Атмасфера, больш насычаная, чым на Арадзе, была прыдатнай для дыхання. Мусіў прайсці час, каб арганізм здолеў прыстасавадца да зямнога цяпла. Прыцягненне Зямлі аказалася значна меншым, чым на Арадзе. Час адаптадыі эверфарсінг вырашыў правесці ў дарозе. Паволі мінаючы агромністыя камяні, ён рушыў уніз да шырачэзнай акваторыі.

Шарбітрон ведаў, што такое вада, і не баяўся яе. Ён памятаў, што ўсё жывое на Зямлі выйшла з вады, але інстынкт яму падказваў, што ў гэтым саляным растворы могудь быць небяспечныя істоты. Ён настроіў біядатчык на пагашэнне магчымай агрэсіўнасці, але не рызыкнуў плысці, а прысеў на беразе і паглядзеў удалеч.

Адліў не прымусіў сябе чакадь. Вада імкліва сдякала і пакідала на пяску гіганцкіх марскіх істот, якія білі па зямлі ластамі, скрэблі жабрамі, драпаліся плаўнікамі - намагаліся дагнаць выратавальную ваду. Эверфарсінг разлічваў пераадолець затоку да таго, як вада пачне вяртадца.

7

.Шарбітрон апрытомнеў у трысняговым зарасніку, адчуўшы, што нейкае буйное насякомае прабегла па ягонай спіне. Разведчык на ўсякі выпадак паўторна заблакіраваў знешнюю агрэсіўнасць і падняўся на ногі. “Мяркуючы па ўсім, людзі тут ёсць. І, пэўна, недалёка”. Эверфарсінг уключыў біядатчык пошуку.Шырокія ступакі Шарбітрона пакідалі на мяккім грунце заўважныя сляды. Светлыя валасы раскінуліся па плячах, а блакітныя вочы глядзелі пранізліва і выразна.

Ён спыніўся, бо адчуў небяспеку, якая зыходзіла з кустоўя лазы, што расло вакол паляны.

Датчык зафіксаваў прысутнасць абарыгенаў. Шарбітрону было нескладана зразумець іх мову і думкі. “Прымітывы, - падумаў ён.
– Аднак, магчыма, для іх маё прышэсце - экстрэмальная сітуацыя”.

– Я - Шарбітрон!
– крыкнуў ён як мага мацней і грукнуў сябе кулаком у грудзі.

З-за кустоў падняліся людзі. Яны насцярожана прыглядаліся да незнаёмца. “Племя. Першабытная абшчына. Паляўнічыя”, - вызначыў разведчык і паспрабаваў позіркам адшукадь важака і шамана.

Шаман ішоў проста на яго - Шарбітрон пазнаў яго па адзенні. Акрамя баявой размалёўкі ён меў галаўны ўбор і нарукаўнікі, што перашкаджалі іх уладальніку ва ўсім, акрамя, напэўна, шаманства. І не меў зброі.

– Сангом!
– выразна прамовіў шаман і ўзняў над галавой адкрытую далонь.

“Агрэсіўнасць пагашана, - вырашыў Шарбітрон, - яны не бачадь ува мне ворага”.

– Дзе важак, Сангом?

– Ён з іншымі ваярамі. Гэта атрад сына важака - Курана.

– Сын важака - важак. Т олькі час раздзяляе іх.

Шаман пранікліва паглядзеў на высокага светлавалосага прышэльца.

– Я не ведаю племені, у якім жывуць такія людзі, як ты.

– Ты мудры, Сангом. Мяне падарыў вам Марс.

– Ты прыйшоў адтуль?
– Сангом паказаў пальцам у неба.

– Не, адтуль, - Шарбітрон махнуў рукой у бок аранжавага далягляду, дзе ў пячоры ён пакінуў свой спейскрос.

– Ты пойдзеш з намі, Шарбітрон!

– Я пайду з вамі, Сангом.

9

Па дарозе да паселішча Сангом пазнаёміў Шарбітрона з Куранам, і сын важака расказаў прышэльцу пра жыццё падначаленага яму племені.

– Мае супляменнікі падзяляюцца на важакоў, ваяроў і хатніх. Важакі - мой бацька, я, Сангом і яго вучань. Яны недатыкальныя. Ім- першы кавалак, за імі - апошняе слова. Ваяры абараняюць важакоў і племя, прыносяць здабычу з палявання. Хатнія ніколі не пакідаюць паселішча. Яны гатуюць ежу, ловяць рыбу, збіраюць мёд, вырабляюць са скуры жывёл адзенне, сушадь расліны, будуюць хадіны.

– А аратых у вас няма?

– Хто гэта такія?

– Людзі, якія вырошчваюць расліны, каб пасля іх есці.

– Расліны растудь самі, Шарбітрон! Іх трэба толькі знайсці!

– І пастухоў у вас таксама няма?

– Хто гэта?

– Потым, Куран, потым. Навошта вы ваюеце? Хіба мала месца і ежы?

– Ворагі ўвесь час квапяцца на землі нашага племені, на нашы запасы і нашых жанчын. Ім здаецца, што толькі вайна можа палепшыць іх жыццё.

– А калі яны стаміліся ад вайны і не чапаюць вас?

– Значыць, клянуся Марсам, яны нешта задумалі, і я павінен апярэдзідь іх хіжыя намеры!

“Калі гэтак жа думаюць усе людзі - непазбежныя войны. А час між імі - падрыхтоўка да наступнай вайны”.
– Прымітыўная адкрытасць юнака падвярджяла тэарэтычныя веды эверфарсінга.

– А калі аб’яднадь ваша племя з іншымі?

– Мне даспадобы твая думка. Але правадыр павінен быць з нашага племені.

– Куран, а што, калі племя паўстане супраць важакоў?

– Што ёсць племя? Хатнія? Ваяры хутка з імі расправяцца! А завадатараў мы пакараем. Скормім серпаносым кварзам. Але калі нават хатнія знішчаць важакоў і ваяроў, іх завадатары самі станудь важакамі, частка хатніх - ваярамі, а астатнія будудь займадца тым, чым займаліся. Так мяне вучыў Сангом. Улада і страх. Яны абавязкова павінны быць, як ёсць вера, сіла і боль. Інакш не будзе племені.