басалардан арты.

«Жылан кп жортса, аяын крсетіп алады» деген таы бір сз

бар. Одай бола алса, сол брілерді бетсіздері де болады екен.

Шіркін ят дегенді сезінбейтіндері де болады – ау!

«Халы айтса, алып айтпайды» дейді ой. Сенімнен айрылып,

жексрындыпен лденгендерді халы біліп жр; здері

білмейді.Алла олара крсетіп те жр, лі крсетеді де. Кісі аысын

жеу, иянат жасау-кнні е лкені, кешірімі жо. лі-а азабын

шегеді. ткізіп алып, кешірім сраанмен, ол кеш болады, Алла

кешірмесе керек.

рдастарды ылыы.

Лып бота.

Адамны аса бір адірлі жолдасы болатынын кбііз білетін

боларсыз.Естімеген болсаыз, тыдаыз. Ауылдас болып бірге

скен, асыты бірге ойнаан ол зінше кпті бірі болып

есептелінетін жолдас. Ал бірге оып, сырлас болан жолдасты

жолы бір баса. Одан да арты бір жолдас бар:ол-армияда бірге

болан, иыншылыты бірге крген, елден, аайын-туысаннан жыра

жргендегі жолдас. Сондай жолдасты бірі-зімхан мен Шалабай.

зімхан-ауданда басарушыларды бірі де, Шалабай да осал емес,

ауылды жерде дегенііз болмаса, дрдей бір оян фермасыны

бастыы.

рине, аудан ауылды жерді басарады, тексеріп трады.

Бірде сол аудандаы басшы жолдас ауылдаы басшы жолдасты

шаруашылыын тексеруге келіп алады. Ол кезде оян фермасы

46

"ыдырбек шыры"деген жиде скен жерге орналасан-ды.

Машинаны дауысы шыан со, ферманы конторы існеттес бір

блмелі жмбаздан жасалан лашы болатын-ды.

Конторынан шыан басты Шалабай ауданнан келген

бастыын ша жайып, арсы алып жатыр. Шаруашылыын креді.

Ол кезде совет дуірі, жоарыдан нсау береді. Тменгі жа

олынан келе ме, келмей ме істеуге міндетті. Шалабай оян деген

жануарды бтаны арасынан кргені болмаса, оны мір тіршілігі,

сіп-нуінен тіпті хабарсыз. Аудана шаырып алып, жеке оян

асыраушыларды крсетіп, соларды іс-тжірібесімен таныстыран-

ды. й ояны жабайы оян сияты жабайы мір сруге тиіс емес.

Блар мдениетті, зады жбайлары, з й –жаиы, бала-шаасы

боланда ана пайда келтіреді. йтпесе кзі ыли, лаы

салбыраан, р трлі ауруа шалдыа беретін болады да, тымдары

азып, німді болуды орнына лімді болады.Соны круге ауданнан

басты келіп тр ой: «Шалабайды ояндарында шыын кп» деген

ызы аудана да жетсе керек – ті. Жоарыда айттым ой, армиялы

досыны жмысы ілгері баспай жатан со, ажет кмегін жасауа

келген болу керек.

Шалабай болса, дедек аын, брін крсетіп тр. Бір денелілеу

кжірейген бір оянды лаынан стап алды. лаынан стаан со,

ыбырламайды да, шынырмайды да екен. лкен басты бір жаына

брылан кезде, кіші басты жааыны басын да алып лгерді.

Аралап кріп, баса шаруашылытарда алай асырап жатанын

жолдасына тсіндіріп айтуда.

Бар кеесін айтып, жруге айналанда Шалабай:

–

Ау, уыс йден р шыпаыз! Мына бір ата оянды

сойып та ойдым, жеп кетііз! – дейді.

–

Жо, рахмет, уаытым жо – дейді зеке. Сонда

Шалабай

елпектеп: - азір - а болады, «Лып бота» деген таам тез піседі рі

ауызыыздан дмі еш кетпейді» - деп, адірлі жолдасын тотатады.

Шалабай жас кезінде жабайы оянды тзапен аулауды шебері

болан екен. Сондытан да асыранды оян фермасына бастытыа

сынанда сол зіке екен.

Абыл - был оянды азана, азан деп отыраным

орыстарды шгені, салады. Кріш араластыран. Еркек адамны

дайындааны емес пе, азана саларда жмай салса керек. Бота

піседі: еті ырауылды етіндей жмса та, кріші оыр тартан.

–

О, шіркін! Айтаныдай бар екен! – дейді. зеке. «Лып

ботаны» дмі-й аузымнан кетпейді–ау! Шалабай

болса, лдеашан марм болып кетті.Осы Шалабайды

лып ботасын жегенін зімханны з аузынан есітіп

едім.

47

Араты алжастыруы

«Тілі шолаты

ойы да шола».

(маал)

–

Сен де бір «Мыстан» екенсі! – деп, ат – тонын ала

ашты біреу(атын айтпай-а, біреу деп ала берейік, ел

ішінде бл сырды білетіндер де бар).

–