Сол кні астар Ордасына Айба олан, Береке слтан, Аббас бек, Мса бектер жиналып, Мхамед-Шайбаниды йытап жатан жерінде тнде шауып лтіруге кісі жібермек боп келісті. Бл мжіліске Брынды пен асым слтан да шаырылды. Брынды кнсе де, асым:

— Хан таын сатар жанды ан майданда лтіру керек. йытап жатан жерінде шауып тастау бл ры, арашыларды ісі. Біз хан тымымыз, мндай ылмыса баруымыз кн! — деп кнбей ойды.

Оны кнбегеніне араан жо. білайыр Ордасына ш слтан, бектер басына алтын орда трызба боп, аты-шулы жан алыш рыбайды жіберді.

Біра слтан жатан йге жыландай сыбыр шыармай кірген рыбайды, асым слтанны кісі жіберуімен кні брын хабардар болып, тірік йытап жатан Мхамед-Шайбани, алдаспанын жар еткізіп, лаштай сермеп а блді.

Жазмыш деген ызы. Халы шін кпір салам деп арман еткен эль Млік ибн Зархум, халыты з арасынан шыан жендет жігіттерді олынан аза тапты. Ал, трт жылдан кейін бара халыты ана бояп, бкіл Орта Азияны жаулап ала бастаан, ататы Мхамед-Шайбани хан бір ана слтанны ерлікті кксеген адал кіліні арасында аман алды.

Еліне айтып келіп, асым слтан кесіне тойда болан оианы, крген-білгенін брін айтып боланында Жнібек за ойланып отырды да, ауыр крсінді.

— Тбі біз білайырды орнына отырар Шайх-Хайдарды емес, Мхамед-Шайбани слтанды кзімізден таса етпеуіміз керек, — деді.

Бл сзімен Жнібек егер білайыр таына Мхамед-Шайбаниа отырар кн туса, аса бір иын крес басталатынын білдірген еді.

Мхамед-кім эль Таразиды тойында таы екі оиа болан. Балаларыны бл тойа атынасатынын білген со, алтындатан ер-тоымды, жген-йыс- анды ос клсары жора мініп Рабиу-Слтан-Бегім мен келіні Аозы келген. Жаы саудагері блара арнап ос орда тіккен.

Бйгеден Тарланккті баласы Атанкер озып келіп, Мхамед-Шайбаниа жрт кілі ауа бастааннан-а ба мар Сйіншік слтан жанын ояра жер таппаан. Біра баяы он ш жасар кніндегі ылыы есте алан Рабиу-Слтан-Бегім сол кні Сйіншікті оаша шыарып ап за сйлескен. Аылы да, ерлігі де Мхамед-Шайбаниды з тедестерінен арты екенін бкіл ел біліп алан трізді жне оны остайтын Дарвиш-Хсайын арашы батыр мен Бахтияр слтан трізді Кк Ордаа тірек болан, бкіл Дшті ыпшаа йгілі адамдар бар, андай баыта, таа жетсе де Мхамед-Шайбанимен бірге жетесі деген. кесін лтірген наашы бді-Латиф мірге сама, ызаншаты жолы кн жол, онымен адам мратына жете алмайды, аа Шах-Будаты балаларына ке пейіл келіп, соларды соынан еруін сраан. здері быт-шыт боп ырылысып жрген наашысы Темір тымыны бан ке таына отыруа жрдем бере алмайтынына кзі жете бастаан Сйіншік, лі де Самарант мірлігіне адірі бар шешесіні аылын алан, н бойын анша мансапмарлы билегенмен, аталы сзден шыа тартпаан. Бл білайыр балаларыны р жаа брылмай, бір одатас болуыны басы еді.

Екінші оиа тіпті адам ктпеген жерден кездесті. Тйе бйгесі біткен кні іірде Аозы бике з ордасында жалыз отыран кезінде, йге бет-аузын кшпелі елді бзауындай тмшалап алан, жалыз кз, егезердей ара жігіт кіріп келді.

Тойдан шаршап келіп исайып жатан Аозы, осынау кірген адамны дене рылысынан, имылынан зіні Ораын кргендей шошып кетіп, дауыстап жібере жаздады.

— орыпа, — деді кірген кісі, — мен Орапын. лді дегендері бекер, тірімін. Біра лген адамнан да орыныштымын. Егер мені бетімді крсе, азір талып лар еді. — Ол асыа зіні алай тірі алан оиасын айтып берді де — олыа ран алып, «мір-баи ерге шыпаймын» депсі, соныды естіп келдім, — деді, — маан деген жрегіді адал сатааны шін рамет, бл рметіді ара жерге кіргенше мытпаспын. Ал енді айтарым: лген адам шін лмек жо. Мен патша, хандара ана тірі адаммын. Саан лікпін. Ерге шы, ызы кр. ран стап дайа берген антыды мен алдым. Ал енді ош бол. — Ол йден шыа берген.

