Нечакана ён улавіў пах заячае лапы. На гэтых звяркоў Іван Іванавіч не паляваў з Бімам, хоць разы два-тры Бім і рабіў на іх стойку. Яны ж, гэтыя зайцы, не вытрымліваюць стойкі ніяк: толькі прыпыніся, а ён драла. Ганяцца за імі — нельга — гаспадар не дазваляў. Летам, праўда, яны яшчэ крыху ляжаць і пад стойкаю, але Іван Іванавіч заўсёды клікаў Біма; а адно зайчанё, з кулачок, нават адабраў з-пад лапы і выпусціў на волю. Так што заяц не птушка. Аднак Бім павярнуў нос на струмень паветра, які плыў ад зайца, пайшоў дакладна і стаў на стойку — мокры, чуць скасабочаны — на скалечаную лапу. Не, ужо не тая стойка ў калекі. Не тая мастацкая артыстычная пастава.

— Пужа-а-ай! — зароў Клім.

Скажам, у мяккае надвор'е ды яшчэ па раскіслай гразі, заяц ляжыць моцна, а Бім пакуль што яшчэ не скрануўся з месца, быццам хацеў сказаць: няправільна крычыш жа.

— Пужай, чорт кульгавы! — раўнуў Клім.

Падняў зайца Бім і прылёг, як і трэба перад стрэлам.

Клім бабахнуў, як з пушкі. Заяц бег усё павальней і павальней. Потым сеў, а потым схаваўся ў разору і знік з вачэй.

Клім крычаў дзікім голасам:

— Кусі, кусі яго! Ала-ала-ла-ла! Кусі! — і бег туды, дзе схаваўся заяц.

Бім хоць і заскакаў побач з Клімам, ведаў дакладна, што ўсё гэта робіцца не па правілах: паляўнічы не павінен бегчы, як сабака, Бім і сам знойдзе, калі трэба, — нават і зайца, калі загадаў бы Іван Іванавіч.

Клім спыніўся, засопшыся, і не сваім голасам крычаў:

— Шукай, балда! Калека чортаў!

Рушыў Бім неяк пакрыўджана. І так заячы пах быў мала цікавы яму і дагэтуль, а тут — тупаціць ззаду нагамі Балда. Але ўсё ж па следзе, па следзе — Бім давёў і спыніўся, зрабіў стойку, чакаў пакуль пачуе апрацівелае «Пужай!» і нарыхтаваўся падымаць зайца. Але той ледзьве выпаўз з разоры і закульгаў, быццам хворы. Клім стрэліў, а заяц бег. Яшчэ раз стрэліў, а заяц пакрысе кумільгаўся, прыпыняючыся. Бім ляжаў, як і павінна быць, хоць і на гразі, чакаў загаду.

А Клім рыкаў:

— Кусі, гад! Кусі яго, балда! — І паказваў на зайца.

Бім зноў знайшоў падранка, які прытаіўся, і зноў зрабіў стойку. Трэцюю! І зноў Балда прамазаў. І зноў заяц пабег.

Клім ад злосці так і не змог зразумець, што Чарнавух не навучаны душыць падранкаў, што гэта не адпавядае вартасці інтэлігентнага сетэра, што сетэр не можа трываць такіх паляўнічых, як Клім. Калі апошні раз заяц прапаў з вачэй (ён пайшоў крыху жывей — відаць, рана была адкрытая), Клім зноў азвярэў: ён падышоў да Біма і, часта паўтараючы слова «маць», злосна, з нянавісцю кляў яго.

Бім адвярнуўся седзячы, сабраўся ісці прэч ад стрэльбы. І тут Клім з размаху ўдарыў колькі ставала сілы наском вялізнага бота ў грудзі знізу…

Бім ахнуў. Як чалавек ахнуў.

«А-а-х! — ускрыкнуў працягла Бім і ўпаў. — Ой, ой… — гаварыў Бім па-чалавечы. — Ой… За што?!» — І глядзеў вачыма пакутніка на чалавека, нічога не разумеючы і жахаючыся.

Потым ён ледзьве падняўся на чатыры лапы, пахістаўся крышку і ўпаў зноў, варушачы лапамі.

— Што ж я нарабіў! — схапіўся за галаву Клім. — Цяпер давядзецца дваццацьпятку аддаваць. Прапалі грошы! — І затрухаўся скоранька-скоранька, быццам уцякаў ад Бімавага позірку.

Таго дня Клім не паказаўся ў вёсцы, недзе працягаўся да ночы. Апоўначы, крадучыся, запоўз у сваю хату, што на краі вёскі.

А як жа Бім? Дзе ён?

Ён застаўся адзін на сырой і халоднай зямлі, адзін-адзінокі на ўсім белым свеце. Усярэдзіне нешта абарвалася пасля ўдару, і гэтае «нешта» стала цёплае, яно забіла дыханне, сціснула грудзі, таму ён і страціў прытомнасць. Але вось ён кашлянуў, яго вырвала, уздыхнуў — дыхаць балюча. Яшчэ раз схапіў паветра адкрытым ротам і адкашляўся. І ледзьве падняў галаву: поле гойдалася, быццам Бім плыў на хвалях у паводку. Ён паднатужыўся і сеў: поле гойдалася, сонца гойдалася, быццам падвешанае на вяроўцы.

Сёння ад Біма хацелі больш, чым ён можа; ад яго патрабавалі: ты павінны, абавязаны зрабіць тое, чаго не можаш зрабіць, калі хочаш, каб было чыстае тваё сабачае сумленне і імя. За тое, што не выканаў, жорстка збілі. Ён, Бім, не можа душыць падранка, не можа.

«За што-о-о… За што-о-о… — скуголіў ціхенька Бім. — Дзе ты, мой добры сябар… Дзе-е? Дзе?..» — усё цішэй і цішэй жаліўся Бім і заціх нарэшце.

Збоку здалося б, што ляжыць у чыстым гразкім полі мёртвы сабака, але гэта было не так.

Вось ён падняў азадак, абмацаваўся на нагах — не ўпаў. Ступіў раз — не ўпаў. Пастаяў. Ступіў другі раз. І пагробся па вораным полі, цягнучы лапы, закрэсліваючы свой след.

…О вялікая сабачая мужнасць і цярпенне! Якая сіла зрабіла вас такімі магутнымі і незнішчальнымі, што нават у перадсмяротную часіну вы несяце цела ўперад? Хоць памаленьку, але наперад. Наперад, туды, дзе, магчыма, будзе давер і спагада да няшчаснага, адзінокага, забытага ўсімі сабакі з чыстаю душою.

І Бім ішоў. Ледзьве ішоў, але ішоў усё-такі. На губах запенілася кроў, а ён усё-такі ішоў. Кашляў крывёю, але ішоў. Лажыўся знясілена на халодную зямлю, уставаў і зноў ішоў наперад.