Ремарк Эрих Мария
Шрифт:
— Тысяча сто, — прагугніў ён і заміргаў нам. Калі б у яго было яшчэ адно вока на задніцы, ён міргаў бы і ім.
— Тысяча пяцьсот, — сказаў Кёстэр.
Аўкцыёншчыка ахапіў азарт. Ён прытанцоўваў, як дырыжор, трымаючы ў руцэ малаток. Тут у ход пайшлі не дзве-тры маркі, а зусім іншыя лічбы.
— Тысяча пяцьсот дзесяць, — заявіў успацелы Гвіда.
— Тысяча васемсот, — сказаў Кёстэр.
Гвіда пакруціў пальцам каля лба і здаўся.
Аўкцыёншчык падскочыў. Я раптам падумаў пра Пат.
— Тысяча восемсот пяцьдзесят, — сказаў я нечакана для самога сябе.
Кёстэр здзіўлена павярнуў галаву.
— Пяцьдзесят я дадаю ад сябе, — хутка прамовіў я. — Для… надзейнасці…
Ён кіўнуў.
Аўкцыёншчык стукнуў малатком — машына наша. Кёстэр адразу заплаціў.
— Дзіўна! — сказаў Гвіда, які не мог пайсці проста так і наблізіўся да нас, быццам нічога не здарылася.
— Можна было набыць гэтую скрыню за тысячу марак. Трэцяга мы пасадзілі б адразу.
— З богам, каханы! — прагучаў металёвы голас за яго спіной. Настала чарга папугая ў пазалочанай клетцы.
— Смаркач, — дадаў я.
Гвіда паціснуў плячыма і знік.
Я падышоў да былога гаспадара машыны. Цяпер побач з ім стаяла жанчына з бледным тварам.
— Так… — сказаў я.
— Ведаю… — адказаў ён.
— Нам не хацелася гэтага рабіць, — сказаў я. — Але вы атрымалі б тады менш.
Ён кіўнуў, не ведаючы, што рабіць з рукамі.
— Машына добрая, — раптам сказаў ён хутка, спяшаючыся, — машына добрая, яна вартая гэтых грошай, напэўна, вы не пераплацілі, справа была не ў машыне, зусім — не, справа ў тым…
— Я ведаю, — сказаў я.
— Гэтымі грашыма мы не пакарыстаемся, — сказала жанчына. — Усё аддадзім.
— Будуць яшчэ, маці, — сказаў мужчына. — Будуць яшчэ.
Жанчына нічога не адказала.
— Пры пераключэнні з першай на другую хуткасць крыху скрыгоча, — сказаў мужчына. — Але гэта не дэфект. Яна і новая скрыгатала.
Ён гаварыў нібы пра малое дзіця.
— Яна ў нас ужо тры гады, і ніколі нічога. Справа ў тым, што спачатку я захварэў, а потым мяне падкузьмілі… адзін сябра…
— Нягоднік, — сказала жанчына жорстка.
— Пакінь, маці, — сказаў чалавек і зірнуў на яе. — Я яшчэ ачомаюся. Не верыш, маці?
Жанчына не адказала. Мужчына ўзмакрэў ад поту.
— Дайце мне свой адрас, — сказаў Кёстэр. — Магчыма, нам спатрэбіцца шафёр.
Мужчына старанна пісаў цяжкімі працавітымі рукамі. Я зірнуў на Кёстэра. Мы абодва ведалі, што толькі цуд мог дапамагчы. А цудаў даўно няма. Цуд мог толькі дабіць.
Чалавек усё гаварыў і гаварыў, як у ліхаманцы. Аўкцыён закончыўся. Мы адны засталіся ў двары. Ён даваў нам парады, як лепш заводзіць машыну зімой. Ён увесь час кранаў яе. Потым замоўк.
— Ну, хадзем, Альберт, — сказала жанчына.
Мы паціснулі яму руку. Пачакалі, пакуль яны выйдуць. Потым мы запусцілі матор.
Праязджаючы па вуліцы, убачылі маленькую бабулю. Яна несла на руках клетку з папугаем, адбіваючыся ад дзяцей. Кёстэр спыніўся.
— Куды вам? — спытаў ён у яе.
— Ах ты, божа мой, у мяне грошай няма на таксі, — запярэчыла яна.
— І не трэба, — сказаў Ота. — Сёння ў мяне дзень нараджэння — катаю дарма.
Яна з недаверам прыціснула да сябе клетку.
— А пасля запатрабуеце…
Мы супакоілі яе, і яна села.
— Навошта вы купілі папугая, маці? — спытаў я, калі яна вылазіла.
— Для вечароў, — сказала яна. — Вы думаеце, што корм дарагі?
— Не, — сказаў я. — Але як гэта — для вечароў?
— Ён жа ўмее гаварыць, — адказала яна і паглядзела на мяне яснымі старэчымі вачыма. — Вось і будзе істота, якая гаворыць…
— Ах, вось як… — сказаў я.
Апоўдні прыйшоў булачнік, каб забраць свой «форд». Выгляд у яго быў шэры і засмучаны. Я быў адзін у двары.
— Вам колер падабаецца? — спытаў я.
— Сыдзе, — сказаў ён і нерашуча паглядзеў на машыну.
— Верх стаў вельмі прыгожы.
— Так…
Ён стаяў і, здавалася, не рашаўся паехаць. Я чакаў, што ён паспрабуе яшчэ нешта выцыганіць задарма — дамкрат, попельніцу ці нешта падобнае.
Ды было інакш. Нейкі час ён пасоп, потым паглядзеў на мяне сваімі набеглымі крывёй вачыма і сказаў:
— Як падумаеш… толькі некалькі тыдняў назад яна сядзела ў машыне жывая і здаровая…
Я вельмі здзівіўся, убачыўшы яго такога расчуленага, і падумаў, што жвавая чарнявая сцерва, з якой ён прыязджаў мінулы раз, ужо насаліла яму. Ад злосці людзі робяцца сентыментальнымі хутчэй, чым ад кахання.