— Ауыл-аймаы, ке-шеше аман ба? — деді Зейнеп жайрадай, — зі де лкен жігіт болып алыпсы! — Сір мны да есіне баяы тн тскен болу керек, ол сыл-сыл клді, — оуда деп еді, ала ыздары здеріні негелеріне йреткен шыар?

Наашы апасыны салан жерден зілдесе сйлегені Есіркегенге наан жо. Сйтсе де жылы жауап айырды.

— Оуда екенім рас, біра ыздардан емес, малималардан неге алып жрмін.

— ойшы? Оларды негесі біздердікінен згеше болады ма екен?

ой сойылып, самауырын ойылды. ыстан шыан ср азы салынан, та асан уыз ымыз ішілді. Ет пісер кезде ауылды бір-екі асаалдары шаырылды. Ет жеп, ымыз ішіп, аз уаыт гіме рып олар да кетті.

Оаша алан жиенінен аланы жайын срап наашы апасы ліп барады. «атынды аладан аласы ба, даладан аласы ба?» — деп ояды сз арасында. «ала ыздары біздей емес бапты келетін шыар, крді бе здерін», — деп сыл-сыл кледі. Есіркеген яланынан жалтара жауап береді. Он жетіге келіп алды деген аты болмаса, ол лі де ауызын жарып шашылмаан гл трізді, алжыдаан боп кіліне шо сала сйлеген наашы апасына кейде ренжіп аландай кпелей арап, зіліне кз жасындай таза млдір бла сезіммен жауап береді. Ал Зейнеп болса… бала жігіт ыайына кнбеген сайын, брынысынан да ршелене тседі. Тр алдында шйі крпе стінде мамы жастыты шынтатай слаан оыан жиеніне лденені дметкендей лсін-лсін телміре арап, оны отты кздерімен ішіп-жеп барады. Ірге жата клбей, а жастыты бауырына ысып етпетінен жатан кйі, кейде екі аяын кезек-кезек ктеріп ояды. Аяын ктерген сайын тыыршы аппа балтыры лсін-лсін жар етіп крінеді. лденені сылтау етіп, а саусатарымен басына басы таяй тскен жиеніні біресе бетінен сипап, біресе ойнаансып тамаынан ытытайды.

