— Што-ж вы ў Пуціме не сказалі, што вышла непаразуменьне?

— Я бачыў, што гаворка з ім будзе дарэмная. «Здараецца — нойдзе на чалавека такое аслупяненьне, што ён зробіцца глухім на ўсяго, як пень», як казаў шынкар Рампа на Вінаградах, калі ў яго прасілі пазычыць грошай.

Трохі падумаўшы, ротмістр рашыў, што чалавек, які імкнецца папасьці ў свой полк і прыдумляе для гэтага цэлае кругасьветнае падарожжа, зьяўляецца выразным дэзэртырам, і прадыктаваў машыністцы, захоўваючы ўсе правілы і прыгажосьць канцылярскага стылю, наступнае:

Дарога з Пісэку ў Будэйовіцы ў цягніку прамільгнула няпрыкметна ў кампаніі з маладым жандарам навічком, які ня спускаў са Швэйка вачэй і вельмі баяўся, каб той ня зьбег. Страшнае пытаньне мучыла ўвесь час жандара: «Што яму рабіць, калі раптам захочацца ў прыбіральню».

Пытаньне было разьвязана так: у выпадку патрэбы жандар надумаўся ўзяць Швэйка з сабою.

Усю дарогу ад вакзала да Будэйовіцкіх казарм жандар не адрываў ад Швэйка напружанага погляду і кожны раз, падыходзячы да рогу вуліцы ці раскрыжаваньня, як-бы між іншым пачынаў гаворку пра тое, колькі патрон ім даецца на дарогу, калі яны вядуць арыштаваных; у адказ на гэта Швэйк выказваў свае глыбокае пераконаньне ў тым, што ніводзін людзкі жандар не дазволіць сабе страляць сярод вуліцы, дзе так шмат народу, і лёгка можа здарыцца няшчасьце.

Жандар пачаў супярэчыць, і абодва не заўважылі, як дайшлі да казармы.

Паручнік Лукаш ужо другі дзень быў дзяжурным па казармах. Ён сядзеў у канцылярыі за сталом і нічога не прачуваў, як да яго прывялі Швэйка.

— Асьмелюся далажыць, пан паручнік, я зноў тут, — урачыста сказаў Швэйк, узяўшы пад казырок.

Сьведкаю ўсяе гэтай сцэны быў прапаршчык Кацятка, які потым расказваў, што, пачуўшы голас Швэйка, паручнік Лукаш падскочыў, схапіўся за голаву і кінуўся ніцма Кацятку на рукі. Калі яго прывялі да прытомнасьці, Швэйк, які ўвесь час стаяў ва-фронт, руку пад казырок, паўтарыў яшчэ раз:

— Асьмелюся далажыць, пан паручнік, я зноў тут.

Тагды паручнік Лукаш, увесь белы, дрыжачаю рукой узяў справаджальную паперку, падпісаў яе, загадаў усім выйсьці і, сказаўшы жандару, што ўсё ў парадку, замкнуўся з Швэйкам у канцылярыі.

Так скончыўся Будэйовіцкі паход Швэйка. Бясспрэчна, што Швэйк, каб яму далі магчымасьуь самому рухацца, сам дайшоў-бы да Будэйовіц. Калі дастаўку Швэйка на месца службы залічылі сабе ў заслугу казённыя ўстановы, дык гэта грунтуецца на памылцы. Пры яго энэргіі і непамерным жаданьні ваяваць умешваньне ўстаноў было толькі палкаю ў коле.

Швэйк і паручнік Лукаш доўга глядзелі адзін на аднаго. У вачах паручніка была злосьць, пагроза і адчай. Швэйк глядзеў на паручніка поглядам пяшчотным і поўным замілаваньня як чалавек, які страціў сваю каханую і зноў яе знашоў. У канцылярыі было ціха, як ў царкве. Толькі чуваць было, як нехта ходзіць сюды і туды па калідоры. Якісьці добрасумленны вольнапісаны, які ня вышаў праз насмарк (гэта было чутно па гаворцы) на заняткі, гугняючы зубрыў «Як належыць прымаць членаў царскай сям‘і пры наведваньні імі крэпасьцяй». Выразна чутна былі словы:

— Як толькі высокая кампанія пакажацца каля крэпасьці, робіцца салют з усіх гармат на ўсіх бастыёнах. Комэндант крэпасьці выяжджае конна з аголенаю шабляю насустрач і ў той момант…

— Заткнеце горла! — крыкнуў у калідор паручнік, — і выбірайцеся адгэтуль к чортавай матары! Калі ў вас гарачка, вам трэба ляжаць дома ў пасьцелі.

Пасьля гэтага крокі стараннага вольнапісанага сталі аддаляцца, і гугнявае рэха прагучэла, заміраючы: і ў момант, калі комэндант аддае шабляю салют высокім асобам, робіцца другі салютны залп, які паўтараецца трэці раз пры ўступленьні высокіх асоб на тэрыторыю крэпасьці.

А паручнік і Швэйк усё глядзелі адзін на аднаго, пакуль паручнік не сказаў тонам, поўным злой іроніі:

— Проша ў Чэскія Будэйовіцы, Швэйк. Каму суджана быць павешаным, той ня ўтопіцца! Ордэр на ваш арышт ужо выпісан, і заўтра вы зьявіцеся да камандзіра палка. Я з вамі валаводзіцца доўга ня буду. Досыць я з вамі памучыўся. Маё цярпеньне лопнула. Падумаць толькі, як мог я так доўга жыць з такім ёлапам.

Паручнік захадзіў па пакоі:

— He, гэта проста жах! Дзіўлюся, чаму я вас да гэтага часу не застрэліў. Што-ж бы мне за гэта зрабілі? Нічога. Мяне-б апраўдалі, разумееце?