— Тотай тр… — деді Аозы.

Біра Ора тотамады. Шыып кетті. Аозы кзі арауытып, жанындаы тсекке аырын исая беріп, жылап оя берді.

Келесі кні тнде Ора ыры жігітімен Мхамед-кім эль Таразиды Талас зеніні етегінде жатан кп жылысын «зі лтірген эль Млік ибн Зархум шеберді ны» деп айдап кетті. Оны Сырды тменгі жаындаы кедей ауылдара апарып бліп берді. Осы кннен бастап «Жалыз кз» батыр кедей жртты ораны» деген лаап бкіл Дшті ыпшаа тарады. Ора кедей жртты ораны екенін сан айаста крсете алды.

Ал бл кезде Исан-Бы мединесін айтадан Асуа кшірген. «Сырты жауынан азатар орайды, ал оларды кші жетпей алса, з алаларыды, лыстарыды здері орадар» деп хан кеесін млдем таратан. Осылай мірлеріні ойынан шыанына ол те уанышты еді. йткені айтандарын істеп отыран хана енді ешайсысы арсы блік шыармайды деп ойлаан. ой да аман, асыр да то. Біра Исан-Бы з олымен зі Моолстанны болаша крін азып ойанын білмеді. Моолстан мірлеріні з лыстарын жеке-жеке орауы, ал аза руларыны бірігіп сырты жауларына арсы шыуы, бл елді мемлекет болуыны алашы адымдарына айналатынын ол ойламады. Исан-Бы таы екінші жадайды аармады. Ол мединесін Асуа кшіргенде енді білайыр, бусейіт, Жнысты шабуылынан біржолата тылдым, олар маан ылышын ала мтылса, жолында найзасын тсеп тран аза елі бар деп сенген. Жо жерден Тркістанны кнбатыс кнгей жаынан пайда болан жауынгер аза руларынан расында да бусейіт пен Жныс атты сескеніп алан. Енді бл елдерді басып Моолстана те алмайтындарын бірден ан. Сондытан олар Исан-Быа тікелей апаратын жол іздеген. Желісі алыс, иын да болса сол жолды тапан. Жныс пен Омар-Шейх слтан Тркістан лкесіні кншыыс жаымен майтты, шлді, кісі тгіл керуен жрмеген, тек сініш сы [45] ана шып тетін сахараларды басып отырып, Іле зеніне шыан. Сол Іле зеніні бойымен Алтын Емел тауларын бктерлей отырып, Жаркент аласына жеткен. Ал Жаркенттен тте жолмен Асуа рі дегенде ш кнде барады. Жауыны Жаркентке келіп аланын Исан-Бы білген де жо. Ол кенет тсек тартып ауырып алып, дние оан енді айта оралмас тске айналан. Тілі крмеліп бар лем су араы бола бастаан. Тек кз алдына жары суле болып, баяы бір су перісі трізді, кпір ыз елестей берген. Отыз жылдай екеуін блген арасындаы там мірден енді тылып, жаныа барам деп кпір ыза тсегінен лсін-лсін олын жая мтылып, тек аузына «Федосья» деген соны ана аты тсе берген. Тілі крмеліп, р ерні ана жыбырлап жатан ханны асында отыран наип, муфти, ишан, ожа-молдалар, хан даусын естімесе де кімні атын атап жатанын тсініп іштерінен «астапыралла, астапыралла, хан иемізді «кнсынан аула ет» деп дайтаалаа жалбарынумен болан.

Алтын таа отырып ел билегелі крінген мірден, хан, слтаннан ауіптеніп са тартан Исан-Быны крі жрегі, ас жауы Жнысты келіп жетуіне шыдай алмады. Бір кндерде бкіл Моолстана ожа болан Исан-Бы, тсегіне лаанына бір апта ткен шата жеті атыны мен он бес л-ызыны біреуіні де атын атай алмай, тек «Федосья» деп ерні жыбырлап дние салды.

Асуды шабуа Жаркентте дайындалып жатан Жныс слтан бл хабарды естісімен кейін шегінуге бел буды. Кйеу баласы Омар-Шейх мырзаны «келіп алды ой, азір олар рыса дайын емес, хан таын алуыыза бдан арты мезгіл болмайды, шабайы» дегеніне кнбеді. Ханы ліп, аралы болып жатан елді шапса, тбі бар халы арыс айтып, хан сайламай оюынан орыты. мір бойы арман еткен таын енді бтен жолмен алу керек екенін ты. Ол атыны басын кейін брды. Демек, бнысы дрыс болды. Моол, Жаатай мірлеріні шешуімен Исан-Быны ыры тпей, Жныс слтан Моолстан ханы таына отырды.