Шрифт:
Фикеребез торсын яарып гел… Искермсен, зара нал-ызгыштан кыл кадр ис кермсен! Фикеребез халыкны таркаткыч иллр истермсен, истереп, миллтне берлш юлын кистермсен!
6. Безд дбият бар, м д бай дбият!.. Яшсен рбабе калм!.. 43 Яшсен туган тел!
И туган тел, и матур тел,ткм-нкмне теле!Дньяда кп нрс белдемСин туган тел аркылы.И элек бу тел белннкм бишект кйлгн,Аннары тннр буебкм хикят сйлгн.И туган тел! рвакыттаЯрдме берлн сине,Кечкендн алашылганШатлыгым, кайгым минем.И туган тел! Синд булганИ элек кыйлган догам:Ярлыкагыл, дип, зем мткм-нкмне, Ходам!43
рбабе калм – калм иялре.
1. Дрестен йткнд, халык зур ул, кчле ул, дртле ул, молы ул, дип ул, шагыйрь ул. Ул ле, лл нинди кара кчлр басканга кр ген, бу кренешт йри. Лкин бу хл вакытлы гына килгн бер авыру кеби…
Без ул миллтк дбият гл-сулары сибик… ан рхте булган музыкалар ил дртлндерик, хтта рсемнр ил миллтне з суртен зен крстик; тмам кзе ачылсын, дрт ягына карансын, гакылын ыйсын.
2. Карендшлр! Уйганаек, заман уйганмак заманыдыр… Кирк тгел мгънсе юк клке, уен… Як-ягымызны карап, дньяны барышыннан хбрдар булалым. Башка миллт халкыны барышыннан гыйбрт алып, безлр д алга таба аякларымызны атлап, р сгать алга йрмг итиат итик… Элек йоклап ткргнебезне уйлыйк та кеник… Кыю м батыр рвешт алга хркт итик…
Без Думага депутат сайларга никадр хаклы булсак та, ул закон йортына клоун м д талантсыз клоун сайларга хаксыз…
Бушка узмасын ич безне р ай, р ел, трккый итеп тотыйк алга юл… Тырышыйк… р кн згр заман… Тырышырга кирк, карендшлр! Уяныыз да тартышыыз. Тартышуда гына табарсыз сез з хакыызны!.. Изге эштер тартышмаклык хокук чен… Тартыш, зинар, тартыш, тартыш!.. Телск яшрг, дгъвабызны исбат итик, длиллр китереп… Килчкт бхетлр кт безне…
«гр халыкка тигез хокук бирелс, инсаннарны кадере бетчк…» Бюрократларны бу сзе билрне: «Май ашама, сукыр булырсы», – дигн сзлрен бик охшый…
Хррият, ирек – барча кешелргдер; бай, фкыйрь, галим, аил, ир в хатын м миллт, аерылмаенча, ркемг бертигездер.
Элеккеч кайгы-хсрт, ачынуларга хзер урын бармы?.. анлансын халык, бар моын, барлык зарын стн салып… Тор! Тартыш! Тиз бар, татар… Тор! Селкен! Кузгал, татар!..
итр инде, итр инде, давайте, сызганыйк ине; … ич мет юк ине сызганмай… Ачыйк иттифакъка 44 юл: ушбудыр и тугъры юл; сыар инн ике кул чыгарыйк без…
Тотып миллт ливасын 45 , юлга чыктык: «Бу куллар мге, дип, ирг салынмас».
44
Иттифакъ – берлш.
45
Лива – байрак.
3. Бер телктге кешелр, бер сзд булып, мйданга чыгып… Тырышып, кп акчалар тотып м трле-трле чаралар креп, нилр эшлмс бу миллт, гр керешс!..
Татарда акча юк, байлык та юк, дип, юкны сйлилр… Татар акча тапмый тгел, таба… Тау киср эшлекле ул – тотынса, днья тзтер… Алла мондыйларны санын арттырсын…
Бу замандагы европалылар нрс тарихында изге ат калдырса, шуар тгел, нрс ле бген д тамак туйдырса, шуар тотыналар, тгел аерым личностьлар, хтта бтен миллтлр шул эш ил ген мшгульлр…
4. Трккый д итмез, р нрсне кттермез д…
Безне татарларда, и вл мртб йткнд, рбер нрсг каршы тору ата-бабадан калган бер гадттер. Алар, и вл чыкканда, ысулы дит берл укуга да каршы тордылар. Кара тактаны эченнн «тавык аягы» да эзлп маташтылар. Бара торгач, белделр ки, кара тактаны эченд «тавык аягы» тгел, «чебеш аягы» да юк, имеш!..
ч яшьлек балага да зене сламтлне чен дару эчерс яки: тышка яланаяк, яланбаш чыкма, дис, билгеле, каршы торадыр. Шуны шикелле, татарларга да: болай итсез, сламт булырсыз, тегелй итсез, зеез чен яхшы булыр, дис: «Э… э… киркми, э… э…» – дип кирелнлр…
Дрест… «Яа» дип р нрсг мкиббн кителмск в… айнык караштан аерылмаска кирк… Влкин… Ниг кирк искелек, кирелек?.. Кирелек, наданлык гаскрен иеп, сындырып ташлыйк… Якты кннр алда… Хуа Насретдин шикелле, атны артына карап атланмыйк.
5. Бу заманда гафиллрг днья тардыр… И кардшлр, кул тотышып, алга барыйк, башка миллтлрне хлен карап карыйк; мдният мйданында урын алыйк, егыла-тора, алга таба атлыйк!..
Кем иг безг тднни 46 арбасы?.. Безг аяк чалырга маташсалар, ян безне алар белн кычкырышу кебек тбнлекк сйрслр, без аларны берглшеп юлдан алып ташлап, яки «Безне юл белнме, лл тгелме?» дигн сорау куеп, ничек т аларны ераклаштырыйк…
46
Тднни – артка стер.
Без маим улмай, анчак мдафигъ улдыкымыз ттн хкыйкан бхтиярез 47 .
6. Рус иренд без срле, эзле без, тарихында бер д тапсыз кзге без. Рус белн тормыш кичердек сайрашып, тел, лгать, гадт в хлак алмашып. Берг тормыш, берглек чиктн ашып, без шаярыштык, вакытлар алмашып. ич бетрме тарихи бу берглек? Без туган бер епк берг терклеп.
Без сугышта юлбарыстан кчлебез, без тынычта аттан артык эшлибез. Шул халыкнымы хокукка хаккы юк? Хакъкыбыз уртак ватанда шактый ук!
47
Без м итче (сугышны башлаучы) булмыйча, тик каршы торып, аны кире кагучы булуыбыз белн чын бхетлебез.