— Цяп-ляп робяць, — дзелавіта сказаў Адольф, заходзячы на кухню. Тома, у фартуху, стукаючы нажом аб дошку, наразала цыбулю. — Рамы, кажу, нават аліфай не пакрылі.

— Што ты хочаш, тут вунь нават нож палец не рэжа…

На дачу з’ездзілі, паглядзеў Адольф. Выдатная дача, блізка, толькі тое самае: мужчыны не хапае. Гараж, у гаражы — Адольф ахнуў — якая машына! Строгая форма, прамыя лініі, нічога лішняга. Крыху нагадвае колішнюю савецкую «Чайку».

— Во, прыгналі, стаіць, ржавее… Так ні разу і не завёў. А Вадзім у нас такі непрактычны, — з уздыхам падзялілася Тамара. — Так што ўсё гэта цяпер тваё. Хочаш катайся, хочаш — на металалом здавай.

Адольф доўга не адыходзіў, гладзіў машыну, любаваўся ёю. А ўвечары прыбыла ў поўным складзе Томіна радня. Сын Вадзім, высокі, худы малады чалавек, падаючы руку, сказаў:

— Вадзім, грузчык з ЦУМа.

Апатычны. Вочы шкляныя, мутныя. Бязвольныя рухі. Гаворыць кароткімі, адрывістымі словамі, невыразна, ухіліста… Больш чым дзіўны. І што за праца для маладога мужчыны — грузчык у ЦУМе? — і гэта з Тамарыным блатам! з яе напорам і магчымасцямі! І што яна мела на ўвазе ў гаражы, калі з уздыхам казала пра яго непрактычнасць?

Вадзімава жонка — Тамарына нявестка Соф’я, прыгожая, здаровая, ядраная, спакойна пацалавала Адольфа ў шчаку і адразу ж азадачыла:

— Вы не вядзеце блог? Цяпер усе вядуць. Раю вам завесці. Я вяду пад нікам «maci tereza». Можаце зайсці, пацікавіцца.

— Чаму… маці Тэрэза?

— Маё крэда — усім рабіць дабро. Гэта абавязковая ўмова, каб дабіцца поспеху.

Адольф хацеў пажартаваць, сказаць, што для такой красуні гэта двухсэнсоўнае, небяспечнае крэда. Ды не асмеліўся. Ён толькі пазіраў на яе, любаваўся ёю, як «Вольваю», і крамольна думаў, што яна, хутчэй за ўсё, будучы за такім, як Вадзім, «робіць дабро» направа і налева.

Яшчэ сваім мастакоўскім вокам сёе-тое прыкмеціў Адольф. Напрыклад, як «ціхі, мудры» адстаўнік-палкоўнік зусім не ціха гмыкнуў, пачуўшы імя — Адольф.

«Старэнькая маці ў зморшчыках», сапраўды, уся свяцілася дабрынёй, падкрэслівала мядовым галаском, сціпла:

— Я тут не гаспадыня, — а сама так і свідравала позіркам няпрошанага прымака-прыжывалу: «Ух ты! Я цябе навылет бачу! Вось я табе пакажу! Толькі паспрабуй мне!..»

Затое двайняткі, Наста і Дзімка, адразу залезлі яму на калені, шчабяталі і спакойна называлі яго «дзядзя Адольф». У цэлым знаёмства прайшло лепш, чым чакалася. Вельмі прыстойна. Усе яго прынялі. А калі б і не прынялі, Адольф хутка скеміў, хто ў доме гаспадар: Тамара — яго Тома. Яе слова было закон, і калі што не так, яна ўмомант паставіць любога на месца.

