Шрифт:
Хисапсыз кп минем миллтк вгъдм… Минем тырышлыгым м эшлрем бушка китмсен.
1. Артка карасак борылып… Ачыла алдыда тарихтан театр прдсе: «А!» – дисе, – без ник болай со? Без д Хакны бндсе… Тбннр югары ашкан, беклр тбн тшкн…
йтсгез, сездн сорыйм мин: безд нрс юк иде?!
Мгъмур 24 Болгар шрлре, Болгар авыллары, бер д булмаган тсле, кырылдылар да беттелр… Китте Касим, китте Казан. Бетте татар, кырылды хан… ылый-ылый бирделр ан: Сембик д Чыгыз хан; н длт калды да, н шан!..
24
Мгъмур – тзек.
Бу днья бер тркем вхшилрг рхт урын булды: болар, белмим, ни сбптн безне ск ябырылдылар. Болар яхшы кешелрне канын эч, чнки кан эч аларга шикрдн м д хлвдн татлырак…
Кпме михнт чиккн безне халык, кпме кз яшьлре тгелгн… А, ник со без булдык вйран? Бтен днья калды хйран… Читен хл. Гайрте итс – ерып чык, гр итмс ис – бет, шунда тончык!..
Ниг тарихтан гыйбрт алмыйсыз?.. гр сез тоткан юлыгызда нык торса идегез, бу хлг тшегез, минемч, ммкин булмас иде.
2. Юк шул безлрд берлшмк; юк берг-берг грлшмк, бер ан, бер тн булып, р нечк серне берг серлшмк… Фида булган мрвтле 25 бер ан кирк.
25
Мрвтле – з-зен кызганмаучы.
3. Вакытында ирне селкеттек… Инде эш тте, булачаклар булды!.. Кемг лгънт йтсе м каргасы?.. Шулай булган. Заман кичкн. Сулар аккан… Каршылык юктыр Ходайны иркен.
4. И ир, синд – сине куеныда нич трле кавемнр бардыр?.. Бу, корт-кырмыскалар кеби, дньяны каплаган адмнр эченд мерлрен буйсынып, максудка иткннрне бик аз таптым.
5. Дньяда рнрс д з асылына бер йлн… Эшк ябышыр чак итеп, ямьсез озын тн ткнен кз ачып белдек без, лчп кктге Чулпан белн. Булса да ул чакта безд керсез иман, саф кел, кз аман булды эренле, йз д саф м пакь тгел. Шул сбпле дустны, дошманны дрест фрекъ итмич 26 , кп саташтырдык… шайтанны чын инсан белн. Агы-миге баш белн д эшлдек – булсын кабул… Дуст кем, дошман кем – миллт зе аерыр.
26
Фрекъ итмич – аермыйча.
6. Без аман сабыр итмез… Бу тормышка кальбн 27 разый булган кеше мселман да тгел, мэмин д тгел, инсан да тгел диясем кил.
7. Хикмти Хода, кая караса, анда без фкыйрь миллтне бер ире итмгнлеге заир була!..
тте инде, дустларым, ул ткн эш, ни булса ул; инде эшлик саф, ачык кзлр белн… Сез зеезне хлеезне тзтерг телсез, хзер сезг тырыша торган вакыт тмам итте… Финн мгаль госри йсра 28 .
27
Кальбн – келеннн.
28
Авырлык соында иеллек т була.
1. «А!» – дисе, – без ник болай со?..
Сзне ничек башларга кирк? Хер, болай башласам да ярый бит… Тугъры йтерг яраганда, кинаялрг сыгыну нрсг?.. Татар болай ич аламас, тртеп крстмс кзен… Китмсен хак сзг ич кефе сине… Тнкыйть – киркле шйдер… Тыламаса бу нсыйхтне, язу бушка фкать…
Сине бар дньяда кргн газабы, гман юктыр, бозык булганга аны… И начары: ан картайган, рнрсг «барыбер» дип карый башлаган…
Бик югартын кз салырга башладык хлакка без, кер келд кплегеннн бармыйбыз ак якка без… хлак, вдан, инсафларны среп чыгардык истн д; бозылдык шулкадр начар, уздырдык без иблистн д… Закон белгн юрист юк безд дип уйлау хата хтта, печн, шалкан базарында закон сатканымыз бардыр… Млгант 29 , пычрак в ялган берл тулган безне эч; бар начарлыктан, бозыклыктан гыйбрт безне эш… Нифакъ 30 выставкасында кп медаль алганымыз бардыр… Кнчелек, члек белн тулган татарлык, тяп илтеп Мкрд сатарлык…
29
Млгант – тбнлек, явызлык.
30
Нифакъ – икейзлелек.
Чабата берл, нинди мнфгать бар со, дп таптап?..
Билгеле, рбер агачлар да корырга башлыйлар, былбыл урынына оя тоткач башында каргалар.
2. Шаккатабыз тышкы зиннтлр, киемнрг карап… р матурда начар якны берсе булгай… стед йбт кием булгач, сине брге ген ашаганыны кем бел?.. ан сатабыз, лл нинди вак «тиен»нрг карап… Йз сумны урлап килгче угъры кеби, кз салабыз чын сз йтердн элек як-якка без. Бер сз йтерг саранлансак гакыллы ярлыга, гл кеби сзлр ччбез акчалы ахмакка без… Акчалар уйнарга дртне кузгатадыр шалтырап… Акча барда бар да дуст шул, бар да яр; акча исе чыкмый торса, бар да янынан таяр!..
Кешелр злрен анчак сярлр, бхетсезлрне стеннн клрлр…
Туктале, бер кн килер д йртер, лбтт, лхет, миллионы ул тар лхетт файда бирмс… Анда хакимнр д алтыннарга ич алданмыйлар; анда адвокат та юктыр – акчага ялланмыйлар.
3. Крмгез бер яклы дип сез бу вафасыз дньяны; ул ике яклы: аны бардыр илк м кн ягы. йлн, кпчк кеби, байлык в шрт, мртб: син бген бай, блки, шайтаннан да ярлы иртг!.. иан шатлык белн хсртне бер ирг ыйган…
Килс телнче капкаа, каты сзлр берл инсаниятен син таптама… Булса – бир, булмас ис, айлап сйл булмаслыгын, сизми калма ак сакаллы картны Хозыр Ильяслыгын!
4. Дресне сйл, …беркемнн д курыкма; сабыр бул, чнки сиа эшне иеле йклнмгн…
Днья яратылганнан бирле ялганнар кбесенч тотылмый калган… р алдауга ышанмаска кирк, алданмаыз, карендшлр, гафил улмаыз… Алданмаыз, болар сезне дошманнарыыздыр, болар тик з файдалары чен ген тырышып, сезне сирлектн чыкмасын дип тырышучылардыр…
Дустлар, тугъры юлдан китик… Барыбер без алданмыйбыз дигч алданмыйбыз!
5. Усаллык хзинсе бик зур, ул – кпме алса да бетми…
метсезлек, усаллык, всвслр згыйфь анны теллр м кислр… Син зеч изге эш эшлим дигнд халкыа, лл нинди былчырак баулар салалар гакълыа: «Бу заман шундый заман, – дип, – бу вакыт мондый вакыт, син зене дньяда безнеч йрт, безнеч тот…»