— А бацюхны, ды вы-ж ня так ідзяце, салдацік! — спужалася бабулька. — Вам гэтак туды ніколі ня трапіць. Дарога-ж ідзе цераз Враж на Кветаў.

— Па-мойму, калі чалавек з галавою, то і з Кветава трапіць у Будэйовіцы, — адказаў Швэйк. — Кавалак, вядома, ладны асабліва для чалавека, які сьпяшаецца ў свой полк і баіцца, як-бы, ня гледзячы на ўсе яго стараньні зьявіцца ў тэрмін, у яго ня вышлі няпрыемнасьці.

— Быў у нас таксама адзін такі ўтрапенец, — уздыхнула бабулька. — Звалі яго Тонічак Машэк. Вышла яму ехаць у Пільзень у апалчэньне. Пляменьніцы маёй ён сваяк. Так… Ну паехаў, значыць. А праз тыдзень яго ўжо жандары шукалі. Да палка, выходзіць, не даехаў. Потым зьявіўся. У простай адзежы, невайсковай. «У водпуск, кажа, прыехаў». Стараста па жандараў, а тыя яго з водпуска і пацягнулі… Ужо і ліст з фронту атрымалі: нічога, жыў, нагі вось толькі не хапае.

Старая доўга спагадліва глядзела на Швэйка:

— У тым вунь лясочку, пакуль што, салдацік, пасядзеце, а я заціркі прынясу пагрэцца. Хата вунь наша адгэтуль відаць якраз за лясочкам, направа. Праз нашу вёску лепш ня ідзеце, жандары ў нас усёроўна, як выжлы, шныраць. Проста праз лясочак ідзеце да сяла Мальчына, Чыжова абыдзеце — жандары там жывадзёры: дзязяньцераў ловяць. Праз Седлец ідзеце— ня бойцеся. Жандар там добры, кожнаму дасьць прайсьці. Паперы-ж ёсьць?

— Няма, бабулька.

— Тагды і праз Седлец лепш ня ідзеце. Ідзеце праз Радамышль. Толькі глядзеце, прыходзьце туды ўвечар, жандары ў шынку сядзець будуць. За касьцёлам там домік, унізе ён сінім памаляваны. Запытайцеся там дзеда Мэліхарка. Брат ён мой. Паклон перадайце яму ад мяне, а ён вам скажа, як вам ісьці ў Будэйовіцы.

Швэйк чакаў у лясочку больш за паўгадэіны. Потым, пакуль ён грэўся заціркаю, што прынесла бабулька ў гаршку, захінутым у падушку, каб не астыла, старая выцягнула з клуночка акрайчык хлеба і кусок сала, піхнула ўсе гэта Швэйку ў кішэнь, перахрысьціла яго і сказала, што ў яе на вайне два ўнукі. Потым яна падрабязна яшчэ раз паўтарыла, праз якія вёскі яму ісьці, а якія абыходзіць; нарэшце выняла з кішэні з спадніцы крону і дала яку Швэйку, каб ён купіў сабе ў Мальчыне гарэлкі на дарогу, бо адтуль да Радамышля кавалак добры.

Паслухаўшы старой, Швэйк пашоў, абмінаючы Чыжова, у Радамышль, на ўсход і вырашыў, што павінен папасьці ў Будэйовіцы з якой-бы там ні было старонкі сьвету.

З Мальчына спадарожнікам у яго быў жабрак, дзед-гарманіст, якога Швэйк падчапіў у шынку, калі купляў сабе гарэлку на дарогу.

Гарманіст палічыў Швэйка за дэзэртыра і параіў яму ісьці разам з ім у Гараждовіцы, дзе ў яго замужняя дачка, у якой муж таксама дэзэртыр.

Гарманіст, як відаць, хапіў лішку.

— Мужа яна вось ужо другі месяц у хляве хавае і цябе разам схавае, — угаворваў ён Швэйка. — Будзеце сядзець там да канца вайны. Удваіх весялей будзе.

Калі-ж Швэйк далікатна адмовіўся ад прапановы гарманіста, той пакрыўдзіўся і пашоў налева, полем, пагразіўшы Швэйку, што ідзе ў Чыжова заявіць на яго жандарам.

Увечар Швэйк прышоў у Радамышль і знашоў у памаляваным доміку за касьцёлам дзеда Мэліхарка. Перададзены яму Швэйкам паклон ад сястры не зрабіў на дзеда Мэліхарка аніякага ўражаньня. Ён увесь час патрабаваў, каб Швэйк паказаў свае дакуманты. Гэта быў чалавек выразна адсталы. Ён толькі і гаварыў пра грабежнікаў, бандытаў і жулікаў, якія чародамі ходзяць па ўсім Пысэцкім краі.

— Уцякаюць з вайсковай службы. Ваяваць ім ня хочацца, вось і ходзяць па вёсках. Дзе што ўбачыць — украдзе, — казаў ён, выразна аглядаючы Швэйка. — А выглядае кожны такім ціхім, нібы да пяці лічыць ня ўмее… Праўда вочы коле, — дадаў ён, бачачы, што Швэйк устае з лавы. — Каб у чалавека было чыстае сумленьне, дык-бы застаўся сядзець і паказаў бы свае дакуманты. А калі іх у яго няма…

— Дык бывай здароў, дзядуля…

— Абрусом дарогаі Дурняў шукаеце…

І доўга яшчэ, калі Швэйк ужо крочыў сярод цёмнай ночы, дзед, ня сьціхаючы, бурчаў:

— Ідзе, кажа, у Будэйовіцы ў полк. Гэта з Табару! А ідзе шэльма, спачатку ў Гараждовіцы, а адтуль толькі ў Пысэк. Што ён, у кругасьветнае падарожжа выбраўся, ці што?

Швэйк ішоў усю ноч, ня маючы дзе пераначаваць, і толькі ў Пуціме трапіўся яму стог саломы, які стаяў сярод поля. Ён адгроб сабе саломы і раптам над самай сваёй галавой пачуў голас:

— Якога палка? Куды бог нясе?

— 91-га, іду ў Будэйовіцы.

— А чаго ты там ня бачыў?

— У мяне там обэр-лейтэнант.

Пачуўся сьмех. Але сьмяяўся не адзін — сьмяялася цэлых трое.

Швэйк спытаўся, якога яны палка. Выявілася, што двое 35-га, а адзін з артылерыі, таксама з Будэйовіц. Хлопцы з 35-га ўцяклі з маршавага батальёну перад адпраўкай на фронт з месяц таму назад, а артылярыст хаваецца ад самай мобілізацыі. Ён быў селянінам з Пуціма, і стог быў яго ўласны. Начуе ён заўсёды ў стозе, а ўчора сустрэў у лесе двух з 35-га, і ўзяў іх да сябе ў стог.

Усе трое думалі, шао вайна праз месяц-два скончыцца. Яны былі пераконаны, што рускія ўжо прайшлі Будапэшт і займаюць Моравію. У Пуціме ўсе пра гэта гаварылі. Заўтра рана пярэдаднем маці артылярыста прынясе есьці, а потым хлопцы з 35-га крануцца ў дарогу, у Страконіцы: у аднаго з іх там цётка, а ў цёткі ёсьць за Сушыцай знаёмы, а ў знаёмага ў гарах пільня, дзе можна будзе добра схавацца.