тсініп тр. Баласыны су тбіне батып кетпегеніне шкіршілік етіп

тр. Бл сол кезде бір сауда мекемесіні дрдей бас есепшісі

болатын. йленген ,біра йелімен жараспай жрген кезі, йелі

тркінінде. Сол кеткеннен мол кетіп, бір ызды болан кезінде

ажырасты. Кейінгі йелінен лды да, ызды да болды. Баланы тгіп –

тгіп тастап, айыпас дертке тап болды, дние салды. Ойлайтын

едім, бл апанбет жолдасымен ажырамас деп. Жо, ешандай

оласыз- а одан ажырасты. азір денсаулыы кемдеу. Тірі кезінде

ылкпірден “батырлыа” салып тіп жрген, ары дниені

ылкпірінен тпей-а, баса айналып тер жерін тапса болар еді-ау!

Сол “батыр” осы кеселінен айыа алмай, дние салды. Бл кезде

мен Тлкібаса кшкен кезім. Барды. Рухына рап оып, бата

салды .Баяы тн мезгілінде судан шыуа ол шып беріп жрген

Клмат Мырзаев деген аамыз екенін ылкпірден лаан

рдасымыз жайшылыта айтып еді сраанымызда. Ол да дниеден

озанына кп жыл болды.

Ойланарлы жайлар.

Отан

Мені тсінігімше, “Отан” cзіні тар жне ке маынасы бар

сияты. Тар маынасы жаня да, ке маынасы-туып скен елі,

жері.

Сол Отан, яни соны кіші блігі жаня неден трады? рине,

жас жбайларды, ер жігіт пен ызды жптасуынан трады. Осы

жптасу-йлену оай да, йлесу иын деген сз таы бар. Осыан

56

талдау жасап крейікші. “Ер-йеліні кйеуі, йел-кйеуіні сйеуі.

(адыр Мырзали).

“Жек кре білмеген, сйе де білмейді” депті аза маалында.

Сонда біз нені жек креміз, нені жасы креді екенбіз?

“Ешкі болар ешкіні кебенек ішінен тани біл?”- деп, аза неге

айтан? Брындары аза жігіттеріні йлену мселесі ата –

аналарыны ісі еді.

– Сонда алай? йленетін ата- аналарыны ісі еді.

– рине, соылары. – Ендеше неге блай?- дейсіз ой. ай ата

– ана баласын жаман болсын дейді. Екі жаы да жасы болуын

кздейді емес пе?

– азірше ?- азір жптасатындар алдын-ала бірлесіп, жптасысы

келетіндіктерін білдіріп, некеге трызатын мекемеге бір ай брын

тініштерін беру керек. Сол бір ай ішінде жан жаты ойлануы керек

деген сз. Сол бір айа шыдамай да мінез білдірушілер болып

жатады. Ондайда йленбей-а, ерте бастан з жолымен кетеді. Ал,

йленіп болып, жрек айнуы деген неліктен болады? Мны

себептері алуан трлі болады:

1) Кпшілігінде ыз жаы сол сз айтан кезден бастап, сз айтушыа

тек жасы жаынан крінуге тырысады. Еш сыр бермеу жолын

арастырады екен. йленіп алан со енді бл зімні жеке меншігім,

алай пайдалансам да з еркімде деген есуасты ойа ауысады да,

болаша еріні кілін алдыра бастайды. Содан лая келе,

шарытау шегіне жетеді.

2) Енді біреулері з басын дрыс алып жре алмай, кктемдегі еріп

жатан мза тайанаймын дегендей, мз ойылып, су тбіне

кеткендей халге шырайды. Бл-кнні е ауыры, бітті.

“Еркектенген йел байынан айырылып тынады” – депті адір Мырза

ли.

3) мір деген – тартыс. Сол тартысу барысында, жеемін деп,

жеттікке салумен, бірі мерт болып тынады.

“йелді амшысы – тілі ” ( адір Мырза лі )

4) Енді бір трі, детте, кп шырайтын трі, анадан туан кйіндей

пк таза болмауыны зардабын шегуден, соны асынуынан

болады. Мны егжей-тегжей білгііз келсе, “азастан йелдері”,

№12,1995ж. журналды 14жне 24-беттерінен оыыз.

5)Таы бір трі сз салыласу барысында з бастарыны кемшілігін,

ала берді, ата-ана, туыстарыны кемшілігін саралап айтып, бетіне

басуды зардабынан болады.

6) Енді біреулеріні ренжесу кезеінде ата-аналарыны

араласуынан болады: “Ішіме сыйан балам, сыртыма да сыяды”-

деу, барып тран намсыз ана дер едім. Осылайша баласыны

сорына алады. Басу айтуды орнына, аузымен крікше рлеп,

лаулатады.

“аздар- дайын жртына, ыздар-айын жртына” сияды. (адыр

Мырзали)

57

7) мірде кездескен ауыр жадайлара тап боланда, мір тлкегіне

тсіп кететіндер де болады. Бл - зін - зі стай алмаушылы,

кйректік, кем ойлаушылытан болады. “йел лерінде айнаа арап

леді.”- депті адыр Мырзали.

8) Таы бір кездесе беретін бір жадай – бірін- бір аты жо, жні жо

біреуге таып, ызанушылытан болады. детте, бір – біріне арсы

келіп, тіл арылы улы сздермен уланудан болады. “Кршіні