ажырасып, бала кесіз, йел жесірлік мір кешті. Есіріктері осы

жола тсіп, мірді талысына тсті: некесіз балалы да бола

бастады. Трмысы ауырлааны бар бойда мірді «Лззатын»

тартаны бар, бала дегенні керегі жоа шыты: туу, бала тумау з

олдарына кшті. Кптеген азаты ара кз ыздары ана деген

ата зру болып жргендері аншама. Жмыссыздыты салдары

пайда болды. Ер жынысты ара кшін сатса, йел жынсты ар –

ятын плдауа кшті. Осыны жасырмай – а кк экраннан да

хабарлауды шыарды. азаты жетім балаларын шетелдік байлар

алып кете бастады. Ар – намыс жо адам адам болып санала ма

екен?! Сонда хайуаннан айырмашылыы сйлесе алатындыы ба?

44

Ммкін, олар да здерінше сйлесетін шыар. Іри берсе, шірисі!

Тотал! Ойлан!

Осы іруді бір трі – кіндігіні аны таман, туып - скен жерінен

ешкім умай – а кшу. Неге кшеді? Ол жерді жері бай «ран» деп

аталатын уатты байлыы бар. Соны сатса, байиды, космоса

шады, «ара – жара» бола алады. Космоса шатын ала да

сонда. Керек десе, ауаны да, суды да залалдай алады, срапыл

дауыл да трыза алады. Бкіл демалатын ауаны да згерте алады.

Енді ол жерден кшпегенде не етпекшісі? Кріне кзге уырда

боласы ба? Сонда айда барасы дейсіз ой. Аз кн болса да, сол

апаттан ашып, ауасы, суы, шбі тазалау жерге. Баратын жеріде

сол бліншілікті зардабын сезінуде, дегенмен, анау жерден

туірлеу.

Осыны брі – ежелгі дшпанны білдірпей істеп отыраны. Біз

дайа сенген халыпыз. Брін де істейтін дай деп, Алланы

кінлаймыз . Жо. Олай емес, мны істеп отыран – адам, кншілдік,

билік марлы.

Блтіріктер брі болан

азата «ядан не крсе, шанда, соны аласы» деген сз

бар. Осы сз бекер айтылмаан екен. Басынан кешкендер бір ауыз

сзге тжырымдап, кп жайтты сыйыза саланын араызшы!

Мен мал баушылармен біраз араласуыма тура келді. Сонда з

кзіммен кргендерім десем де болады. Атын айтып, йгілемей – а

оятын. Сонда да болса, солар жайында жаза кетуді жн деп

отырмын. Оларды кейбіреулері бріліктен де асып, орауланып

барады.

Мал шаруашылыында істеп жргендерді трмыстанып,

лденіп кетіп жатандары да бар. Сонымен атар, мойнына мал

мініп, яни арыздар болып, жылу жинап, зора тылып шыандары

да жо емес.

лденіп кетуді екі жолы болады екен: бір таза ебегімен

лдену де, екіншісі теріс жолмен лдену екен . арыздар болып,

жылу жинаушылар, е алдымен, кін з бастарында. «атына

арамаса кетеді азындайсы, мала арамаса, айрыласы»

дегендей, ондай адамдарды селсотар, жтушылар, мар

ойнаушылар сиятылар.йтпесе, шаруа уандар еш уаытта да

зиян таппайды. Баюды екінші жолындаылар алашыда майдадан

басталып, бірте – бірте лая тседі.Оны жанясы одан лгі алып,

оай олжаа уестенеді екен. Тіпті аайын – жекжаттарын слікше

сорады екен. азата «оспа» деген сз бар. Сол сзді біле трып,

сол сз неге солай айтыланына мн бермейді екенбіз, яни

малшыа мал осады екенбіз. Неге осамыз? осушыны бірлі –

жарымды малын зі бауа ммкіндігі болмаындытан осады екен.

Сол осушы кндерді кніне баушыны лы болмаса да, кні

соан арап, алай осыны кілін табамын деп, соан туелді

45

іспеттес алыпта жреді екен. ол жрдемі , тіл жрдемі т.б. заттай

да жрдемін жасайды екен.

Сол «оспаны» лкеюі де, кбейюі де баяу, немесе кері кетуі

басым болады екен. Барды жо болуы оп – оай. Мемлекеттікі

жоалса, оны тлейді. оспа жоалса, сол кйінше риды. Оны шын

рту шін, алдымен, соны есебін тауып, кзін жояды екен де,

табылмайтындай жадайа келгенде ана, егесіне хабар тиіді екен.

Егерде тым кйлі болса, сойып жіберіп, орнына баса бірдее оя

салу да бар. Сонда «ит тлеуі бір кшік» болады. Оан иесі ы ете

алмайды.

Ерген тліні руы тіпті оай: асыр жей салады. Ал баса

жатан ауып, адасып осыланды жою жолы таы бар. Осыны кріп

скен жанядаы жеткіншегі баласы, ержете келіп, кені

жауапкершілігін зіне аланда, кені де алжастырып, бірден желкесін

кжірейтіп, брі болып шыа келеді екен. Енді бл наыз арлан брі.

Осылай брі боландарды жан – жаты шашуы да, тасуы да