Шрифт:
Ону, биэс кии тахсаннар, кнтттэн ылан, сорохтор ойооуттан анньыалааннар, тэмтэритэн илдьэннэр остуолбаа баайан кэбиспиттэрэ. Туох баар миэстэтэ олох мас курдук буолан хаалбыттар этэ. Олох хамсаабат. Атахтара, снньэ эмиэ. Ол туран тиритии бн тириппит. Сиргэ саккыраабыта сир харааран хаалбыт. Сайыны быа оордук сыппыта. Баайтаын сылгы. Олох трбтх. Онтон, дьэ, ол Киргиэлэй трбтнэн барбыта, сайын оттообута. Харахтанан лбтэ. Сааын мооон лбтэ.
Кындыраат ойуун ытык ыарын мин бэйэм крбтм. Кындырааты, бу былаас скээбитин кэннэ, куолаын бэрдэрэн, колхуоска силиэнинэн ылбыппыт. Крээ диэн сайылыкка олордоуна. Хатыыр тууралааына, хатыыр мундулааына 3 диэн элбэх буоллаа дии.
Кэпсээнньит тылы быаарыыта:
1 Сиикэй муруннаах – кыыл дьннээх муруннаах.
2 Слллээх срээ – срээ с тардарынан холбуу сылдьар.
3 Хатыыр мундулааына – хатыыр тбт тостор. Ону хам тутан баран, тимири сыыары тутан тооолуур. Икки баынан ттээн баран. Суухайар, таптайан кэбиэр. Биитэ биитинэн хатыыр буолан хаалар.
Егор Иванович Колмогоров. Нам улууа, Нам дэриэбинэтэ.
АЛГЫС
Миигин 105 саастаах Дьяконов Петр Семенович-Оонньор Оо 1971 дуу, 1972 дуу сыллаахха алаабыта. Нам, Тбэ нэилиэгин оонньоро.
Бл бэрдин курдук хорсун,Чурапчы хотунун курдук йдх,Бороон бн курдук кстээх,Ньурба эмээхсинин курдук сайаас,Амма кыыын курдук нарын,Дыгын Тойон курдук баай олохтоох,кэнчээрилээх буол.Онтон эппитэ: «йэм бтэрэ кэллэ. Аныгыскы хаарга тиийбэтим буолуо. Онон мантан аллараа уста тэн, отууланан олороор. Эбэин крр. Бтэик тыыа тиийэ».
Ол кыыныгар лбт.
Онтон ыла аллараа тэн отууламмытым. Тоо аллараа тэн олороор диэбитин билбэппин. лнэ биэрэгэр ити олоробут.
Василий Васильевич Замятин-Халчаак. Нам, II Хомустаах нэилиэгэ. Муччуку аатын ууа. 1996 с. 80 саастааа.
ТБ УУЛААН ТАХСАР
Торуой Хомустаах икки Кмкн икки ардыгар улахан хайа баар. Суулла турар кумах хайа. Аата Дьоккума диэн. Кырдьаастар бу Дьоккума Хайа рдгэр кмллэ сытар оонньор тбт рстэн ткнйэн киирэн, уулаан таыста диэн кэпсииллэрин истэр этим.
Ити 34–35 сыллар диэки. Оонньор трэ тыаыыр эин дииллэр этэ. Арааа, сибиэннээх дьоннор быыылаах. Сымыйанан кэпсиирим айыыта бэрт буолуо. Дьон кэпсиирин истибиппин кэпсиибин.
Миитэкэ Ньукулаайабыс Кырбыаакын-Байыас. Нам, Таастаах нэилиэгэ. Бухаайы аатын ууа. 1995 с. 92 саастааа.
ОО СМТ ИИГЭР
Кыыс кстбэт. Хойутуу кэргэннэммитим. Матан хаалтым. Баайга биэрэллэр эин. р баайы сылдьыбытым. 21-бэр дуу, дэн дуу кэргэннэммитим буолуо.
Дьон холкуостаах буолтара, мин бытархайынан хаалан хаалбытым. Холкуоум ыыран ылла. Мунньахха. Туох буолан ыырдахтарай? Мунньахха киирдим. К-дьаа. Элбэх кии. чгэй баайы.
Аам буоллаына ыыппат. «Ойох ылан баран бар», – диир. Бастакы уола буоллаым дии. Бииргэ улааппыт киибин, тээ кэриэтэ.
Мунньахха бараммын, олордум. Бииргэ скээбит дьонум. Бары дааны. Биир кыыс хаалбыт эбит. Олорор эбит. Дьон ортотугар, дьахталлар ортолоругар. Ол аттыгар баран олоруох санаам кэллэ. Дьахталлар арыллан биэрдилэр. Олордум аттыгар. Онтон ыйыттым, ыйытыахтаахпын: «Уол булунуоххун баараын дуо?» – диэтим. Кистээммин. Кулгааар. Онтум туран баран хаалла. Атын сиргэ баран олордо. Онтон кэллэ: «Кырдьык этэин дуо?» – диэтэ.
«Кырдьык буолумуна», – диэтим.
«Мин дьиэбэр аргыстаан барыахпыт», – диэтэ.
Дьиэтэ чугас. Миэнэ – ыраах. Букаайыга олоробун.
Аргыстаан бардыбыт. Ийэтэ эмээхсин баар. Уонна кэргэн суох.
Икки улахан кыыстаах. Кэргэн барбыттар. Миэнэ – саамай кыралара. Сылы кыайбат балыс. Миигиттэн. Аата Мааха Киргиэлэйэ диэн оонньор. лр сытар оонньор. Ыалдьан. с сыл сыппыта. Ас барбат буолан. Онтон оонньорбут туран: «Ырааынан аймах буолуохтаах этибит. Онон сатаммата буолуо», – диэтэ.
Онон мин барыах курдук буоллум. Дьиэм – ыраах сир, тоус биэрэстэ. К эрэ кыайбат сир.
Онтон кыыым хаайыы б. «Ити лр сытар, й аччаабыт оонньор. Олох уруу буолбатахпыт», – диэтэ.
Эмээхсин эмиэ: «Уруу буолбатахпыт», – диэн кэбистэ.
Онтон кыыым тааспын-саппын дэлби ыйаталаан кэбистэ. Сиппит-хаммыт баайы, миигиттэн сылы кыайбат эрэ балыс. лэлии сылдьар. Хас да кии ыйыппыт, трт кии дуу, дэн дуу. Ону аккаастаан испит. Инньэ диир этэ. Хонноум дии. Кии хаайыытын ылынаммын. Хайыахпыный. Былыргы кыргыттар да сытыылар. Уонна сиппит-хаммыт баайы. Бд. Бары да бднр.