— Дзе гэта я? Што гэта за пачварнае балота? Лепей палячу я жыць на чыстыя азёры.

Белая чапля ўзмахнула крыламі, паднялася ў неба і знікла за зубчастым краёчкам лесу.

— Якая праныра. Вось што значыць, сваіх суродзічаў патаемна аб’ядаць, — сказаў мастак Дроздзіч і зноў тры разу свіснуў, як плача байбак, і прыняўся прамаўляць:

Чаплі-хаплі,

Прылятайце,

Хап-лап-чапайце,

Чапляйце!

Прыляцела новая чапля.

— Дзе гэтая Чапша бязглуздая? Куды яна падзелася? Не можа ўжо слоік на балотнай купіне разгледзець! — чапля, схіліўшы галаву набок, адным вокам зазірнула ў слоік.

— Ого, колькі тут смачных вусеняў! З’ем аднаго, ніхто і не заўважыць.

Чапля глыбока засунула дзюбу ў слоік, дастала сапраўднага вусеня-ўсмутка,

падкінула яго ў паветра, раскрыла дзюбу на ўсю шырыню — і вусень апусціўся ёй прама ў глотку.

— Ох, смаката!

Чапля схіліла галаву на іншы бок, паглядзела ў слоік другім вокам.

— Тут яшчэ шмат вусеняў. Мабыць, з’ем яшчэ аднаго, усё роўна ніхто іх не лічыў.

Чапля зноў засунула дзюбу ў слоік — гэтым разам дастала ягаду шаўкоўніцы і праглынула. І тут жа з ёй пачало адбывацца тое ж самае, што і з Чапшай. Забыўшы пра слоік з вусенямі-ўсмуткамі, яна паляцела на чыстыя азёры.

— Так нічога ў нас не выйдзе, — сказаў мастак Дроздзіч. — Усе чаплі зробяцца белымі, і ўжо не будзе каму аднесці ягады ў церам да Паляндры.

— Я ж не ведаў, што ўсе яны такія сквапныя, — крыўдаваў Арцін — бо яго план праваліўся.

— Значыць, так, — пачаў мастак Дроздзіч, — трэба дастаць пафарбаваныя ягады і зрабіць так, каб чаплі аднеслі слоік з аднымі толькі вусенямі-ўсмуткамі да Паляндры. Мы самі за гэты час пяройдзем балота — я пад парасонам, а вы ў ядвабных накідках, — і калі Паляндра стане варыць поліўку, неўпрыкметку падкінем ёй у казанок ягады шчасцядайнай шаўкоўніцы.

Мастак Дроздзіч высыпаў вусеняў на зямлю і пачаў іх разглядаць, каб адабраць ягады. Ён быў выдатным мастаком, таму адрозніць на вока вусеняў ад ягад было досыць складана. Дапамог яму кот Міамурмарор, бо, як вядома, у катоў нюх вельмі тонкі. Міамурмарор хутка абнюхаў вусеняў і лапамі адабраў ягады.

Мастак Дроздзіч зноў паставілі слоік на балотную купіну, у чарговы раз тонка свіснуў і вымавіў сваю прымаўку.

Чаплі-хаплі,

Прылятайце,

Хап-лап-чапайце,

Чапляйце!

І зноў закруцілася над балотам чорная віхура, і прыляцела чарговая чапля.

— Куды падзеліся гэтыя Чапша і Чупша? — прабурчэла яна і таксама паглядзела адным вокам у слоік.

Цяпер, калі ў ёй заставаліся толькі вусені, слоік была напалову поўны. Але чапля сказала:

— Слоік напалову пусты, нават узяць сабе няма чаго! Нешта мала смутку стала на зямлі. Давядзецца зноў да людзей ляцець. Але я ўсё ж такі пакаштую... — Чапля праглынула аднаго вусеня, затым дзюбай падчапіла слоік і панесла за балота.

— Давайце паспяшаем, — сказаў мастак Дроздзіч.

Алеолла падхапіла ката на рукі, таму што Міамурмарор паспеў ужо зняць вільготныя і непрыемныя для яго лап вадаступы. Усё разам сябры пайшлі па балоце ў напрамку, куды паляцела чапля. Дроздзіч хаваўся пад парасонам, а астатнія з галавы да ног ахінуліся ядвабнымі накідкамі. Усе імкнуліся ісці, як мага хутчэй, хоць ногі па шчыкалатку правальваліся ў балотную жыжу, а ў Бедалдая — і зусім па калена, бо ён і сам быў цяжкі, а яшчэ і сякеру за плячамі нёс. Вадаступы, вядома, вельмі дапамагалі, аднак ісці станавілася з кожным крокам усё цяжэй і цяжэй.

І ўсё ж да поўдня сябры, цалкам змораныя, падышлі да выспы, пакрытай брудна-зялёным імхом, і літаральна пападалі ад стомы на яго бераг.

На выспе ўзвышаўся чорны церам. Паваленыя каравыя дрэвы — і мёртвыя, і яшчэ жывыя — спляталі нешта накшталт зруба. Вялізны пень з магутнымі каранямі, якія тырчалі ва ўсе бакі, быў замест страхі. На ім з балотных чаратоў і асакі звілі сабе гнёзды чорныя чаплі. Паміж каранямі, якія спускаліся са страхі, меліся падковападобныя дзверы, зробленыя з тоўстай кары тысячагадовага дрэва — паўночнага баабаба. Гэта быў уваход у палаты Жалобнай Каралевы. Пад церамам размяшчаліся дзве нары, заткнутыя, нібы вялізнымі коркамі, калодамі, высечанымі са ствалоў елак у шэсць абхопаў. Калоды даўно пусцілі магутныя карані, якія шчыльна перапляліся паміж сабою і глыбока ўвайшлі ў зямлю. Гэтыя норы былі цямніцамі-скляпеннем для людскіх душ і для душ жывёл.

На ганку, апранутая ў карычневы балахон з расцягнутым каптуром, сядзела Бурая Старая — прыслужніца Паляндры — і варыла на агні поліўку. Адно вока ў старой было вялікае, на выкаце, а другое — маленькае, але вельмі бліскучае.

— Гэй, Барбаруха! Ну што ў цябе там? Калі зварыцца?! — трэскатліва правішчала Паляндра.

Жалобная Каралева з рыпам прыўзняла корань, які служыў аканіцай, вызірнула з-пад яго і паглядзела на казанок, падвешаны над вогнішчам. Твар Паляндры быў жоўта-карычневым — яна ўжо даўно згаладалася па людскім горы.