Караткевіч Уладзімір Сямёнавіч
Шрифт:
— Я таксама. Мне падабаецца, як вы танцуеце…
— Праўда? — загарэлася яна. — Ядзенька ж лепей?
— I гэта так… Але мне падабаецца, як танцуеце вы.
Размова ішла па-французску, і яму часам даводзілася шукаць словы. Таму ён наўмысна гаварыў запаволена, з паўзамі.
— Давайце ўцячом адсюль на некалькі хвілін, — сказала яна. — Пойдзем y парк. Тут горача…
У парку асветлены былі толькі галоўныя алеі. Спачатку па іх ішлі ланцужкі ліхтарыкаў: аранжавыя, блакітныя, чырвоныя, яны пагойдваліся сярод лістоты. Потым пайшлі звычайныя зыркія каганцы. Іхняе полымя мігцела часам ад нячутнага ветрыку, і сетка, сплеценая з ценю і святла, бегала па жвіры, па галінках, па ствалах магутных дрэў, па дзвюх маленькіх фігурках, якія ішлі ў ноч.
Каганцы таксама скончыліся, зусім непадалёку ад стаўка, над якім схіліліся вербы.
I тут іх агарнула ноч з ціхім шалёсканнем маленькіх хваль на вадзе.
Над стаўком перакочваўся ў хмарках бледны месяц. Некаторы час дзеці стаялі моўчкі, гледзячы на месячную дарожку, яркую ля другога берага і зусім цьмяную ля іхніх ног.
— Вы ўвесь час так маўчыцё? — спытала яна.
Яна не разумела, што ў ціхі час людзі павінны маўчаць, што мова ў такую часіну не гучыць. Непадрыхтаваны, ён шукаў слоў, якія павінны былі легчы на ноты цішыні. Але новыя ўражанні ў яго былі яшчэ кароткія і мізэрныя, ён міжволі звярнуўся да старых, больш моцных.
— Рыба любіць цёмныя ночы, — сказаў ён. — Але ўсё адно ў такую ноч яе лавіць прыгажэй. Дзеці апранаюць цёплае… рыззё і ідуць з… таптухай. — Дзіўна гучала ў французскім сказе слова "таптуха". — Падстаўляюць яе пад вадзяныя хмызы, топчуць… I рыба ў сетцы ўся блішчыць, як блакітны жар. Пераліваецца, скача… A месяц плыве…
Ён асекся, заўважыўшы, як грэбліва апусціўся куточак яе рота.
— Я гэтых забаў не разумею, — быццам назнарок, быццам жадаючы падражніць, сказала яна. — "Таптуха", "рыззё"… Мілагучныя словы, нічога не скажаш.
Тут раззлаваўся і ён:
— A ў чым жа яшчэ па рыбу лазіць… У гэтай маёй маскараднай чузе?.. У вашай мантыльі? Смеху варта…
— Чым гэта вам не спадабалася мая мантылья? — іранічна, зусім як дарослая, спытала яна.
— A тым, што няма чаго выпінацца. A тым, што гэтыя словы аніяк не горшыя за вашы, — ён сыпаў гэта па-мужыцку, быццам праз бур'ян лез без дарогі. — A тым, што сорам удаваць з сябе дарослую і смяяцца з людзей, якіх не ведаеш.
— Я і не хачу ведаць, — нейкім асаблівым, вельмі агідным тонам сказала яна. — Вядома, y вас была дагэтуль зусім асобная кампанія. La compagnie exception-nelle [36] .
36
Адборнае кола (франц.)
Яна асабліва падкрэсліла гэтыя словы:
— La compagnie ex-ceptee з "тап-ту-хай".
У гэты момант яна здалася яму такой дурніцай, што ён зарагатаў. Гэта, здавалася, збянтэжыла яе. Ужо значна менш упэўнена, але ўсё яшчэ з гонарам яна сказала:
— Je n'aime pas le gros rire [37] .
— Я таксама не люблю, — зусім спакойна і зноў па-французску сказаў ён і дадаў: — Я думаю, нам лепей за ўсё вярнуцца.
— Мне не хочацца, — паціснула плячыма яна.
37
Я не люблю грубага смеху (франц.)
— A мне не хочацца заставацца тут. I я не магу тут пакінуць вас адну…
— То што? — спытала яна.
— То я завяду вас сілком.
— Ого, паспрабуйце.
I, перш чым ён паспеў працягнуць да яе руку, яна скочыла ўбок і, як каза, узбегла па нахіленым ствале старой вярбы, стала ў яе галінах, невыразна бялеючы над цёмнай вадой.
— Сыдзіде адтуль, — сказаў ён. — Вярба крохкая.
— I не падумаю.
— Я вам сур'ёзна кажу.
Замест адказу яна здзекліва заспявала французскую песеньку пра медзведзяня, якое спаймалі ў лесе і аддалі на вывучку жанглёрам. Яго імкнуліся навучыць, але ў жанглёраў усё адно нічога не выйшла: занадта яно было тупое і няспрытнае. Яно так і не навучылася скакаць, a калі спявала, то спявала, як y лесе, і нават жанглёры затыкалі вушы.
Стоячы на дрэве, яна гайдалася ў такт смешнай песеньцы і здзекліва спявала, з асаблівым захапленнем выводзячы прыпеў:
Les choses n'iront pas! Les choses n'iront pas! [38]Гэта было нават не вельмі складна. Бог ведае, на колькіх мясцовых вуснах пабывала смешная дзіцячая песня, пакуль не абцерлася да такога.
A таму Алесь сумна паківаў галавою:
— Я думаў, вы зусім іншая. A вы проста злое і вельмі дрэнна выхаванае дзяўчо.
38
Справы не пойдуць! Справы не пойдуць! (франц.)
З гэтымі словамі ён павярнуўся і спакойна пайшоў прэч ад вярбы.
I раптам за яго спіною пачулася выразнае "крэк" і ўслед за тым ускрык. Вярба сапраўды была крохкая.
Ён азірнуўся. Тоўсты сук надламаўся і цяпер, гайдаючыся, боўтаўся ў вадзе. A на ім, — паспела-такі зачапіцца, — трымаючыся адной рукой за яго, a другой за ствол, вісела Майка.
Ён кінуўся да вярбы, узбег па ствале і, моцна абняўшы левай рукой тоўстую разгаліну, правую падаў Майцы.
— Трымайся.
Яна ўхапілася. Ён цягнуў яе, але адной рукой нічога не мог зрабіць. I тады ён сеў, абхапіўшы нагамі ствол, і пацягнуў дзяўчынку абедзвюма рукамі. Ён доўга біўся, пакуль яму ўдалося ўсцягнуць яе на вярбу.