Наашы апасы мен жиеніні оаша шйіркелескенін аза ашан ерсі крген, ешкім бл екеуіні кні бойы а отаудан шыпай гімелескеніне кіл бле ойан жо. «Бейшаралар бауырлас емес пе, бірін-бірі саынып алан ой», — деді де ойды. Ал а йді ішінде гіме тіпті бтен трде. Еріккен жас келіншек, оыан жас бала жігіт. Бірі арсыз нпсі ызыын ойласа, екіншісі бтен ойдан млде аула. Зейнеп пен Есіркегенні арасы ересек аншы итті жас кшікпен ойнаанындай. Ойлары мен тілектері шалай жиені мен наашы апасы ананы-мынаны гіме етіп, ит тартыста отырандарында екінді леті де болып алды. Есіркеген атасы Масан биді «Наашы апаа слем беріп айт» деген аылымен келген еді, енді еліне жрмек болды. Біра Зейнеп жібермеді. «Саынып-сарайып, ктіп жатан атыны жо, бір кн онып кет», — деп лердегі сзін айтып жалынды. Есіркеген сырта шыып, аайын-туыстарыны йлеріндегі зге серіктерімен аылдасып еді жас шіркіндер кілдерін жыпас рбы-рдас тауып алан ба, тегіс осы ауылда бір тнеп кетуді малдады. Амал жо, бала жігіт те онуа кнді. Зейнеп Есіркегенні зге серіктері мен бір-екі ауыл кісіні йіне шаырып кешкі она асын берді. Олар біраз уаыт гіме-дкен рысып, тн ортасы ауа тарасты. Енді тсек салатын мезгіл де жетті. Наашы апасы жиеніні стіне ызыл жібек тбіт крпе жауып, астына а мамы жмса бстек жайып, трге жатызды. Сегізінші шамды кндегісінен кеш сндіріп, Зейнеп шымылдыыны ішіне кіріп шешіне бастады. Жаланда нпсісі озан жас йелге, ара тастай мызымас еркекпен бір йде оаша жатаннан арты азап бар ма екен, Зейнепке де бдан арты азап болмады. «Ат соып тастаан екен» деп ойласын деп басы жастыа тиісімен жорта орылдауа айналан бала жігітке не дерін білмей, іші алай-тлей жанып барады. Неше бгін ара бет болса да «жаныма келіп жат» деп йіне келген жиеніне алай айтсын, ойнына зі кіріп баруа таы да дті шыдамады. Ал дл асындаы жігіт оан ола тспес жма ішіндегі рахаттай, жрегін удай ртеп маза берер емес. стіндегі крпесін ая жаына сырып тастап, а мамы тсегінде рі аунады, бері аунады. Тн де бгін лдеалай тымырсы ысты бола алар ма, іштегі жалын мен сырттаы ысты леп бірге осылып жас йелді еркек мар денесін оттай ртеп ояра жер таптырмады. «Бл кшік еркек кіндікті емес пе!» деп біресе жиеніне ашуланады, бір ретте «жаныда жатан уанышты крмейді екенсі, несіне еркекпін деп жрсі», — деп оны йінен де уып шыысы келді. Кз иыын аударан жігіті кілдегі мддесін орындап бден дадыланан жас атын, Есіркегенні мны тіпті йелге санап был етпегеніне біресе намыстанды, біресе алдында тізесін бгіп жалынбашы болды. Біра йелді мндай жадайына кіл ояр жігіт жо, ол енді пысылдап шын йытауа кірісті.

Шешім ойда жотан зі келді. «Блем тра тр, еркек болса мытылыыды крейін!» — деді ішінен Зейнеп. Ол шапанын жамыла салып тыса шыты. Теріс арап, йытап бара жатан Есіркеген «бл не істеп жр» деп аунап тсіп, кзін ашты да айтадан йытама болды. Сол екі ортада ересек баланы шомылдыратын лкен жез легенді ктерген кді ертіп Зейнеп йге айта кірді. К легенді йді оша тратын орта тсына ойды да, сырта шыып, жез ман мен бір шелек су алып келді. «Не істер екен бл?» — деп жігіт енді тадана бастады. йытаан боп кзіні астымен арап жатыр. Зейнеп кенет иыындаы ара мапал шапанын жерге латырып тастады. Тырдай жалааш екен. Семізіне жаратылан байталдай жп-жмыр аппа денесі, шаыратан тсіп тран ай сулесімен шаылысып, жар ете алды. ою ара шашын толындата жайып, бір тізерлей легенні ішіне барып отырды. Кі жез манмен стінен су я бастады. «Блем алай екен? Енді де ызыпайсы ба», — дегендей Зейнеп, клге шомылан ау аздай, олтыын, екі саныны арасын, мыынын, жпар сабынны иісін брырата баптай жуына бастады. дейі кр дегендей баланы басындай толы, тып-тыыршы сйір шты ос анарын біресе оа, біресе сола арай сипай итеріп, немесе олымен жоары ктеріп-ктеріп ояды. јола шашын біресе алдына, біресе артына тсіреді. «Брібір сен крмейсі, йытап жатырсы ой», — дегендей ернінде кекесін клкі пайда болып, біресе теріс арап жотасы мен бксесін имылдата ойнатып, біресе бері арап, аппа ара санын балтырына дейін а кбікпен сылап, ымсынар емес. Жаланда лі бала таппаан йелді жалааш денесінен слу не бар, Есіркегенге де солай крінді. Зейнепті аппа денесі бір ажайып сурет трізді, балтыры да кеудесі де жп-жмыр.

