– Мин…

– Иит! Мин эйиэхэ тиээр тиийэ эрэнэрим сбн дуу, сыыатын дуу чопчутук билэрим наада. Ону миигиттэн бэйэм тириим харысхала эрэйэр буолбатах: соотох мин биитэр миигин кытта иккиэйэх-йэх кии лр суолтата суох. Ону миигиттэн дьыала туа, бииги уопсай охсууубут туа эрэйэр. ргэнэн тэлэкэчийиэх иннинэ итини йдххэ наада.

– Чэ сп. Бырастыы гын, – Соболев аргыый хардарда.

– Эйиэхэ кыра да саарбахтыыр санаа суох буоллаа дии?

– С-суох…

– Эн бэйэ дьылаын, олоххун бтннтн генерал Пепеляев дьаалыгар биэрэр буоллаы дии?

– Даа!

– чгэй. Билсииибит олус уаатар да, барыта дьэкэрдэ диэххэ сп. Эраст Константинович, бэйэ да билэри буолуо: Пепеляев командующайдаах Сибиир добровольческай дружината бу кннэргэ Дьокуускайы туулаан иэр. Дружина 800 киилээх. Олортон кслэрэ старшай офицердар: генерал Вишневскэй, генерал Ракитин, полковниктар Андерс, Леонов, Рейнгардт, Сайфуллин, Вандышев, Иванов, Самойлов, Шнапперман, Сивко… Чэ, быата, полковник э полковник, майор э майор. Итилэртэн гстэрин эн билэр буолуохтааххын. Дружинаа олохтоох рнэр этэрээттэрэ холбостулар.

– Билэбин. Кыыллар агентуралара куаана суохтук лэлиир.

– Хомойуох иин, оннук. Ол эрээри онтукалара да кинилэри быыыыра биллибэт. Саха сиригэр сэбиэскэй былаас самнара ахсааннаах хонук хаалла.

– Кыылларга эмиэ км кс соурууттан кэлэ турар.

– Буоллун. Илинтэн иэр к утары туох дааны туруулаыан сатаммат. Генерал Пепеляев ыраахтан силистээх. Кини кэннигэр Америка, Англия уонна Япония тураллар. Бу с ааттаах баай государство кмт тохтоло суох крэн ииээ. Дьокуускай дьиинэн Пепеляев большевизмы утары крестовай походугар бастакы пуун эрэ. Кини бтэик сыала – Сибиири ууордаан Москва Кремлигэр киирии. Чэ итини барытын эн бэйэ да йдгн. Эйигин агитациялыы сатыыр наадата суох.

– Таара биэрдин!.. – Соболев э тыынна, кириэстэнэн сапсынна.

– Таара бэлэм кыайыыны аалан биэриэ суоа. Барыта бэйэбититтэн тутулуктаах, Эраст Константинович. Эн, мин, бииги бары туох-баар кыахпытынан бтннтнэн ити улуу кыайыыны ситиэргэ кмлхтээхпит.

– Оннук-оннук.

– Дьэ билигин мин этэрбин чгэйдик йдн иит. Ол генерал Пепеляев эйиэхэ сирэй бирикэээ. Бастакынан, эн кыыллар Пепеляевы утары операцияларын былаанын куоппуйатын булуох тустааххын.

– Хайдах?! Командующай штаба военкоматтан туспа…

– Хайдаа – эн дьыала. Онуоха мин орооспоппун. Булан миэхэ тиксэриэхтээххин. Оччоо Пепеляев кыыллар хас хардыыларын т кр олоруоа. Байыаннай кии бэйэ да йдр инигин, ити былаан Пепеляев илиитигэр хайа кыалларынан эрдэ тиийэ охсуохтааын?

– йдн да… – Соболев э тыынна. – Суох… суох…

– Сп. Аны иккиэ. Кыыллар этэрээттэрин иигэр бэйэ дьоннорунан агитацияны крдэн, ол этэрээттэр Пепеляев диэки эргийэллэрин ситииэххэ наада. Маныаха туттуллар прокламацияны, ыырыыны мин эйиэхэ сотору тиксэриэим.

– Дьэ саарбах…

– Эрдэттэн саараама. сэ – Пепеляев Якутскайга кимэн киирэр кэмигэр куорат иигэр р турууну тэрийэн байыаннай штабы, ревкому, обкому, телеграбы ылыталыахха наада.

– Даа… Ити барыта тылынан эттэххэ эрэ дб, – Соболев бириэйдэммэтэх сэийэтин имэрийбэхтээтэ.

– Ким да дбнк ситииллиэ диэбэт. Ол эрээри кыалыннахха кыайтарыан сп.

– Итини барытын ким тэрийэр?

– Эн!

– Мин?! – Соболев р кр тстэ. – Билэллэр дуо кинилэр мин киммин? Мин кыахпын? Мин баара-суоа облвоенкомат рядовой лэитэбин. Ону дааны соччо итээлэ суох, кэтэбилгэ сылдьар лэитэбин. Мин волшебник буолбатахпын. Сааратыахпын сатаммат.

– Эраст Константинович, эн кимин бэрт чгэйдик билэллэр. Билэллэр уонна эрэнэллэр эн йгр, сатабылгар, хорсун быыыгар. Итиэннэ соотох буолуо суоа. Мин эйигин сотору сорох наадалаах дьону кытта билииннэриэм. Аан бастакы соругу – кыыллар операцияларын былаана. Ол былааннара хайыы-йэ ооуллубут буолуохтаах. Аыйах хонугунан онтукалара мин илиибэр тиксиэ диэн эрэнэбин.

– Суох… суох… Ону мин хантан ылыахпыный?.. Хайдах… Бэйэ дааны санаа… – Соболев Валерий диэки ааттаардыы крд. – Хайдах… санаан кр…

– Мин буолбатах, эн саныахтааххын, – Валерий дьэбирдик хардарда. – Чэ ити курдук. Мин хойутаатым.

Ыалдьыт таынна.

– Эраст Константинович, атаарыа дуу: ыккыт ргэнэ бэрт этэ.

– Ах даа… даа…

Таырдьа таыстылар.

– сс биирдэ санатабын, Эраст Константинович, – диэтэ Валерий кэлииккэ халанын тутааын тутан туран. – Бирикээс дьллэиллибэт, бирикээс толоруллар.

– Даа… Даа…

– Аыйах хонугунан билсиэм. Ол кэлиибэр былаан эн илиигэр баар буолуохтаах.

– Хайдах?! Иит эрэ…