Ля пад'езда мармытаў матор аўтамабіля.

І вось едзе Бім на заднім сядзенні. Уперадзе чалавек за рулём, побач з ім Сямён Пятровіч. З клуначка, што пакладзены побач з Бімам, пахне мясам. На аброжку вяроўка. Людзі маўчаць. Бім таксама. Ноч. Цёмная, цёмная ноч. Неба завалакло хмарамі — яно чорнае, як чыгун у доме ў Хрысана Андрэевіча. У такую ноч нельга сабаку назіраць з машыны і запомніць дарогу назад. І куды вязуць, Бім таксама не ведаў. Сабачы клопат — што? Вязуць — і ўсё. Толькі вось вяроўка навошта? Трывога зусім завалодала Бімам, калі пад'ехалі да лесу і спыніліся.

Сямён Пятровіч павёў Біма на вяроўцы ў глыб лесу, узяўшы стрэльбу. Ішлі ўніз у яр, свецячы на прасеку ліхтарыкам. Сцяжынка ўперлася ў невялічкую паляну, акружаную вялізнымі дубамі. Тут Сямён Пятровіч прывязаў Біма да дрэва тою вяровачкаю, развязаў клуначак, выняў з яго міску з мясам і паставіў перад Бімам, але не прамовіў ніводнага слова. І пайшоў назад. Ды, адышоўшы за некалькі крокаў, азірнуўся, асляпіў Біма ліхтарыкам і сказаў:

— Ну, будзь. Вось так.

Бім правёў вачыма святло, якое аддалялася, і маўчаў — здзіўлены, нічога не ведаючы, горка пакрыўджаны. Ён нічога, зусім нічога не зразумеў. І калаціўся ад хвалявання, хоць было цёпла, нават душна, нязвыкла для восені.

Машына паехала. «Туды» паехала, вызначыў Бім па гуку, які аддаляўся і рабіўся ўсё цішэйшы і цішэйшы, а потым і зусім заціх: гук той быццам даў Біму кірунак — куды ісці на ўсякі выпадак.

Лес маўчаў.

Цёмнаю-цёмнаю ноччу сядзеў у лесе сабака пад магутнымі дрэвамі, прывязаны за вяроўку.

І трэба ж здарыцца менавіта такому і ў гэту ноч! Рэдка, вельмі рэдка так бывае: пад канец лістапада, пры такой нязвыклай цеплыні, дзесьці далёка-далёка прагрымеў гром.

Спачатку Бім сядзеў і слухаў лес, правяраў навокал, колькі браў нюх. Сабаку лёгка вызначыць, які гэта лес, калі ён хоць раз пабыў у ім. Бім скора зразумеў, што ён знаходзіцца там, дзе некалі быў з гаспадаром на аблаве. Той самы лес. Але воўкам паблізу нідзе не пахла. Бім прыціснуўся бокам да дрэва, прапаў у непрагляднай цемені, адзінокі і безабаронны, пакінуты чалавекам, якому не зрабіў нічога ліхога.

Падсвядома, недзе ў глыбіні свае істоты, інстынктам Бім зразумеў, што ісці болей да Толіка нельга, што цяпер ён пойдзе да сваіх родных дзвярэй, і болей нікуды. І так яму захацелася туды, што ён, забыўшы пра вяроўку, ірвануўся ад дрэва на ўсю сілу і ўпаў: боль у грудзях аддаўся ва ўсім целе і падкасіў яго. Цяпер ён ляжаў нерухома, выцягнуўшы ўсе чатыры лапы. Але гэта было нядоўга, ён зноў устаў і сеў да дрэва, здавалася, змірыўшыся са сваім лёсам.

У чарнаце ночы яшчэ раз правуркатаў гром, цяпер ужо блізка, і пракаціўся па бязлістаму лесе шырока і цяжка. Падзьмуў вецер, галіны на дрэвах занылі, быццам ад прадчування бяды; ствалы, якія слабейшыя, захісталіся; і нарэшце ўсё злілося ў адзін суцэльны трывожны чорны шум, у якім выразна чуўся стогн сухое асіны: яна раўнамерна рыпела і рыпела дзесьці ля кораня, ужо надломленая і слабая; яе глухі нудны стогн пужаў Біма больш, чым увесь лясны шум.

А лес шумеў, шумеў і шумеў. А вецер усё гуляў і гуляў як адзіны ўсяпраўны ўладыка ў непрагляднай цемені, разгуляўся так, што застагналі дубы. Біму здавалася, што нехта чорны-чорны, вялізны распластаўся над магутнымі дубамі, над безнадзейнаю асінаю, якая памірае над ім, згубленым у гэтай суровасці, сабакам; і гэты чорны біў поламі чорнага плашча па лясных вяршалінах, аблапліваў дрэвы і гойдаў іх у дзікім танцы, шаманіў, падскакваючы і выгінаючыся, крычаў і завываў, як стогалосы дзікун.

Біму стала так жудасна, што пра боль у целе на часіну забыўся.

Ён прыціснуўся да каменя, прыліп. Вецер пачаў кідаць на лес холад, таму ўнізе ў яры пацёк зябкі струмень і адразу ж працяў Біма. Так заўсёды позняе цяпло раптоўна мяняецца холадам. Бім перайшоў на другі бок за ствол, каб затуліцца ад ветру і супраць ветру сачыць нюхам, — па ветры вачыма. Але наперадзе была непраглядная цемень. Бім калаціўся.

Раптоўна, быццам вогненным вузкім нажом, маланка рассекла цемень, на імгненне асвятліўшы лес, які стагнаў і выў, а следам за ёю так вухнула ўверсе, стукнула, забрыньчала нечым пабітым, абрынулася ўніз і пакацілася па лесе ў розныя бакі. Маланка і гром быццам напалохалі шамана, і ён пусціўся ўцякаць, уцякаць, а потым і зусім заціх, і тады зверху застукалі кроплі. Дождж быў кароткі, моцны, халодны. Потым і ён перастаў.

Лес цяпер ціхенька бурчаў, атрасаючыся і прыхарошваючыся, быццам пасля бою. Але раптам асіна зарыпела, затрашчала, чапляючыся за суседнія дрэвы, развітваючыся з суседзямі, адчайна зашумела і ўпала на зямлю, ломячы свае галіны, у горкай, перадсмяротнай безнадзейнасці: вытрымала апошні бой і ўпала. Асіна стаяла непадалёку ад Біма, яму было трывожна чуць смерць дрэва і страшна таму, што яно падала, як спачатку яму здалося, проста на яго; ён тады паплішчыўся ад свайго ракавога дуба, напяў вяроўку, але… вяроўка ёсць вяроўка.

Бім сядзеў да світання, прасківелы, хворы, змучаны. Перад ім стаяла міска з мясам — да яго ён так і не дакрануўся.

Перад світаннем далёка завыў воўк. Адзін завыў: больш нікога на перазовах у лесе не аказалася. То быў самы хітры, ацалелы пасля тае аблавы воўк. Бім уздыбіў шэрсць на загрыўку, застукаў зубамі і слухаў, хапаў носам паветра, глыбока ўцягваў. Ён падрыхтаваўся да сустрэчы, ніколі не падазраючы, што ў ім столькі адвагі на самаахову, якую можна назваць гераізмам адчаю (укусіў жа ён тады Шэрага дзядзьку, чуць не збіў яго з ног!). Але воўк гэтага разу не прыйшоў. Ветру ўжо не было, так што здалёку звер не мог пачуць Біма, а час абыходзіць свой участак, відаць, яшчэ не прыйшоў. Але Бім у напружаным чаканні напяў вяроўку, таму аброжак стаў душыць яго да хрыпаты. Тады Бім падаўся на дрэва, прыціснуўся задам да ствала, перахапіў вяроўку на карэнныя зубы і… перакусіў. Як нажом шахнуў!