21

немесе ашып, бір олай, бір блай жолды шимайлайды. ажет затты

ктейік те!

Осы алдыы дгелек арты дгелекке араанда аумаы кіші

келеді. Ал, сол дгелектерді бір баыта беттеуші жетек-ау деймін,

бел аашы, бел темірі-ау деймін. Жетегі-басарушы, алдыы

дгелегі-ел аалары;арты днгелегі-жеткіншектер;ал бел аашы мен

бел темірі-мына отыран кпшілік, орта жастаылар ма деп ойыма

келеді. Жетек тозса, оны жаартады. Ал, “Ел аасыз, киім жаасыз

болмайды “ –дейді халы. Демек, біздер де аасыз емеспіз. Осындаы

аа болу дегенді мен тек жасы лкен аа бола береді екен деп таы

ойыма келмейді. Олай дейтінім: кп жасаан біле ме, кп крген біле

ме демей ме ? дгелекті шені босаса, тезге салып жатпайтын ба

еді. Соны тзеуші станы мен аа деп айтар едім. Осы кні біреулер

ел аасы деп олында азды-кпті амалы бар адамды да айтып

жр.Сонда, ызметте жо адам аа бола алмай ма? ызметімен аа

болып ана жрген адамды мен бес кндік аа дер едім.

Осы жошылы мірі жо болмайды, бар да болады;баршылы

мірі бар болмайды, жо та болады деген бір ым бар. Барды жо

болуы немесе соан жаын болуы аасыздытан, жаасыздытан

болады. руаытта-а есітемін, атамызды атын айтып матайды

немесе сескенеді. Кейбіреулер зіні не айтып транына мн бермей,

кекесін сз орына да олданып жр. Сонда оны андай

сескендірерлік ссты, немесе асиеті болан екен деп ойланасы.

Ойланатын ешнрсесі де жо сияты. Ол – бірлік, ділдік. Кші

– мірі о болсын десе, мінетін клігіді кт! "зіді зі сыйла, жат

бойынан тілсінді" Соан айтан. Біреу екеу болмайды дейді. Мен

соан келісе бермеймін. Біреу екеу де болады, тіпті, жарты да болады.

Екеу болу бірлікте, ділдікте; жарты болу бірлігі жотытыта,

ділетсіздікте.

Байаймын, осы біз жартыкештенін барамыз.

– Неге олай?

Біз тек кісіден алуды, жеуді ана білгенбіз. Тіпті, жаыным екен-

ау, ят- ау деп те ойламаймыз. Есебін тапса, оны да асап жібергіміз

келіп трады.Сонда бірлік, ділдік айда?

Екіншіден, билік айтуа йренгенбіз. Білмей трса та, білгенні

сзін керек етпейміз.

шіншіден, кісі болуа мармыз, тркінімізді танымауа дейін

барамыз.

Тртіншіден, кншілміз: бірімізді біріміз сірмеуге тырысамыз.

Бесіншіден, тек ана зімде болса дейтін зімшілміз. Осыдан

барып екінші біреуде кпе, реніш пайда болады. Ол енді бірлікке келе

ме? Бірлікке келсе, тек ана ошемет шін ан келеді. Ары ішкі жаы

басаша . Ол бірлік-уаытша, ткінші бірлік.

Кісі болмай-а, атардаыны бірі болып жріп-а, бірлік рып

отырандарды неге крмейміз?! лде барлыымыз да зімізге зіміз

толы жетерлік болып кеттік пе? лде ділесіздікке бой рды па?

22

Январь, 1965 ж.

Тсінік орнына

Осы кнгі жастар ішінде ит етсе "Текебай" деп шыа келушілік

бар. Текебай – атамызды аты, би болан адам. Ол билікті кесі

еншісіне млік, сипаттас ылып берген екен. "Жиен ел болмас, желке

ас болмас”деген сз бар. Бір жиен наасшысын дріптеу шін айтты

ма, лде назыранып айтты ма, “Текебайсы”дегендей. Осы Блты

атаны ішінде мрнына осы сзді исі бармайтыны мату шін

олданып жр. Олай істеу-бірлікті мату . Ойлаызшы, аайын!

аза халыны ыпша тармаындаы Блты руынан шыан

ыпшаты бас биі Арынбай деген атамыз болан. Соны

трбиесінде болан Бала би (Бименбет) те осы Текебай атамызды

рпатары. Жаай апыз (апыз-креген) атамыз балаларына енші

бергенде: “Текебай, саан билігімді, Тлен, саан малымды, Есберді,

саан туымды бердім”-деген сз лі ел ауызында айтылуда.

“Керек тасты ауырлыы жо”

(Мтел)

Осы сз неге айтылан? Адам лкейген со, тіпті керек емес

сияты затты да жинастырып, белгілі бір жерге ойып жатады екен.

Мен мны брынылардан кргеніммен, мн бермейді екенмін. азір

соны зім де жасайтын болдым. “ыран яда нені крсе, шанда

соны алады” деген сз бар. Ол сзді маынасы те ке жатса керек.

Ата-ананан кргені, алан трбие, тжірибесін бойыа сііргені

т.б. ымдары мол-а. лайан адам брыны жортуылын ойып,

отбасы, оша маында кйбеледеуге ауысады екен. Солай жріп-а,

кез келген керек-ау дегенді жиыстырып жреді. Ал оны мнісін біле