Мавр Янка
Шрифт:
Гэта быў абрыў з невялікім паглыбленнем у сярэдзіне, але ж затое добра абаронены з мора ад ветру і дажджу. Дзякуючы таму, што дождж ішоў ад мора наўскос, сухая мясцінка яшчэ болей павялічвалася. Але ўсё ж там не магло змясціцца больш за аднаго чалавека.
Манг пабег, узяў дзяўчыну і перанёс яе ў гэты куток. Яна ўся дрыжала і часам казала нешта незразумелае. Між тым цямнелася ўсё болей і болей. Паўстала пытанне аб агні. Але як яго здабыць?
Калі Манг быў адзін і захапіўся майстраваннем лодкі, ён згодзен быў лепш пацярпець, чымся ахвяраваць час на здабыванне агню. А цяпер і самому холадна, і непагадзь, і выратаваная дзяўчына на руках.
Ен пільна агледзеўся навокал. Абрыў не быў голай скалой. Наверсе раслі дрэвы, хмызняк; вытыркаліся сухія карэнні, унізе было сухое лісце, трава, сухія галінкі,— адным словам, матэрыял больш-менш добры. Трэба толькі высечы агонь.
І Манг пачаў рыхтавацца. На карэннях і галлі ён знайшоў сухія нарасты-грыбы; яны маглі служыць трутам. Падрыхтаваў сушэйшага і танчэйшага галля, травы, лісця. Потым назбіраў адпаведных каменьчыкаў і пачаў выбіваць іскры.
Але лягчэй усё гэта сказаць, як зрабіць. Колькі каменьчыкаў давялося перапрабаваць і пашукаць, пакуль натрапіў на добры крамняк! А колькі часу трэба было стукаць!
Так цягнуўся доўгі, нудны час. Дзяўчына стагнала, варушылася, енчыла. Нават бура пачала ўжо сціхаць. А Манг усё біўся над сваім агнём. Колькі разоў ён ужо хацеў кінуць гэтую справу, але ранейшая практыка прывучыла яго да цярплівасці.
Была позняя ноч, калі, урэшце, запаліўся агонь. Затое ж і радасці колькі было! Адразу ўсё змянілася, ажыло. А дзяўчына дык зусім ачуняла, калі агонь пачаў грэць і сушыць яе.
Некаторы час яна пазірала навакол, нічога не разумеючы. Потым прыпаднялася, прыгледзелася да Манга і, уразумеўшы сваё становішча, дзіка ўскрыкнула, заплюшчыла вочы і зараз жа зноў павалілася ў непрытомнасці.
А Манг сядзеў сабе на карачках ля вогнішча і весела ўсміхаўся, задаволены тым, што яна ачуняла. Ен не ведаў, чаму яна зноў павалілася; ён думаў, што яна яшчэ канчаткова не ачулілася, і цярпліва чакаў, пакуль яна апрытомнее.
Праз некалькі мінут яна зноў расплюшчыла вочы, зноў убачыла яго, ускочыла і з жудасным крыкам забілася ў самы куток, працягнуўшы наперад рукі, нібы абараняючыся ад яго.
Манг усміхнуўся ўсім тварам, заматаў галавой і залапатаў:
— Добра, добра! Ты ўжо здаровая. Агонь добра.
А бедная дзяўчына тым часам думала, што прыйшоў яе канец. Што ў лепшым выпадку яе зараз жа зарэжуць і з'ядуць.
— О, лепш было б утапіцца ў моры! — прастагнала яна па-англійску.
Пачуўшы, што яна нешта гаворыць, Манг зноў заматаў галавой:
— Добра, добра! Ты не загінула. Манг выратаваў цябе.
Дзяўчына скурчылася ў кутку, утуліла ў плечы галаву, засланіла рукамі свой твар і пачала чакаць смерці.
Але Манг не рухаўся. Ен толькі паправіў вогнішча, а потым зноў утаропіў вочы на дзяўчыну.
«Дык вось якія яны!» — думаў ён, аглядаючы ўсю яе постаць, адзенне.
Яна нагадвала яму прыгожую бездапаможную птушку і выклікала ў ім спачуванне. Яму прыемна было адчуваць, што ён з'яўляецца збаўцам гэтай белай дзяўчынкі. Ен лічыў за гонар сядзець побач з прадстаўніком тых людзей, якіх блізка яны не бачылі.
А белая дзяўчына тым часам сядзела скамянелая ад жудасці і чакала смерці.
— Хоць бы хутчэй усё гэта скончылася! — прастагнала яна.
Яна ўсё чакала, калі прыйдуць яшчэ дзікія людзі. Яна ўяўляла сабе, як збярэцца шмат дзікуноў, страшэнных, узброеных, як пачнуць яны скакаць вакол яе, вакол агню, а потым… потым…
Тут яна не вытрымала і заплакала горкімі слязьмі. Плечы яе трэсліся ад рыдання, жаласны енк вырываўся з грудзей.
Манг здзівіўся і занепакоіўся. Такія слёзы, такі адчай узварушылі яго. Яму было так шкада яе, што ён ад шчырасці пасунуўся да яе бліжэй і пачаў супакойваць, як умеў:
— Не бойся! Манг усё зробіць: і спажывы табе знойдзе, і сам кану пашые, каб выехаць адсюль.
Убачыўшы, што ён пасоўваецца да яе, дзяўчына падумала, што канец прыйшоў ужо. Яна ўскрыкнула нечалавечым голасам, ускочыла і выбегла з-пад скалы ў цемру.
Манг застаўся сядзець з разяўленым ротам. Што з ёю? Куды яна? Чаму? Здаецца, нібы яна яго баіцца, але ж ён нічога дрэннага ёй не зрабіў і не думае рабіць. І што цяпер з ёю рабіць? Лавіць, ці што?
А яна тым часам адбеглася на некалькі крокаў і, убачыўшы, што ён сядзіць сабе спакойна і не гоніцца, — спынілася. Тады ёй прыйшлі ў галаву цвярозыя думкі. Куды яна дзенецца? Калі ён захоча, дык адразу яе зловіць. Але ж да гэтага часу з яго боку не відаць было ніякіх нядобрых намераў. Ён выратаваў яе, перанёс сюды, абагрэў і абсушыў, нават у сваю скуру апрануў, а сам сядзіць на холадзе толькі ў сваім поясе або фартуху.