Быкаў Васіль
Шрифт:
— Ну…
— А ўрэшце куды спяшацца? Пасядзім да закрыцця. — Ён адстаўляе чарку і закурвае. Смачна зацягваецца. Пасля ўглядаецца ў мяне.
— Гляджу, нешта невясёлы. Што, характар такі?
— Характар.
— Адкуль прыехаў?
— Ды тут недалёка. З-пад Мінска.
— Ага. Беларус, значыць. А дзе працуеш?
— У клубе.
— Значыць, па культурнай лініі?
Мне непрыемны гэтыя роспыты, і, каб іх прыпыніць, я звяртаюся да яго:
— А вы на якой лініі?
— Я? Юрысконсульт. На паўстаўкі. Болей нявыгадна — пенсію рэжуць.
— Зразумела. Пенсіянер?
— Ды накшталт. Пяцьдзесят два гады. Але ў мяне выслуга. Усяго дваццаць восем. З ільготнымі, вядома.
«Нішто сабе, як кажуць, пратрубіў чалавек! Дваццаць восем год салдацкае лямкі — не жарты! У мяне тры, і то перажыванняў на ўсё жыццё…»
— Эх шкада, піўка не заказалі! Духата такая.
Ён паварочваецца да залы і кліча афіцыянтку:
— Дзевушка! Дзевушка! На хвілінку…
Але «дзевушка» не чуе або не хоча пачуць і ідзе сабе між сталоў на кухню. Тады ён устае.
— Ты пасядзі. Я закажу ўсё ж…
За сталом я астаюся адзін.
23
У хаце зусім цёмна (ці, можа, мне так здаецца) і вельмі людна. Так людна, што секунд некалькі я не ведаю, куды ступіць ад парога. I я стаю, узіраючыся праз паўзмрок у невыразныя плямы твараў, бінтоў, людскіх постацей на лаўках і на падлозе. У нос востра шыбае перакісам вадароду. Гэта абнадзейвае — значыць, медык тут ёсць, будзе на каго паспадзявацца.
— Во яшчэ адзін зашчытнічак! — з лёгкім гумарком гукае нехта ад сцяны. — Ну, як там: турнулі нямецкіх захопнікаў?
Я не маю ахвоты ні да якой размовы. Тым больш з такім вось дасціпнікам. Але па нейкіх ягоных гуллівых нотках адчуваю, што тут ёсць жанчына, і прыглядаюся ў паўзмрок, ці не Каця?
— Адбіліся, — кажу я.
Ад чорнай круглай грубкі, ля якой поркаюцца байцы, на мой голас павяртаецца нехта ў паўшубку. Сапраўды з-пад шапкі ўскідваюцца знаёмыя вочы Каці.
— А, младшой! А тут дружок ужо зусім нос павесіў. Думалі, хана табе.
Каця ўстае, і тады я бачу ў доле на разасланых шынялях Юрку. Ён ляжыць на спіне, без гімнасцёркі, па грудзях туга спавіты бінтамі, і ледзьве прыкметна спрабуе ўсміхнуцца мне куточкамі сваіх вуснаў.
На некага наступіўшы, не зважаючы на лаянку, я падаюся да сябра і нязграбна апускаюся ля яго на калена.
— Юра! Юр… Ну, як табе? Лягчэй? Га, Юрка?
Я ўзіраюся ў яго шэры, без адзінай крывінкі твар з вострым, нейкім не Юркавым носам. Без адказу адчуваю, справа яго дрэнь. Блага Юрку! I нават яшчэ як блага!
— Так, нічога… Лягчэй… — шэпча вуснамі Юрка.
У яго зацененых вачах на секунду загараецца радасць, якая, аднак, зараз жа і гасне. Я ўсё гэта бачу. Я разумею… і я хачу яго падбадзёрыць:
— Знаеш, адбіліся! Танкі падышлі. А то былі б нам канцы. Цяпер мы цябе ў шпіталь. У першую чаргу, — кажу я, верачы, што адпраўлю яго. Цяпер я ўжо дамагуся. Але тут побач нехта недаверліва сапе:
— Глядзі, адправіш! На самалёце хіба?
— Чаму на самалёце? — няўцямна пытаюся я, і раптам гэтая рэпліка мяне насцярожвае. Я павяртаю голаў — пад сцяной ля самых дзвярэй з вінтоўкаю між каленяў сядзіць ды смокча цыгарку нейкі баец. I побач (глядзі ты: зноў тут як тут!) дрэмле мой немец.
— Чаму самалётам? — падазраючы нядобрае, пытаюся я. — Машынай, падводай адправім. Бачыце, цяжкапаранены?!
— Гм!.. Мы-то бачым. А вось ты…
— А што? Што я не бачу?
Я ўжо гатовы ўзарвацца, бо стрыманасці мне не хапае, не трываюць нервы. Што тут яшчэ здарылася?
— Трапілі, во што. Між молатам і кавадлам…
— Ну ты там! — строга раздаецца з кута ад стала знаёмы голас. — Пракрашчай разгаворчыкі!
Ну, вядома, тут і капітан Сахно… У цёмным куце. Яго адсюль амаль не відаць, — ён жа, мусіць, бачыць усіх. I нешта ён тут дужа па-начальніцку прыкрыквае — мусіць, старшы па званню. Як ад болю, сцяўшыся ад нядобрага прадчування, я пазіраю то на яго, то на байца ля парога. Але той змаўкае і толькі падміргвае мне адным вокам:
— Паняў?
Так, зразумеў. Ведама ж, няхітрая справа зноў трапіць пад удар, калі ў тыле чорт ведае што. Чаго тут чакаць, апроч як удару, акружэння, разгрому. Але ж ёсць і нашыя танкі. Гэта ім не сорак першы год. Не, мабыць, панікаваць яшчэ рана. Яшчэ пабачым, хто трапіць на кавадла…
— Ладна, годзе вешаць насы, — кажа Каця, прабіраючыся ад дзвярэй. Яна нясе кацялок з гарачай вадой. З-пад вечка густа ідзе пара. — На во, напаі гарачым. Ды сагрэць яго трэба. Ану, славяне, у каго кажух лішні? — гукае яна да параненых. — Тут цяжолага сагрэць трэба.