деп арамаса, жадай иындап барып, шкереленесі де,

аырында, жексрын боласыдар. Шалдар тамаыды жеп отырып-

а, жуаны астына алады. Яни, асыды ішіп, текеметіді тіліп

кетеді. Ал, мны ойып, дрыс алыпа тсседер, брі де мыт

болады. Оны аыры, замандастарыны бірі сз ата ойса,соны

зін мазатайтын боласыдар"-дедім. Сол айтандай да болды. Осы

отырыста бибісіні аяынан келгені (брын трмыс кргені) екенін

бірінші рет білдім. Оны да айтан зі болды.

"Дос десе, досымын, ас десе, асымын. Ауырмаан

жатарымен жатыдар!"-деп, шыып кеттім. 2-3 кннен кейін,

бірдеені сылтау ылып, тс кезінде бардым. Барсам, ара-жара,

балалар да мз. Жааны кірі де кеткен. лі солай трып жатыр. Ал

мен болсам, сол йге бара да бермейтін болдым. Олар да мені

керексінбейді. Жеттігіп кетті. азір менен аылды. Сонымен, шалдар

шаырмай елды.

Шалдар неге шаырылмай алды?

"Ашу-араз, аыл-

дос, аылыа аыл ос".

(халы маалы)

Бдан брыны бір гімені таырыбы "Шалдарды

шаырмашымын" деп аталынан-ды. Соны оысаыз, болан жайды

тсінесіз."Адасанны алды жн, арты сопа"-дейді азаым. Бір

нрсеге бет алып, зі ашуыды ішіе сыйыза алмай, айтып та

алса, сені ыыды ескісі келген адам адал досы, жанашыры

болып шыа келеді. Мына жадай солай болан екен де, пысып

жана алмай жатан отты ттанып кетуіне айналан кез екен.

38

азата "Ойнап сраана, шындап жауап бер" деген де сз бар.

Олай жауап беру-сені адамгершілік борышы.

Кндіз болан гіме жатарда есіме тсіп кетіп, еріксіз шып

трып, киіне бастадым. Ерінсем, ерте клкіге алайын деп трмыз.

жуаа шырайтындар жаын туысымыз; бірі маан іні, екіншісі келін

болып келеді. Келдім. Уытты алдырмай, сзді зім бастап кеттім.

Інім суа тсіп кеткен тауы сияты, сілкінеиін де демейді. Бларды

туыстарын да, тркіп жаын да тгел білемін. Ал келін, сені тркіні

айнысыны олына арап отыр, жалыз басты, бала да жо,

бауырына саланы айнысыны баласы. Жеме-жемге келгенде, бет

ашылады, сені орама тгіл, басайы болады.

Мынаны аасына сен бдан жаын емессі, ол-мны бауыры;

бйрек бауыра брмай трмайды.

Ал, ажыраса ойыдар. 4ыз бен жалыз бала бар. Брі де

есейген. Олар дл азір бл жайды біліп тран жо. Кілге суы

кіреді, берекеттері ашады. Тптеп келгенде, саан бай табылар,

балалара ке жо, жатан біржлер. Інім, саан да бір тесік монша

табылар-ау! Мына перзенттерінді ойласайшы. Бл- ашу,

ызаншаты. Баса ешнрсе де емес. ызананы- зады. Біра

соны жария ету – мазаа айналу. Тіпті ажыраса алмайсыдар.

Блініп алан ешнрсе де жо. Шалдарды шаырарсыдар – ау ,

тбінде солардан клкілі сз естисідер. Келін, байыды жеемін

десе, ас - абыана дрыс ара, кйлегі кірлемесін, тамаы то

болсын. осылан кездегі махабатыды айтадан жаырт. Бл –

мені сендерге берген досты пікірім.

Келін, сіз де інісіне жатасып отыр деп санаса, онда мені де

дшпаныа санай ой. Екеуі де ауырмаан жатарымен жатыдар.

Жетелеріне жеткен болуы керек. Шалдар шаырылмай алды.

Бір малды (сойылатын)мірі лі бар екен, сойылан жо. “Ет

жемесек жемейік, етегі жап даи” деген екен, бйірсіздікке дшар

болмады. Блар азір жеттіккен, сен кімсі де демейді. “Басадан

крген жасылыыды мазаа айналдырма” – депті ой Хакім

лыпан, соны тсінсе болар да.

Тауып айтты ма, ауып айты ма?!

1996 жылды ыркйек айыны орта кезі. Елден заырап

шыаныма біршама уаыт болан. Сол мезгіл аралыында

аайындарды ішінен мірден ткендерді ішінде жастары да

крілері де болатын. Масатым - ліге бата, тіріге кіл білдіру еді.

Осылайша, алдымен, дние саландарды бірінен кейін екіншісін

жаалап жргенімде, суыт хабар келіп жетті. “ Сарыбай жаа кешкі

саат 5 шамасында айтыс болды” – деп, йге кіре бере бір бала

хабарлады.

Сарыбай деп отыранымыз менімен рдас рі туыс. Брын

йелі айтан, енді кптен тсек тартып жатан бан да кезек келген

39

екен ой. Иманын жолдас етсін деп, бет сипасты. Естісімен дайын

клікпен Сарыбайды йіне де келіп жеттік. Аайын – туысандарына

кіл айтысты. Ертеректе Сарыбай совхозды алдыы атарлы