Неўзабаве атрымалі дакументы з білетамі, Адольф палюбаваўся бліскучай шэнгенскай візай, якая пералівалася, калі паварочваеш пашпарт. Уночы селі ў таксоўку, раніцай былі ў Вільні, а яшчэ праз пару гадзін выходзілі ў аэрапоце імя Шарля дэ Голя. Размясціліся ў гатэлі «Alesi» на аднайменным бульвары. Адольф абуў купленыя ў Мінску новенькія белыя туфлі, і трэба ж — як толькі выйшлі з гатэля, да падэшвы прыліпла жвачка. Гэтая буржуйская жуйка аказалася звышліпучай, яе немагчыма было ні ададраць, ні скалупнуць, ні адмыць гарачай вадой, ні сашкрэбсці сцізорыкам. І яшчэ некалькі дзён у Адольфа пры хадзьбе атрымлівалася «шлёп-нага», туфель прыставаў да асфальту, прычмокваў, і было нязручна, непрыемна. Усё ж Адольфу хапіла розуму ўстрымацца ад жлобства (кшталту, каб не расказваць потым — бачыў я ваш Парыж, падумаеш, абхадзіў яго ўздоўж і ўпоперак).

Ён выдатна разумеў, што гэта не жарцікі, а дарунак лёсу — вялікі, важны, невядома за якія заслугі атрыманы, з неба звалены. Ён адчуваў, які шчаслівы білет выцягнуўся яму. Ну, не праўда, што ў Адолі шчаслівая доля?

Як проста. Як імгненна. Як рэзка ўсё ў жыцці можа памяняцца. Вось жа зусім нядаўна ён чытаў Ірыне Бацькаўне на кухні «лекцыі», зайздросціў таўстасумам — на, калі ласка, стаіць каля парапета і ў Сену паплёўвае. Масты. Помнікі едка-зеленаватага колеру нейкім французскім каралям на ўздыбленых ці на спакойных конях. Ззаду Луўр, спераду Нотр-Дам. Тома паказала на ажурную вежу і на яшчэ адзін высозны, прамакутны будынак.

— Эйфелева вежа і «Дом сляпых», іх адусюль відаць. Арыентуйся на іх, і ў цэнтры не заблукаеш.

— Дом сляпых?

Яна паціснула плячыма:

— Усе завуць так. Вокан няма, вось і «Дом сляпых». Па-мойму, самі парыжане не ведаюць, што гэта такое.

Сама яна пачувалася тут, як у Мінску. Насіла блакноцік, дзе славянскімі літарамі былі напісаны французскія пытанні (як прайсці да…, колькі каштуе…, я не размаўляю па-французску…), а бонжур, мерсі боку, кес кэ сэ — ведала і без блакноціка. Адольф хадзіў, церпячы «шлёп-нагу», сіліўся хоць штосьці запомніць, хаця б па прынцыпу параўнання, напрыклад, з Мінскам: шукаць не тое, у чым розніца, а што падобна. Узятая ў бетонны парапет Сена, між іншым, нагадвала Свіслач. Толькі на Сене было больш мастоў і розных прагулачных цеплаходзікаў. Людзі гулялі па набярэжнай таксама, як і ў Мінску каля Свіслачы. Моладзь каталася на роліках, на скейтбортах. Праўда, калі Адольф, расслабіўшыся, паклаў барсетку на парапет, Тома яго астудзіла:

— Ты што? Тут табе не Мінск. Міргнуць не паспееш, як сапруць! Пранясецца на роліках…

Ён хуценька прыбраў, яшчэ і раменьчык вакол рукі абматаў. Зайшлі ў гулкі Нотр-Дам, дзе Тома, раптам забыўшы на яго, ламанулася да алтара і там старанна, па-каталіцку злева-направа з шчырай набожнасцю пачала хрысціцца. Вусны яе варушыліся.

А ўвечары на балкончыку яны стаялі, звесіўшыся, глядзелі ўніз, на вуліцу, і ўверх, на казачны горад. Тома піла віно, Адольф — сок, і не таму, што баяўся за сэрца, ці таго, што можа «сарвацца» — проста не хацелася алкаголю, уражанняў хапала, ён і без спіртнога быў п’яны. Блішчэлі машыны ўнізе, і лісце дрэў, і кветкі ў вазонах на балкончыках. Вось каб жонку Ірыну сюды! Яму так шкада стала, што жонкі тут няма, што яна гэтага не бачыць, хаця, напэўна ж, не менш, чым ён, заслугоўвае. Сірата, што яна ўвогуле ў жыцці бачыла; адзінае яе шчасце — замуства, ды сям’я, дом, дзеці… Але гэта былі небяспечныя думкі, і ён хутка адагнаў іх.