Шляхам жыцьця
вернуться

Купала Янка
Шрифт:

VI

I першы князю гэткі сказ I княжне скажа міласцівай: «Я абышоў іх тройчы раз I відзеў, што яшчэ ўсе жывы. А толькі ўсё той самы лад: З вачэй не зняты йшчэ павязкі, Ці йдуць уперад ці назад, Відны сляды цямрычнай ласкі. А як ішоў між іх з святлом, Яны пачулі, ах, пачулі: Сляпым замораныя сном, Худыя рукі ўвысь цягнулі. За мною ўсцяж, і тут і там, Іх вусны бледныя шапталі: „Аддайце сонца наша нам! Нашто схавалі-расхапалі?“»

VII

Другі за першым князю сказ I княжне скажа міласцівай: «Я абышоў іх тройчы раз I відзеў, што яны ўсе жывы. А топчуць толькі ўсе той след, Валочаць ёрмы за сабою; Ці ўбачыць корч, ці ўбачыць цвет, Адною жаляцца слязою. А як чапнуў стралой аб лук, Яны скрануліся ў прасонні, I столькі, столькі крэпкіх рук К маёй паціснулася броні. За мною ўсцяж, і тут і там, Іх вусны бледныя шапталі: „Аддайце славу нашу нам! Нашто схавалі-расхапалі?“»

VIII

I трэці князю гэткі сказ I княжне скажа міласцівай: «Я абышоў іх тройчы раз I відзеў, што яны ўсе жывы. А толькі торг усё ідзе Над іх душою патаптанай; Яны, як цені, ў грамадзе Маўчаць і йдуць на пір паганы. А як я ўдарыў па струне, Замітусіліся, як пчолы, I на гарэ і нізіне Мне падавалі голас кволы. За мною ўсцяж, і тут і там, Іх вусны бледныя шапталі: „Аддайце песню нашу намі Нашто схавалі-расхапалі?“»

IX

Сказаўшы так, маўчаць ганцы, Маўчыць і князь крыху часіны, I дасць адказ такі ў канцы Ганцам на іхнія навіны: «Не ўмруць, не ўмруць ужо яны, Раз хочуць сонца, славы, песні; Заб'юць ім зычныя званы Прабудным звонам напрадвесні. Сваёй забранай старане, Скаванай мучаніцы-княжне, Ўзнясуць пасад на кургане На панаванне недасяжне. На дзеле — кожны йшчэ слугой, У думках — вольныя ўжо людзі; Над сэрцам іх, над іх душой Наш дух лунаці вечна будзе».

X

«Вы, другі верныя, ганцы, Як летась, сёлета, налета Ўсе пагранічныя капцы Абходзьце зноў з маім прыветам. Гуслямі, лукам і святлом Будзіце, клічце і свяціце I так спануйце іхнім сном, Каб сон іх счэз і ўсталі жыці. А покуль поўнач не прыйшла, Вясці бяседу будзем далей; Засядзьце ўсе кругом стала, Хай зазвініць віно ў крышталі. А чарку першую ўзнясём За цень мінуўшчыны у сеці, Другой к цяпершчыне прап'ём, Праславім будучыню трэцяй».

XI

Садзіцца княжна, князь, кругом Садзіцца вольная дружына; Шуміць бяседа за сталом, Плыве часіна за часінай. I разгараецца ясней Паходня радасці забытай, I светазарнасцю сваей Вясёлкі сее самавіты. Ямчэй нацягваецца лук, Цэль рассякаюць агнястрэлы, Дрыжыць паўчына і павук, Дрыжыць прыблудак ачарнелы. Рахкочуць гуслі звон у звон, На бел-свет розгалас нясецца, Як бел-свет, коціцца разгон I ў думцы казкай раздаецца.

XII

Плыве шумліва, як рака, Бяседа вольная такая, А ўжо нявідзіма рука На небе поўнач адзначае. Залопаў крыллямі пятух, — I ціхне-ціхне ўсё ў замчышчы; Замоўк разгул, агонь патух, Старое згасла папялішча. На пустку ўзбрыўшы, воўк завыў, Пуціну заяц перамераў… А быў тут хто або не быў, — I так і гэтак мала веры. I так і гэтак свой прыгон Распасцірае царства ночы: Салодкі сон, магільны сон Смяецца свету ўсяму ў вочы.

Забытая скрыпка

I

Доўга пад трамай ляжала Сьцішна ў вясковым жыцьці, Доўга ляжала, чакала Скрыпка адна ў забыцьці. Колькі йшло лет за лятамі, Колькі йшло, сходзіла сіл! — Скрыпка драмала. Пластамі Клаўся і рос на ёй пыл. Потам залітыя вочы Гэткі ня мог сьлязіць глум, Пальцу мазольнаму ўночы Страшна крануць было струн. Доўга чакае і сьмягне, Покі хто з сэрцам такі Скрыпчыны струны нацягне, Гэткай чакае рукі!..