— Хан ием, бауырларымны кнсін кеше крііз… — деді жаса булыып.

— Крерміз… — деді Абылай йылы-ояу.

ос батырды лім жазасына бйыраны таы есіне тсті. «Оасы жо… кні ерте-а екі ааларыны мені олымнан лгенін мытады. Тек хан ойнында жатаны ана есінде алады».

Абылай айтадан кзін жмды. Біра дл осы стте:

— Аттан! Аттан! — деген айай шыты. Кенет ыраны бауырлай шапан аттарды дбірлері естілді. Тыны тндегі оыс дауыстар лаа андай быжы боп жетеді, онсыз да елегізіп жатан ауыл, рпиісе тсектерінен атып трды. стеріне жыртыш с келіп алан балапандай, бала-шаа кздерін тырналай ашып, у-шу боп жылай бастаан.

Ауыл сыртында да, орда сыртында да, анау-мынау жаудан сатап алар аланы бар екенін білсе де, Абылай да орнынан шып трды. Таа бігері кетіп саспаса да немі жо жерден пайда болар соыса йренген детпен жылдам киіне бастады. Шаыратан тскен ай сулесіне шомылып, наыз бір тнгі періштедей ола шашы жерге тсіп не істерін білмей, й ортасында тран жас слуа стана таы бір арады да:

— Маан арналан тініші болса, кндіз айтарсы, — деді де адуындай басып, кміс сапты ылышын сйрете абоз йден шыып кетті.

— «Аттан» салан кімдер? айдаы жау? — деді ол орда алдында тран топ жігітке. Кзет бастыы баяы Батыр Баянны сйегін алып шыан ара ср жігіт, азір а тсе бастаан ою келте саалын бір сипады да:

— зір белгісіз, хан ием, — деді сл ала шыып, — «Аттан» салан жігіттерді ауыл сыртындаы кзет тотатан трізді. Ду де болса, мына келе жатан солар-а шыар.

Дабырласа сйлескен бір топ жігіт орда тсына келіп те алды. Кзетшілер жанында тран Абылайды кріп, зын сары шабарман иіліп слем берді.

— Алдияр тасыр, жаман хабармен келіп трмыз, — деді.

— андай хабар? Айт!

— Орта жз бен Кіші жзді скерлерін елдеріне айтарып жібергеніізді естіп, оан ханы лім ата оныпты. оан, ндижан, Маргелан, Наманан бойын ойып, Ташкент маындаы кешегі зіізді жатаан Шанышылы мен алы тайпалары тайлы-тайлаына дейін алмай, солара еріп келеді.

— анша найзасы бар?

— Алпыс мынан асар…

Теліклді жаасында аза еліне хан сайлананнан кейін ш жзді елу мынан астам скерін бастап Абылай оана арсы жорыа аттанан. Он кн жан аяспас рыстан кейін Нрбота биді баласы оан міршісі лім ханны скерін кйрете жеген. «Атабан шбырындыдан» бастап, кеше ана ытай бодыхандарымен соысан аласапыран кездерде оан хандыына арап кеткен аза руларын бостан еткен. Осы жорыты нтижесінде Сырдария бойындаы Тркістан, Сайрам, Шымкент, таы баса алалар айтадан азатарды олына ткен. Ташкент алым-салы тлеп труа мжбр болан. Бнымен атар брын Ташкент хакіміне зекет, гараж тлеп тратын Шу мен Талас зендеріні бойындаы жне аратау ойнауындаы оырат, Дулат, Жалайыр, Суан рулары алым-салытан млдем босатылан. Ал Ташкент пен ндижанны аралыында кшіп жретін лы жзді Шанышылы, алы рулары кптен бері сол араларды жайлайтындытарынан з оныстарында, Ташкент шбегіні арамаында алан. йткенмен, Абылайды амшысы батып кеткен бл елдерді арасында аза ханына деген наразылы та басыла оймаан. Сондай наразылыты бірін Абылай кеше ана осы арада ан-жоса етіп басан.

Аыры зіне тиімді бітімге олы жеткен Абылай «енді рыс жо, ел іргесі оныс тапты», деп скеріні негізгі жауынгер кші болан Орта жз жасаы мен Кіші жзден келген олды тегіс елдеріне — Ара мен Жайыа айтарып жіберген. Абылайды асында ханны з гвардиясы есепті мы аралы тлегіт пен Дулат, Жалайыр, Албан, Суан руларынан ралан бір сана жуы скерлері ана алан.

«лкен Орда» ханыны тек з скерімен аланын білген жне лы жзді жігіттері Абылай жаына млдем шыа оймас деп міттенген оанны жас ханы лім дереу бас ктерген. Ташкентті алып, содан кейін Тркістанды да зіне аратпа боп жорыа шыан.

Жаатай лысына араан ш жз жылдан бері Жетісу іріне жан бастырмай келген, ерлігі бкіл Шыыс еліне аян Дулат, Жалайыр алы, Ша- нышылы, Албан, Бестабалы руларын да Абылай зімен бір болады деп ойлаан. Сыр бойын оырат, ыпша, Табындар андай ораса, лы жзді жігіттері де з ата мекен жерін сондай орайды деп сенген. Ал кенет алы мен Шанышылы руларыны оандытарды азыранына ергені, оан оыратты да делебесі оза бастааны ханды атты ренжітті.

Ташкент тлейтін алым-салыты оан ханы сол мадаы алы мен Шанышылыны мойнына салан. Жне Ташкент шбегі з тарапынан бл елдерге зекет, гараж млшерін кбейткен. Жрта осыны брі Абылайа баынуды салдары деп тсіндірген. Халыты ереуілге шыуына осылар себеп.

— Блікшілер ай тста жиналып жатыр?

— Шыршы зеніні бергі абаында.

Абылай ордасын жаында Бадам мен Арыс зені тйіскен тстаы Брітас деген жерге ондыран. азырттан бл ара елу, Тркістаннан жз шаырымдай жерде. Мнда келген ойы Арыс бойын мекендеген оырат пен Бадам зенін жайлаан Шанышылы, алы руларымен белдесе жаындасу еді.

— … лі кш жерде екен ой, — деді хан, — Ташкенттен кейін олар Тркістана арай шыады ой, оан жеткенше, біз де етек-жеімізді жиып болармыз. — Абылай уаыт млшерін білу шін аспана арады. Та жлдызы туып алан екен. Аспандаы та жлдызы, жаа зі шыып кеткенде есік алдында алан екінші та жлдызын есіне тсірді. Ол бйыра сйледі.

— азір Сіргелі Елшібек батыра, Дулатты ос брісі Бкен мен Саыра хабар берідер. Бар олдарымен осы азыртты етегіне тез жетсін. Албан менен Суана да, жаын жатан Бестабалыа да, бергі етектегі Жалайыр батырларына ат шаптырыдар. Брі осы азырт маына жиналсын!

— п, болады! — деді бас шабарман.

— Сскеге дейін зімізді жігіттер де алдаспанын айрап, дайын трсын! Жыланды ш кессе де кесірткелік кші бар. аза скеріні ш блігіні бір блігімен-а, дай бйыртса, оанны орау асырыны кеірдегін жлып алармыз!…