Ремарк Эрих Мария
Шрифт:
Мы так праседзелі доўга. Паступова вецер мацнеў. Цені хісталіся ў шэрым паветры перад намі. Я пачуў шоргат крокаў і ціхае мармытанне. Потым — прыглушаны звон гітар. Я ўзняў галаву. Цені набліжаліся, ператвараліся ў цёмныя постаці. Яны ўтварылі кола. Цішыня. І раптам — гучны спеў: «Бог шукае і цябе…»
Я ўскочыў і прыслухаўся. Што здарылася? Ці мы на месяцы? Гэта ж быў сапраўдны хор, двухгалосы жаночы хор…
«Грэшнік, дух свой разагні…» — грымнула над могілкамі ў рытме вайсковага марша.
Я паглядзеў на Пат.
— Нічога не разумею, — сказаў я.
«Спавядайся ў журбе…» — зноў пачулася ў бадзёрым тэмпе.
Раптам да мяне дайшло.
— Божа мой! Ды гэта ж Армія выратавання.
«Прэч грахі з душы гані!» — заклікалі цені зноў. Спеў мацнеў.
Карыя вочы Пат заіскрыліся. Яе губы і плечы ўздрыгнулі.
Над могілкамі грымела ўсё гучней:
У агонь пякельны ты Трапіш за свае грахі… Чуеш: кліча Бог святы? Дык бяжы, не будзь глухі…— Ціха! Каб на вас пярун! — даляцеў раптам злосны голас з туману.
На момант наступіла разгубленая цішыня. Але Армія выратавання звыклася з нягодамі. Хор падхапіў песню яшчэ дружней.
«Ты чаго прыйшоў сюды?» — жалобна спытаў ён ва ўнісон.
— Каб паціскацца, д'ябал вас забяры, — прагрымеў злосны голас. — Няўжо і тут няма спакою…
«Вабіць сатана цябе…» — з сілай кінулі яму ў адказ.
— Вы, старыя порхаўкі, мяне ўжо ніяк не забавіце, — парыраваў голас з туману.
Я пырснуў. Пат таксама не магла ўжо стрымацца.
Мы як не лопаліся ад смеху з гэтай дуэлі на могілках. Армія выратавання ведала, што лаўкі тут былі прытулкам для парачак, якім больш не было куды схавацца ад гарадскога тлуму. Вось чаму Армія і пайшла ў грандыёзнае наступленне. Яна арганізавала нядзельную аблаву па выратаванні душ. Непастаўленыя галасы набожна і гучна выгуквалі словы песні. «Дрынь-брынь», — старанна падтаквалі гітары.
Могілкі ажывіліся. Смех і рэплікі пачуліся з туману. Відаць, усе лаўкі былі занятыя. Адзінокі змагар за каханне атрымаў магутную падтрымку аднадумцаў. Утварыўся хор пратэсту. У ім, відаць, было нямала былых вайскоўцаў, якіх растрывожыла маршавая музыка. Бо неўзабаве магутна грымнула бессмяротная песня:
Я паехала ў Гамбург аднойчы… Я, дзяўчына, што шчасце лаўлю…«Грэх прыводзіць да бяды…» — рэзка прагучаў хор святош яшчэ раз, і чуваць было, што Армія выратавання ў вялікай трывозе.
Але зло перамагло. Маё імя згубілася ў ночы, Бо я толькі за грошы люблю, —грымнула з грубых глотак.
— Пара даваць драла, — сказаў я Пат. — Я гэтую песню ведаю. У ёй некалькі куплетаў гучаць даволі моцна. Прэч адсюль.
Мы зноў аказаліся ў горадзе, напоўненым гудкамі машын і шоргатам колаў. Але сам горад як хто зачараваў. Туман ператварыў аўтобусы ў казачных жывёлін, машыны сталі кошкамі, што з бліскучымі вачыма крадуцца да сваёй ахвяры, а вітрыны — заваблівымі стракатымі пячорамі.
Мы пайшлі па вуліцы міма могілак і перасеклі кірмашовую плошчу. Каруселі ўзвышаліся ў вільготным паветры, як шумныя вежы, напоўненыя музыкай і бляскам, чортава кола іскрылася пурпурам, золатам і смехам, а лабірынт міргаў блакітнымі агнямі.
— Блаславёны лабірынт! — сказаў я.
— Чаму? — спытала Пат.
— Мы ж аднойчы былі тут разам.
Яна пацвердзіла, кіўнуўшы галавой.
— У мяне такое пачуццё, быццам гэта было бясконца даўно.
— Можа, зноў зойдзем?
— Не, — сказаў я. — Больш не хачу, Пат. Ты хочаш выпіць?
Яна адмоўна пахітала галавой. Яна выглядала чароўна прыгожай. У тумане, які ахінаў яе лёгкім покрывам, яна выглядала яшчэ больш бліскуча.
— Ты не змарылася? — спытаў я.
— Яшчэ не.
Мы праходзілі міма атракцыёнаў, дзе надоечы накідвалі колцы на кручкі. Тут віселі лямпы, якія свяціліся бела-іскрыстым карбідным святлом. Пат зірнула на мяне.
— Не, — сказаў я. — Сёння не гуляю. Не кіну ніводнага колца. Калі б нават была магчымасць выйграць вінны склеп Аляксандра Македонскага.
Мы пайшлі далей па плошчы і праз парк.
— Недзе тут павінен быць бэз, — сказала Пат.
— Так. Ён пахне ўжо здалёку. Вельмі моцна. Праўда?
Яна зірнула на мяне.
— Праўда, — сказала яна.