аныбек шопарды ос олдай сілтеді. Ералыны басы быт-шыт боп, миы шашырап, денесі крс етіп жерге лап тсті. аныбек артына брылып араан жо, Ералыны жааы сздері лаынан кетпей, біреу жрегіне анжар сып аландай, боп-боз боп дірілдеп, з жігіттеріні жанына зер жеткен.

Сол кні зіні бір сенімді жігітінен ауыл асаалдарынан «ел жасылары» ндызды Абылай тсегіне апарып саланын, ндызды оан арсы болмаанын, ертеіне Абылайды бларды босатыдар деп бйры бергенін білді. Енді оны жрегіне намыс, ашу орлану — брі жиналып, жыландай адалды. Жрт бетіне арай алмай, сол кні тнде жігіттерінен блініп жеке онып шыты. Сол кннен бастап ешкіммен де сйлеспей, ашуа булыумен болды. Намыстанып, жаны кйінген аныбек бір мезет Абылайды жарып лтіруді ойлады. Біра онда мына жрт жндей ттіп, хан тсегіне баран ятсыз ндыздан кегімді ала алмай алармын деп сескенді. Абылайды лтіруді ол енді соына ал- дырды.

Кн бата алы ол азыртты етегіне таяды. Жігіттері жауды жеіп келе жатанына уанышты аратаудаы алы елді асаалдары мен ыз-бозбаласы алдынан шыты. Екі жа таяй бергенде, аныбек ауыл жастарыны алдындаы абоз ат мінген арындасы ндызды крді. Ералыны айтан сздері лаыны тбінен ап-аны естіліп, жрегі таы да удай ашып кетті.

— Абыройын сатып масара болан азын арындасыма да лім! Момын елді ан асатан, хан Абылай, саан да лім! — деді аныбек іштей, анды кім айтып.

Кп ішінен трып атсам жазысыз біреуге оым тиіп кетер деп, ол жаса шетінен бір бйірлеп оаша шыа берді. Бан ешкім блендей кіл де блген жо. Желе жортып келе жатан екі топ біріне-бірі таяу кеп тотады. Ауыл тобынан а боз ат мінген Сршаыз ана ала арай озалды. Сір, жеіс иесі Абылайды ттытама болуы керек. Біра ол аузын ашып та лгірмеді, ысылдай кеп адалан озы жауырын о оны ат стінен жерге шырып тсірді.

— Ал енді екінші жебем, Абылай хан саан! — деді скерді бір бйірінде оаша тран аныбек орамсатан сауыт бзар оын алып. — Содан кейін, а семсер, сен малынарсы зімні ысты аныма!

аныбек садаын ошау тран Абылайа кезей берді. Біра тартып алуа лгірмеді. зіні сол жа олты тсынан кеп адалан сйір шты айы отан теселіп барып ат жалын ша лап кетті.

Сршаызды оа шанын аарып алан Абылай, жалт брыланда, ыз аасы аныбекті де жерге лаанын крді. Атынан тсіп ызды асына барды. Бір тізерлеп отырып, ызды лі нры сніп бітпеген араат кздерін жапты.

— Кім атты Сршаызды? — деді айналасына арап.

— Аасы аныбек батыр, — деді кзет бастыы.

— Неге атты?

— Білмедім.

Хан лап жатан аныбекке арады.

— Ананы кім атты?

Бл кезде жасы мосалданып алан апан мерген ала шыты.

— Мен.

— Неге атты?

— Егер мен оны атпаанда, ол сізді ататын еді. Сада жебесін сізге арай мезеді.

Абылай бл оианы мнісін енді тсіне бастаандай болды. Жрегі алай-тлей боп ртеніп, Сршаыздан айрылып аланына атты кініп трса да, тіс жарып сыр бермеді. Тек лден уаытта барып:

— Жер ортасына келгенде бір уаныша жеттім бе деп едім, дай, оны да имады ой, — деді кбірлеп.

Жрт айбарлы Абылайды саал-шашы бозарып, млдем артайып аланын жаа байады. Кенет оны лкен анды кздері жар ете алды.

— Жігіттер, екеуін бірдей ардатап атар ойыдар! — деді жігерлі нмен. — Тадыр осылай шешкен трізді…

Аалы-арындасты екі жас бір зирата атар жерленді… Осы уаыта дейін Тркістанны кншыыс жаында «ндыз тбе» деген тмпешік бар. Бл екі жасты абірі.

…лы жзді басты рулары атынасан, жеіске арналан атаулы той болды. Осыдан екі жеті брын ат йрыына байланан жігітті туысы, кеше ана аза болан Жнібек, аныбек пен ндызды туан наашы аасы оырат руыны араларында ештее болмаандай, асаалы Нразыа Абылай ымыз йылан кміс кесені з олымен сынды.

Сонан со тосана келсе де лі тырдан таймаан Бар жырауа арады.

— Адам дегенні андай екенін ты ба, жырау… ан мен жаса блесе ана олар сені жасы кре бастайды!..

— Кп кешікпей, таы да жаман тс креді екенсі, хан Абылай!

Хан мен аынны арасында бл гіме за жылдан бері келе жатан таластары еді…

…Хан ордасы орнаан теріскейдегі Ккшетауа арай алы ол алдында хан мен жыршысы келе жатыр. Кптен бері бл екеуіні бір сапта атар жола шыаны осы. Жасы лайан сайын Абылайды мінезі атулана тскен. Ханны мінезі атуланан сайын Бар жырау одан алыстай бастаан. Бір кезде аылшым деп ккке ктерген Бар жырауды сзіне, соы жылдары, хан ла оймайтын болан. Сз асиетін жоары баалайтын Бар жырауды мінезі, кейде ханны итыына тиіп, кейітіп те тастайтын. Жырауды дейі ашуландырысы келгендей оны кзінше Абылай брыныдан ары ширыып атая беретін.

— И, адам деген осындай, — деді Абылай, жаа ана зіліп алан ойын айта жалап. — Бір сомын тартып алып, он тиынын айтарып берсе жрт сені ділетті билеуші санайды!

Бар жырау хана кз иыын аударды да ойды.

— артаяйын деген екенсі, Абылай.

— Сенен крі емеспін ой.

— Мен ондай крілікті айтпаймын, алдияр… Адам деген а пейіл, сенімпаз келеді… Оны бл асиетін клкі етуге болмайды.

— Бл сзіе араанда, мен емес, зі артайып апсы…

— Жо, мен брынымнан аылды бола бастадым…

— Мен де, жырауым!

Бар жырау брылып артына арады. Біраз жрт ауылдарыны тсына келгенде блініп кетіп, содарында азантай ана жігіттер алыпты.

— Бізді сзімізді ешкім естімейді, Абылай… Оашада срамашы едім, айтшы… Божбандарды неге ат йрыына байлауа бйырды? Оларды саан арсы ойма болан зіе жаын адамдары еді ой. Жне Божбандар оан хандыына дл бгін кше оямыз демеген-ді. Ел арасы елегізи бастааны рас. Жел сзге еріп опарыла ктерілуі де ммкін еді. Ал сен… Аылшы жіберіп тотау айтуды орнына, амыс арасына жігіттеріді тыып ойып, лім хана тілдесуге бара жатан адамдарын стап алды. Сосын Божбан атаулыны брі осындай деп, быпырт тигендей етті. Неге бйтті?