Бечык Варлен
Шрифт:
Он весь — дитя добра и света,
Он весь — свободы торжество!
Муза становіцца ўсё больш вынаходлівай, ускладнёныя формы, насычаная паэтыка нібы даводзяць рух мастацтва і прагрэс, але застасцца магутнай, невычэрпнай, бязмежнай, усеўладнай паэтыка прамога, адкрытага выказвання. Простае, дакладнае, арганічна шчырае і ёмкае само кладзецца ў душу і прамаўляе такое галоўнае, хвалюючае, неабходнае, шчодрае.
Вынік паэзіі — пра гэта трэба гаварыць таксама.
Дыскусія ў «ЛіМе» — саматужная, школьная. Куды ідзе паэзія, што адбываецца (з’явы, заканамернасці, формы, працэсы) — ніхто не бачыць, не задумваецца. Гаворка вакол другараднага і безадносна да галоўнага.
Не здзіўленне вынаходлівасцю, формай павінна быць галоўным ва ўспрыманні, а адчуванне мэтазгоднасці, неабходнасці слова, думкі, прыёму. А пасля гэтага (і разам) — ужо і захапленне самою формай. Самамэтная форма (як ні круціце) — дэгуманізацыя мастацтва, што азбучна.
Раптоўная смерць Аляксандра Каверзнева, тэлекаментатара. Вельмі сучасны, інтэлігентны, мяккі, дакладны ў слове, прыгожы.
Чалавек з зайздроснымі якасцямі. Але такім нельга зайздросціць. Можна толькі смуткаваць, што ты не маеш такіх якасцей, што ты — не такі.
Можна, відаць, сказаць, што гэта быў народны мастак — простым людзям было добра яго ўважна слухаць.
Нямоўклыя страсці хатняга жыцця. Сямейная дастаеўшчына.
Пасля змроку і халадоў — сонца, цяпло, тая радасная ружовасць промняў і паветра, лёгкае дыханне дрэў і кустоў, што становіцца ўжо ўнутраным станам. Душа разлятаецца і раствараецца ў іх. Калі б не кабінет, не рукапісы, не мітусня...
Нататка пра Маю Львовіч для «ЛіМа».
«Маякоўскі на зямлі беларускай» — для «Беларусі».
Твардовский:
За тысячу верст
В стороне приднепровской —
Нежаркое солнце
Поры августовской.
Магчыма, магія імені, але мне і гэтыя нехітрамудрыя радкі кладуцца ў душу з хваляваннем як радасць, сум, ирастора, думка, як нешта адчувальна мастацкае, чамусьці нават шчымлівае.
8.5.
Пярэдадзень вялікага і балючага свята. I зноў — фільм «Ляцяць жураўлі». Вялікі фільм. Увесь час трымае слёзы на вачах, усё проста, і ва ўсім — сімволіка смутку, болю, здрады, вернасці, дабраты, жорсткасці.
У гэтыя ж дні — чытанне «Блокадной книги». У бесчалавечных умовах — вышыня чалавечнасці. I строгі допыт: а на што ж здольны ты сам? Але яны і не пытаюць — яны жывуць.
10.5.
Трэба нешта ўспомніць, а яно патанула ў бездані, і ўжо незваротнае, хоць адчуванне ёсць, што ўсё ж нешта ведаеш ці ведаў. А пасля — ці то ўзрушэнне, ці раптоўны сон, і раптам бачыш тое (не тое), і — успомнілася...
Дачны сусед Платонаў, ён заўсёды жвавы, з лёгкай, адчуваецца, жыццёвай хадою. Пырхае, пырхае... Вось спявае, заліваецца.
Г. (не любіць яго):
— Вы толькі паслухайце: на тым тыдні пахаваў маці, а цяпер вось заліваецца.
Нарэшце гаворыць яму:
— Лёша! Ты ж маці толькі пахаваў, а спяваеш. Людзі сорак дзён носяць жалобу.
Ен (гэтак жа бесклапотна):
— Вось бачыце, як дрэнна не ведаць традыцый (звычаяў)... I ўсё.
Вось так сеюць мак.
Да цябе хваліў і поп, і Ярмошка, і я трошку.
Дай, Божа, мне, а нікому не.
Дасць Бог дзень, а чорт работу.
Дзе болі двух — там гавораць услух.
За адным заседам вячэра з абедам.
Люблю цябе, ды не так, як сябе.
Экспедитор Гаршиков из повести Вл. Мирчева «Зеленая крыша»:
«Когда я стою с девкой рядом, она, как Хиросима после атомной бомбы, плавится и обнажается до сокровенного». Якое кашчунства!
Прашу ўключыць у выдав. план на 1985 год маю кнігу літ.-маст. крытыкі «Прад высокаю красою...».
21. 5.
Зялёнае. Сёлетні май — у небывалым цяпле, ліпеньскае адчуванне. Пад 29° цяпла, спякотнае сонца.
Алесь Разанаў на сваім творчым вечары. Патушылі святло, і ён, як прарок, выходзіць са свечкаю.
Даваў інтэрв’ю:
«Геній бачыць не тое, што наўкол. Яны адчуваюць хвалі ў вышынях». I пасля гэтага: «Я свае вершы не пішу. Я запісваю адчутае ў вышьінях».
Дзень хваляванняў (і яны не скончаны). Мама сказала, што яе маюць палажыць у анкалогію. I я, перабраўшы ўсе свае грахі, пакляўся не грашыць болей — толькі б горшае з ёю не здарылася.
Нехта N дае заяўку на кнігу і піша пра сябе: