэлае душы ўзяць у рукі ўладу. Любіць яго Фэній Руф, род Аннэяў цалкам яму адданы. Плаўцый Лятэранус і Тулій Сэнэцыё пайшлі б у вагонь за яго. Тое ж самае й Наталіс, і Субрый Флавій, і Сульпіцый Аспэр, і Афран Куінт, і нат Вестын.

— З гэнага апошняга малая Пізону карысць, — адказвае Пятроні, — Вестын баіцца ўласнага ценю.

— Вестын баіцца сноў і духаў, — тлумачыць Сцэвін, — але гэта чалавек дзейны, не дарма яго маняцца назначыць консулам. А калі ў душы працівіцца пераследу хрысціян, таго не павінен ты яму закідаць, бо і табе было б на руку, каб гэнае людажэрства ўрэшце скончылася.

— Не мне, толькі Вініцію, — паправіў Пятроні. — З увагі на Вініція хацеў бы ацаліць адну дзяўчыну, ды не магу, бо я страціў ласку ў Агенабарба.