Шрифт:
6. Наданлык сбпле кферг тш иел инде… Бер д исеез китмсен: Мкки Мкррмдге кгъб янында гна кыйлу ммкин булган шикелле, Киевтагы монастырь янында саваплы эш кыйлу ммкиндер…
Сугыша Инил белн Корън, дилр; алдый алмаслар халыкны юк белн – монда хзртлр сугышмый поп белн!..
Вакытсыз азан йткн мзиннр яис вакытсыз чирк каккан звонарьлар була инде…
Хак Трене каршысында килешмидер тартсез намаз ил корбансыз ха…
Килешмидер Корън уку, тсбих йт фхеш-вхшт берлн тулган бер ханд… Фахиш тавыш, фахиш рух, фахиш кй! Фахиш мгън! Мен шулар безне фхшиятсез, пакь мселман трлрен кереп утыралар…
йд, дустлар, бер тибрник, акны Тре яклар бит… Караны бер кн каралтып, акны бер кн аклар бит…
Артка бакма, …идеал аман да алда ул; алга барганнарга тик табыла табылса – Алла ул!
7. Мхммд динен яклаучы!.. Бу эшлрд зхмтлмик муллаларны, дин эшенд башчы иттек без аларны… итр дин исеменнн кеше талау, итр шригать исеменнн халыкны каралту, итр болганчык суда балык тоту! Батсын фанатиклар!
8. итми мыр-мыр хтем – чын, саф Корън кирк… Телсез муллалар бернрс йтмкче булалар, лкин, а, наданлык, иреннрен селкетлр д, бернрс д фемлнми.
9. Ялганчылар, гамл сатып ашаучылар, …злре яхшы алап итмгн нрсне балаларга укытып, ислам балаларыны гомерен ашаган хлфлр, …барлык иммтлрен 33 , мм гайртлрен трахтирларда, мйханлрд ген крсткн байлар… И явызлар!.. Динне хурладыыз, мселманлыктан клдеез! Галимнрне танымадыыз. Тугъры сйлгннрне кыстыыз, издеез… авап биреез!..
Кп-кндезге алдануларга безне аныбыз ачынганга игълан итбез 34 ки, кадерле халкымыз бу кеби пычрак бер гасырда, трле базарларда в хрчнлрд мисез башыннан пйгамбрлек сатучы трле кешелрг… ышанмасыннар иде. Нат, ан рхте в тугъры юлны андый кешелрдн тгел, анчак гыйлем в мгърифттн ген эзлсеннр иде.
33
иммт – юмартлык.
34
Игълан ит – белдер.
10. за бирми халык ич т гна эш, яшерен эшлрг… залау камчысын биргн гналы ул халыкка кем? Тгел, юк. Бирмгн ичкем; Ходай – гадил 35 , Ходай – хаким!.. Хак Тгал нрс кыйлса ирке бар.
11. Ашау-эч чен келе борчылмасын. зене «байлардан ярлы» дип санама; тыр-тыр итеп блешлрг йгерм… Тук корсак укуга бик йомшак, бик чукрак буладыр… Блеш белн гыйлем берг ыелмас, комсыз кеше лгнче тыелмас… Комсызлык – тбн, бик тбн сыйфат ул… Кирк анчак яшр микъдар ашарга, киркми тик ашарга дип яшрг… Тн стерс – ианда, бер д шиксез, фил булу ммкин… Азыгыны Алладан мет ит…
35
Гадил – турылыклы.
Хзртлр, хттин узмагыз!
12. Мэмин булса, чын мэмин бул – намазыны калдырма…
Безд омга кннрг д бер д игътибар юк: ул кнне бйрмлеге бер д келдн хис ителми; халкымыз, бген омга, бген бйрм, дип, яа киемнр киеп, руслар якшмбене олуглаган кеби олугламыйлар…
Бгъзелребез бик суфи, кн д биш намаз укый – бурычка йз ме алгач, аны кесг салгач.
13. Мулла да, ахрысы, фрешт тгел, аны да остабиксе бар, бала-чагасы бар, фатир тлисе бар – ни эшлсен, ачка лсенме?..
Ну, болай булгач, мулла гаеплеме? лл безне миллт гаеплеме? лбтт, миллт гаепледер…
Бер мулла биш вакыт намазда, омгаларда, гаетлрд имам тора, никах, талак эшлрен карый, казыйлык ит, туганнарны, лгннрне, никахланганнарны яза. Шул арада ук мдрсг кереп мдррис т була… Зиратка да бара. , бер кешег бу кадр хезмт бирелсен д, ул кешег ни чен жалование алу дрест булмасын?!
вл бер кешег шулкадр эш бир дрест тгел, инде бирелгч, аар жалование бирмич, телндереп йрт дрест тгел. Бер култыкка ике гез башы сыймавы, бер кймче ике кймне койрыгын тота алмаганы ркемг мгълм була торып, бер муллага лл тагы 20 трле эш биргннр. Шулай булгач, ул мулладан нинди укыту, нинди итиат, нинди хер ктрг кирк?
Минем уемча, муллаларны жалованиеле ясарга кирк – бер; м аны стендге йклрне рберсен аерып, зене иялрен тапшырырга, йклтерг кирк – ике… м боларны рберсен аерым-аерым жалованиелр бирелсен…
Муллаларны берсе бигрк тук, икенчесе бигрк ач булуыны м дрес укыта алмауларыны… ммсен сбп жалованиесезлектер. Шуны чен мин з тарафымнан, муллалар жалованиесез хезмтк кчлнмсеннр, дип йтерг батырчылык итмен.
14. зен башка хатиб, вагыйзьлр дигнемез д, безне хзерг чаклы булган муллаларымыз тсле, мнбрг менеп, баласын тирбтеп оклатучы хатын шикелле, халык аламаган тел ил кйлп, ырлап, халыкны гыр-гыр оклатмасыннар, тик ч мртб «лхмделилла»ны гарпч йтслр итр. Вагыйзьлр безне земезне ана телемез ил безг, динемезг, дньямызга киркле вгазьлр сйлсеннр. Халыкны тамырлары буенча каннарын йгертеп, кз яшьлрен чыгарып, лл кай ирлрен чеметтереп-чеметтереп алсыннар. Мнбрг менгч, флн мкам берл ырлау, тгн кй ил кйл бик зур ояттыр. Иске муллаларга алай гавам халкын кйлп тирбтеп оклатканчы, бер д кешесез сахрага чыгып, гарп шигырьлре кйлслр, артыграк булыр иде…
Хатибны сзлре дару хкеменддер. Даруны, шифа биргч, ачы булса да эчлр бит.
15. Халыкны ыелган ире млест, миллт исемене бер-ике клим булса да, халыкны гыйлемг, снгатьк ндслр, нинди яхшы булыр иде… Ммкин кадр днья, ахирт чен файдалы мгърифт хасил кыйлмак кирк…
Халык каршында ен теле тсле ят теллр ил мнбрг менеп ырлауны изге эш дип, дбият ахшамындагы халыкны ана теле ил шул ук мнбрдге сзлрне шамил булган 36 шигырьлрне яман дип, кыек кз берл карамаска кирктер…
36
Шамил булу – з эчен алу.