Бечык Варлен
Шрифт:
Семінар — гурток людзей, якія ведаюць адзін аднаго, сустракаюцца тут праз кожныя два гады, і іх ведаюць; гэта ўжо амаль кампанія — ёсць свае традыцыі, звычкі, усталяваная танальнасць адносін.
Засілле піва і кавы (здаецца, турэцкая). Вядома жу не нам тут пачувацца лепш — у інтэргатэлі («Кіеў») ці ў Добжычы, дзе ўсё «велькапанскае», не на нашых пабытовых узроўнях.
Горы і пагоркі, утульныя каімяніцы пад чарапіцаю, палісаднікі з ружамі, кукурузныя палі, плантацыі хмелю, маленькі сланечнік.
Чэшская чыннасць, як добжыцкія герцагскія выгоды,
Леа Метсаар, эстонскі празаік і перакладчык, прыехаў атрымліваць прэмію Недвала. Выступаў па-чэшску («я па-руску гавару дрэнна» — гэта выклікала вясёлы смех, асабліва ў заходніх немцаў).
Манера эстонцаў трымацца сціпла і стрымана, іх прывабная мяккая гаворка.
Ян Козак. «Адам и Ева».
«Я буду твоей, .ты будешь владеть моим телом, пока владеешь душой». «В такие минуты я люблю в ней, обнимаю в ней саму жизнь. Землю, пламя, солнце, звезды и росу, поле и наш сад — все, что есть красота и полнота жизни».
Быццам не гаворыш, а спавядаешся. Стан зачараванасці, які ўзнікае ўсё-такі, калі ты зусім адзін, калі ты адчуваеш прыроду і агорнуты ёю, калі ты плывеш у вадзе і ў паветры — і дыхаеш усім, што шэпча, звініць, дыхае, спіць.
Иван Скала. «Не хочу» («Панорама чеш. л-ры» 1983 — 6, с. 3.):
Зачем поток прекрасных слов,
Стихоплетений благовонье?
Прикройте мир от катастроф
Стихотвореньем, как ладонью.
Тым часам мінскія трывогі. Гіне кніга пра Панчанку. Не паспяваю. Неадкладна трэба здаць «Песні змагання» — не паспяваю. Важна зрабіць буклет «Радзіме — радок і жыццё» .— не браўся. Наспявае артыкул у «Дружбе народов» пра Танка — ці змагу?
Заўсёднае адчуванне, калі нейдзе выйдзеш на людзі, — як многа праспаў і як мала зрабіў. Галоўнае — можна было ж зрабіць.
Не чытаць па-чэшску, славацку — абраза ўласнай годнасці.
Словы прарока чэшскага народа — чэха: каб чэшская зямля квітнела дарункамі прыроды.
Думка пра тое, што невядомае, нечаканае, таямнічае, загадкавае павінна быць у мастацтве.
Але не выдумкаю, а — рэальнасцю, якая вакол нас, пры нас, з намі. Некалькі звычайных фота: пустая лаўка, апалы ліст, контуры дрэў. Як зрабіць здымак. У ім могуць быць і смутак, і тайна, і надзея, і жыццёвая радасць.
24. 9.
У «КП» цытуюцца радкі з выдадзенай у Мурманску касеты «Хибины»:
Здравствуй, брат мой во хмелю,
Без действительных и мнимых!
Я за то тебя люблю,
Что не муж и не любимый...
(Р. Маркова)
Брыда.
Инна Кашежева. «Не уходите в сытость, люди...» («Октябрь», 1984, № 4, с. 61):
Не будет музыки без лютни,
Без боли в сердце мертв поэт.
Не уходите в сытость, люди,
Назад пути оттуда нет.
«Мир стареет с нами, но быстрее нас... И никуда не деться от преждевременных потерь, кому-то на роду написано уйти до срока».
Гёте считал смерть самым красивым символом из придуманных людьми.
У «Роздуме ля параднай брамы» Ведзьмака Лысагорскага:
О, колькі лезла іх, бывала,
У наш мастацкі агарод!
I вельмі часта шанцавала
Лаўцам чыноў і ўзнагарод,
У сцепах гэтай установы (філармоніі)
Саміх сябе не пазнаём.
Тут нават слова роднай мовы
Не адшукаем днём з агнём.
Пра кнігу Айры Уолферта «Банда Тэккера» Д. Заслаўскі піша: «Следует вообще отметить как существенный недостаток романа чрезмерную склонность его автора к психологическим экспериментам и изысканиям, в том числе и в области подсознательного, которые мешают правильному восприятию изображаемых Уолфертом явлений и снижают художественное достоинство произведения».
Наадварот. Імкненне да псіхалагізму ўзмацняе твор.
Чингиз Айтматов. «Земля и птица вдохновения». «Правда». 18.9.84.
«Такова всякий раз многообъемлющая и многосложная суть подлинно великого мастера: он говорит о камне, а сказано о горе, он говорит о хуторе, а сказано о планете, он говорит об одном дне, а сказано о целой эпохе».
Янка Брыль:
«Момант чалавечай блізкасці, глыток высокай радасці жыцця».
«Крытык павінен быць другам».
«Два найвышэйшыя званні — пісьменнік і чалавек. Адно мне вельмі хочацца набыць, другое — яшчэ больш — не страціць».
Академик Д. С. Лихачев. «Лики слова» («ЛГ», 25.1.84):
«А если обратиться непосредственно к произведениям древнерусской литературы, мы обнаружим в ней такие черты, как глубокая эмоциональная и интеллектуальная насыщенность, истовая убежденность, стрем-ление в сжатой форме ответить на коренные вопросы бытия, утвердить добро и справедливость. Эти черты перешли потом в творчество великих русских писателей XIX века — Толстого и Достоевского, они продолжаются и в советской литературе, вплоть до наших дней».