Значыць, прырода будзіць, абуджае. Значыць, у кожнага з нас дрэмле невядомая нам сіла. А ў гэтых, што на планеце Сіз, ці ёсць невядомыя ім сілы? Вось каб разбудзіш»! Каб засмяяліся, каб загаманілі… Няўжо ім так цяжка слова вымавіць? Няўжо ў іх вусны на замку? Ды яны хутка перасварацца адзін з адным, перагрызуцца. Хто ў госці будзе хадзіць? Хто будзе песні спяваць? А вершы… Ці складае тут хто-небудзь вершы?

— У вас складаюць вершы? — пытаюся ў Сакса.

— Некалі складалі.

— Ты не здзіўляйся, — звярнуўся да мяне Піліп Макаравіч. — Хіба можна скласці верш, калі не чуеш, як салоўка спявае, як ручай звініць?

— Я здагадаўся, — прагаварыў Васіль. — Карп знарок загадвае, каб будавалі аднолькавыя дамы і вуліцы. Ен хоча, каб людзі былі падобнымі адзін на аднаго. Каб былі як сонныя.

— Такімі яму лягчэй кіраваць, — сказаў Піліп Макаравіч.

— А можна іх разбудзіць? Калі б салоўка заспяваў, то і людзі прачнуліся б?

— Можна, — азваўся Сакс. — Я, напрыклад, не такі, як усе.

Мне раптам захацелася штосьці такое зрабіць, каб парушыць гэтую закасцянелую цішыню. Што ж? Заспяваць «Касіў Ясь канюшыну…» ці «Дубочак зялёненькі»? Яны зразумеюць. Сакс казаў, што ў іх мова, як і ў нас. Але ж голас… Пра такіх, як я, кажуць: мядзведзь на вуха наступіў. А Васіль аднаго разу пасля ўрокаў спеваў заўважыў: «Антон, ты выеш, як галодны воўк на піліпаўку». Дык што ж зрабіць? А калі станцаваць? Усё-ткі ў танцавальным гуртку займаюся. Патанцую на злосць Карпу. Хай паглядзяць людзі, хай падзівяцца. Адвяду душу.

Я гучна стукнуў абцасамі і, крыкнуўшы «пан ці прапаў?», пусціўся ўпрысядкі. Паглядзелі б вы на маіх сяброў-спадарожнікаў. Васіль намерваўся штосьці сказаць, ды так і застыў з разяўленым ротам. Сакс застыў з узнятаю рукою, быццам узяўшы пад казырок. А Піліп Макаравіч? Ен усклікнуў:

— Ну й дае!

А я, не зважаючы, танцаваў. Радуйцеся, людзі! Смейцеся, весяліцеся. Назаўжды зганіце хмурынкі з твараў! У-смі-хай-це-ся!

Першым апамятаўся Піліп Макаравіч, падскочыў да мяне.

— Антон, даволі!

— Не! — усклікнуў я.

Піліп Макаравіч узяў мяне за плячо.

— Супакойся, хлопчык. На нас глядзяць.

Я апусціў галаву. Што і казаць, спароў глупства. Вунь прабеглі дзве жанчыны, спалохана азіраючыся. А там, далей, мужчына пабег. Можа стацца, што знойдзецца сярод іх хтосьці адзін, які пастараецца перад Карпам выслужыцца. Паведаміць, што нейкія танцоры ў горадзе з'явіліся.

— Хлопчык…

Хтосьці крануў мяне за плячо. Я азірнуўся. Нейкі дзядок з доўгаю, белаю што снег барадою. Як з неба зваліўся.

— Хлопчык, ты спрытна танцаваў. Малайчына. Кепікі строіць? Не. У вачах лагода. Не дзядок, а сапраўдны добры казачны чараўнік.

— Я яшчэ не гэтак умею, — вырвалася ў мяне. Піліп Макаравіч кашлянуў. Маўляў, маўчы. А Васіль непрыметна паказаў кулак.

— Калісьці і я танцаваў,— прамовіў дзядок.

— Танцавалі? — не верылася мне.

— Яшчэ як! Аж пыл курэў. Дзядок тупнуў нагою.

— Ой! — усклікнуў ён. — Што гэта я раблю?

— Не бойцеся. Хіба забараняецца танцаваць?

— ідзіце адгэтуль, — прашаптаў дзядок. — Хавайцеся. У нас б'юць і плакаць не даюць.

Павярнуўся і, накульгваючы, патэпаў. На сярэдзіне вуліцы прыпыніўся.

— Дзякуй табе, хлопчык. Я амаль забыўся, як танцуюць.

Ну, а ад сваіх сяброў, асабліва ад Васіля, падзякі не дачакаешся. Як толькі дзядок схаваўся за рогам дома, ён накінуўся на мяне:

— Артыст! Наш Антон артыст! Мы яму бульбяны медаль павесім.

— Сабе вазьмі,— агрызнуўся я.

— Мы Антона на «ўра» падкінем. Ен праславіў нас.

— Падкінь. Падкінь на «ўра». Чаго стаіш? — агрызнуўся я.

— Тры разы падкінем, а два разы зловім. Антон, трымай хвост трубою.

— Прытрымай язык, — папярэдзіў я Васіля.

— А ўсё-такі смелыя вы хлопцы, — прагаварыў Піліп Макаравіч. — На чужой планеце, як у сваёй хаце, сварацца.

— Так, выкінуў Антон штуку, — ніяк не мог супакоіцца Васіль.

— Так — не так, а ператакаваць не будзем, — сказаў Піліп Макаравіч. — Канешне, праслаўляцца нам тут не след. А Антон… Будзем цяпер лаяць яго? Не паварочваецца язык. Антон свой характар паказаў.

Я ніяк не мог прывыкнуць да гэтага горада. Дома не раз прасіў тату, каб узяў з сабою ў горад. У нашым горадзе можна і марожаным паласавацца, і ў ціры па розных мішэнях пастраляць, і на арэлях пакатацца. Людзі апранутыя, нібы на свята. Дый сам прыезд у горад быў для мяне сапраўдным святам. А тут…

Я паволі, як і ўсе ў гэтым маўкліва-сонным царстве, цягнуўся ззаду. «Няўжо ў людзей сэрца не баліць? — думалася. — Аб чым яны мараць? Чаго яны чакаюць?»