Кёстэр быў выдатны шафёр. Ён браў віражы, як птушка. Ён вёў машыну артыстычна, нібы гуляючы. Ён ехаў не рэзка, як большасць гоншчыкаў. Калі ён рабіў павароты, можна было спаць — так мякка ён вёў машыну. Хуткасць не заўважалася. Толькі па шоргаце машын мы заўважалі, што мянялася дарожнае пакрыццё. На асфальтавай шашы яны свісталі, на брукаванцы — грукаталі. Палосы святла ад пражэктараў, выцягнутыя, як ганчакі, імчалі перад машынай, выхопліваючы са змроку то дрыготкую бярозавую алею, то таполі, то тэлеграфныя слупы, якія, здавалася, падалі, то сонныя будынкі і нямыя ўскрайкі лясоў. У недасяжнай вышыні, абсыпаны тысячамі зорак, над намі плыў светлы дым Млечнага Шляху.

Хуткасць расла. Я ўхутаў Пат нашымі паліто. Яна ўсміхнулася мне.

— Ці любіш ты мяне? — спытаў я.

Яна пахітала галавой.

— А ты мяне?

— Не. Гэта шчасце, праўда?

— Вялізнае шчасце.

— Тады з намі нічога не здарыцца…

— Нічога… — адказала яна і пад паліто ўзяла маю руку.

Шаша пабегла ўніз да чыгункі, утвараючы дугу. Блішчалі рэйкі. Далёка перад намі мігцеў чырвоны агеньчык. «Карл» зароў і рвануўся наперад. Мы дагналі хуткі цягнік са спальнымі вагонамі і ярка асветленым вагонам-рэстаранам. Мы паехалі побач з ім. З вокан махалі людзі. Мы не адказвалі. Мы праімчаліся міма. Я азірнуўся. Паравоз пляваўся дымам і іскрамі. Ён чорнай плямай таптаўся ў сіняй ночы. Мы яго перагналі… але ж мы вярталіся ў горад да таксі, да рамонтных майстэрань, у мэбляваныя пакоі. А ён няспешна рухаўся міма лясоў і палёў, перасякаючы рэкі і горы, — удалячынь, да вольных прыгод.

Набліжаліся гарадскія дамы. «Карл» паспакайнеў, але гул яго матора ўсё яшчэ быў падобны да рыку дзікага звера.

Кёстэр спыніўся недалёка ад могілак. Ён не паехаў ні да майго дома, ні да Пат, ён проста спыніўся непадалёк, відаць, падумаўшы, што мы хочам пабыць адны. Мы вылезлі з машыны. Сябры адразу ж ірванулі, не азірнуўшыся. Я паглядзеў ім услед. На момант мне здалося, што гэта ненармальна. Яны паехалі, а я застаўся. Я застаўся без сяброў…

Я прагнаў гэтую думку.

— Хадзем, — сказаў я Пат, якая пазірала на мяне, быццам пра нешта здагадваючыся.

— Едзь з імі, — сказала яна.

— Не, — адказаў я.

— Але ж табе хацелася паехаць…

— Ды што ты… — сказаў я, ведаючы, што так і было. — Хадзем.

Мы пайшлі ўздоўж могілак, яшчэ няўстойлівыя ад ветру і язды.

— Робі, — сказала Пат, — я хачу дадому.

— Чаму?

— Я не хачу, каб дзеля мяне ты ад нечага адмаўляўся.

— Што ты прыдумала, — сказаў я, — ад чаго я адмаўляюся?

— Ад сваіх сяброў…

— Ды я не адмаўляюся ад іх — заўтра раніцай нікуды яны ад мяне не падзенуцца.

— Ты ведаеш, пра што я гавару… — сказала яна. — Раней ты больш часу праводзіў з імі.

— Бо цябе не было, — адказаў я, адмыкаючы дзверы.

Яна пахітала галавой.

— Тут нешта іншае.

— Вядома, іншае. Дзякаваць богу.

Я ўзяў яе на рукі і панёс па калідоры ў свой пакой.

— Табе патрэбны сябры, — сказала яна мне на самае вуха.

— Ты мне патрэбна таксама, — адказаў я.

— Але не так пільна…

— Гэта мы яшчэ паглядзім…

Я нагой адчыніў дзверы і адпусціў яе. Яна моцна трымалася за мяне.

— Я вельмі дрэнны таварыш, Робі.

— Спадзяюся на гэта, — сказаў я. — Мне жанчына патрэбна не для таварыскасці. Мне трэба каханая.

— Якая ж я каханая? — прамармытала яна.

— А хто ж ты?

— Ні два, ні паўтара. Так, фрагмент…

— Гэта тое, што трэба, — сказаў я. — Гэта абуджае фантазію. Такія жанчыны — каханыя навечна. Жанчына «на ўсе сто» лёгка робіцца абрыдлай. Таксама як і дасканалая. Фрагменты — ніколі.

Было чатыры гадзіны ночы. Я праводзіў Пат дадому і вяртаўся назад. Неба пачало святлець. Пахла раніцай.

Я ішоў уздоўж могілак, міма кавярні «Інтэрнацыяналь». Тут адчыніліся дзверы начной забягалаўкі для шафёраў каля Дома прафсаюзаў. Адтуль выйшла дзяўчына. Маленькая шапачка, паношанае чырвонае пальцячко, высокія лакіраваныя боты… Я ўжо амаль прайшоў міма, ды раптам пазнаў.

— Ліза…

— Ты яшчэ жывы? — спытала яна.

— Адкуль ты? — спытаў я.

Яна няпэўна махнула рукой.

— Чакала. Думала, ты прыйдзеш. Якраз такі час, калі ты вяртаешся дадому.

— Так, сапраўды…

— Пойдзеш са мной?

Я завагаўся.

— Не магу…

— Без грошай, — хутка сказала яна.

— Не таму, — адказаў я неабдумана, — у мяне ёсць грошы.

— Ах, вось што, — з горыччу прамовіла яна і на крок адступіла.

Я схапіў яе за руку.

— Не, Ліза…

Яна стаяла на пустой шэрай вуліцы, хударлявая і бледная. Такую я сустрэў яе шмат гадоў назад, калі жыў у тупой адзіноце без думак і надзеі. Спачатку яна аднеслася да мяне падазрона, як і ўсе гэтыя дзяўчаты, а потым, калі мы некалькі разоў шчыра паразмаўлялі, стала па-сяброўску пяшчотна-даверлівай. Гэта былі дзіўныя адносіны. Бывала, што мы не бачыліся тыднямі, а потым яна з'яўлялася дзе-небудзь, стаяла і чакала мяне. У той час і ў яе, і ў мяне не было нічога іншага і нікога, мы, сустракаючыся, сагравалі адно аднаго як маглі — і гэта нам было патрэбна абодвум. Я даўно не бачыў яе, з таго часу, як пазнаёміўся з Пат.