Хэры ўзняла павекi, нашы позiркi сустрэлiся.

«Хэры», — хацеў прамовiць я, але не мог пашавялiць губамi, нiбыта на маiм твары была мёртвая цяжкая маска; я мог толькi пазiраць.

Яе вочы агледзелi пакой, яна павярнула галаву. Было надзвычай цiха. За мной, у нейкiм iншым, далёкiм сусвеце, капала вада з незакручанага крана. Хэры паднялася на локцях. Села. Я адступiўся. Хэры сачыла за мной.

— Што? — сказала яна. — Што?.. Не… удалося? Чаму?.. Чаму ты так пазiраеш?..

I раптам яна страшна закрычала:

— Чаму ты так пазiраеш!!!

Наступiла цiшыня. Хэры паглядзела на свае рукi. Паварушыла пальцамi.

— Гэтая?.. — спыталася.

— Хэры, — прамовiў я бязгучна, аднымi губамi.

Хэры падняла галаву.

— Хэры?.. — паўтарыла яна.

Хэры марудна спаўзла на падлогу i ўстала. Пахiснулася, але ўтрымалася на нагах. Зрабiла некалькi крокаў. Усё гэта яна рабiла як загiпнатызаваная, пазiраючы на мяне сляпымi вачыма.

— Хэры? — паволi паўтарыла яна яшчэ раз. — Але… я… не Хэры. А хто я?.. Хэры? А ты, ты?!

Нечакана вочы яе расшырылiся, засвяцiлiся, ледзь прыкметная здзiўленая ўсмешка мiльганула па твары.

— Мо i ты таксама? Крыс! Мо ты таксама?!

Са страху я прыцiснуўся спiнай да шафы i стаяў моўчкi. Рукi Хэры апусцiлiся.

— Не, — сказала яна. — Не, бо ты баiшся. Але паслухай, я больш не магу. Нельга так. Я нiчога не ведала. Я i зараз нiчога не разумею. Гэта ж неверагодна? Я, — яна прыхiнула да грудзей сцiснутыя белыя рукi, — нiчога не ведаю, нiчога, я ведаю толькi адно: я — Хэры! Ты думаеш, што я прытвараюся? Не, не прытвараюся, святое слова гонару, не прытвараюся.

Апошнiя словы прагучалi як стогн. Хэры з плачам упала на падлогу. Гэты крык нешта зламаў у мяне, я падскочыў да яе, схапiў за плечы, Хэры супрацiўлялася, адштурхоўвала мяне, плакала без слёз, крычала:

— Пусцi! Пусцi! Я гiдкая табе! Я ведаю! Я не хачу так! Не хачу! Ты ж бачыш, сам бачыш, што гэта не я, не я, не я…

— Маўчы! — крычаў я, трасучы яе.

Мы абое крычалi як звар’яцелыя, стоячы адно перад адным на каленях. Галава Хэры стукалася аб маё плячо. Я з усяе моцы прыцiскаў Хэры да сябе. Раптам мы сцiхлi, цяжка дыхалi. Вада па-ранейшаму капала з крана.

— Крыс… — мармытала Хэры, уцiснуўшыся тварам у мае плячо, — скажы, што я павiнна зрабiць, каб я знiкла, Крыс…

— Перастань! — выгукнуў я.

Хэры падняла галаву, уважлiва паглядзела на мяне.

— Як?.. Ты таксама не ведаеш? Нiчога нельга зрабiць? Нiчога?

— Хэры… злiтуйся нада мной…

— Я хацела… Ты ж бачыў… Не. Не. Пусцi: я не хачу… Не дакранайся да мяне! Табе гiдка.

— Няпраўда!

— Хлусня. Павiнен гiдзiцца. Я… я сама… таксама. Калi б я магла. Калi б я толькi магла…

— Ты забiлася б?

— Ага.

— А я не хачу, разумееш? Не хачу! Я хачу, каб ты была тут, са мной, i больш мне нiчога не трэба!

Вялiзныя шэрыя вочы спынiлiся на мне.

— Як ты хлусiш… — зусiм цiха прамовiла Хэры.

Я адпусцiў яе i ўстаў. Хэры села на падлогу.

— Скажы, што мне зрабiць, каб ты паверыла? Я кажу тое, што думаю. Гэта праўда. Другой праўды няма.

— Ты не мог сказаць мне праўду. Я не Хэры.

— А хто ты?

Яна задумалася. Падбародак у яе задрыжаў. Апусцiўшы галаву, Хэры прашаптала:

— Хэры… але… але я ведаю, што гэта няпраўда. Ты не мяне… кахаў там, даўно…

— Так, — сказаў я. — Тое, што было, мiнулася. Памерла. Але тут я кахаю цябе. Разумееш?

Хэры пакруцiла галавой:

— Ты вельмi добры. Не думай, што я не магу ацанiць усё, што ты зрабiў. Ты стараўся рабiць як мага лепш, але ўсё дарэмна. Тры днi таму ранкам я сядзела каля цябе i чакала, пакуль ты прачнешся. Тады я нiчога не ведала. Мне здаецца, што гэта адбывалася даўно, вельмi даўно. Я была як звар’яцелая. У галаве стаяў нейкi туман. Я не разумела, што было раней, а што — пазней, нiчому не здзiўлялася, як пасля наркозу або пасля цяжкай хваробы. Я нават думала: мо я хварэла, а ты не хочаш мне пра тое сказаць. Але розныя факты ўсё больш i больш наводзiлi мяне на думку. Ты ведаеш, якiя факты. У мяне штосьцi мiльганула ў галаве пасля тваёй размовы там, у бiблiятэцы, з гэтым, як яго, са Снаўтам. Ты мне нiчога не захацеў сказаць, таму я ўстала ноччу i ўключыла магнiтафон. Я падманула цябе адзiн-адзiны раз, а магнiтафон я пасля схавала, Крыс. Той, што гаворыць, як яго завуць?

— Гiбарыян.

— Ага, Гiбарыян. Тады я зразумела ўсё, хоць, калi казаць праўду, па-ранейшаму нiчога не разумею. Я не ведала аднаго: што я магу… што я… што гэта так скончыцца, што гэтаму… няма сканчэння. Пра гэта ён нiчога не казаў. Зрэшты, мо i гаварыў, але ты прачнуўся, i я выключыла магнiтафон. Але ўсё адно я пачула шмат, каб зразумець, што я не чалавек, а толькi iнструмент.

— Што ты кажаш, Хэры!

— Так, iнструмент. Для вывучэння тваiх рэакцый. Ну, штосьцi накшталт гэтага. У кожнага з вас ёсць такi… такая, як я. Усё грунтуецца на ўспамiнах або на ўяўленнi… Зрэшты, ты ведаеш лепш, чым я. Ён расказаў такiя страшныя, неверагодныя рэчы, i, калi б усё не супадала, я не паверыла б!