Енді Есіркегенні кзінен йы біржола ашып, тамаына бір жылы, ттті толын келіп тірелгендей болды. Жас йелді баанаы азабы енді бала жігітке ауандай. Ол зіні алай ыырсыанын білмей алды. Оыны кздеген нысанасына дл тигенін сезген Зейнеп, дереу легеннен шыып, кіне брін алып кет деп ишарат етті. К легенді ктеріп, заматта далаа шыып жо болды.

Зейнеп жез ман мен шелекті табалдырыты ары жаына шыарды да, есікті тиегін салып айта келді. Енді й ортасында трып алып жалааш денесін лкен ткті орамалмен сртуге кірісті. Брын мндай суретті крмеген Есіркеген а-та… «Бл періште ме, лде басын айналдыралы тран періні ызы ма? Пісмілда, пісмілда, деді ол ішінен, адал жолынан адастыра крме, дірет! Кет, шайтан, кет, шайтан!» Есіркегенні жрегінде екі дай сезім тайталаса кетті, бірі Масан асаал баулыан дептілік, а жру сезімі, екіншісі мынау жан дниесін оятан ажайып кріністен туан жасты кш. Бл екі сезімні айсысы жеерін бала жігіт дл азір зі де білмейді, тек аыл мен сезім жанталасып арпалысуда. Есіркеген осылай не істерін білмей жатанында кенет ауыл сыртынан ат дбірі естілді. Кім болса да жедел жріп келе жатыр, ит біткен арсылдай ріп заматта ауыл іші дрліге алды. Зейнеп сып беріп шымылды ішіне кіріп кетті. Сйткенше болан жо, кп салт атты тыныш даланы дрліктіре й сыртына келіп те алды. Дабырласа сйлесе, аттарынан тсіп жатыр. Аа слтан аулына жау болмаса, бйтіп тн ортасында жртты оятып ешкім келмесе керек еді, шошынан Есіркеген рпиіп тсегінен басын ктеріп алды, дл осы стте сарт етіп есікті тиегін жла-мла йге оырлжаны зі кіріп келді.

— Тоал, барсы ба, й? — деді ол ттіге.

Келген байы екенін білген Зейнеп, шымылдытан басын шыарып еркелей:

— Бармын ой, — деді. — Немене соншама тн ортасында жртты ркітіп…

— Ер ліп, Есіл бзылып жатанда, бл ай йы сенікі?

— Байыны ашулы нінен шошып кеткен Зейнеп тсегінен шып трды.

— Не боп алды?

оырлжа жауап берген жо. Иыында подполковник погоны бар сары ала оалы сртігін шешіп жатып, не ыларын білмей тсегіні стінде кйлекше шошайып отыран Есіркегенге кзі тсіп кетті. Дереу абаы тксие алды.

— Мынау рпек басы кім? — деді. Оны даусында таы бір осымша ашулы дыбыс пайда болды.

— Масан би аулындаы жиен ой…

— й, осы сені жиен, наашы-а, бітпейді екен… — деп тоалыны сыры зіне млімдігін бетіне басалы келе жатты да кілт тотады, — лгі Жамантайды арындасыны оудаы баласы емес пе?..

— И, сол Есіркеген ой.

— … онда жата бер. Та атасын сйлесерміз. — Аа слтан тсегіні шетіне отырды да, аяындаы шпор таылан ара хром етігін созды, — тоал, мынаны тартып жібер…

Зейнеп байыны етігін аяынан суырып алды да, анандай жерге ойды. Содан кейін ана ананы ап-ара боп ттігіп кеткен тріне арап:

— зіде жо ой. Не болды, айтсашы? — деді жаны ашыандай пішін крсетіп:

оырлжа абатын тбеттей арс ете алды.

— й, не боланын айтесі? зіе керегіні аман келгеніне уан! Саан со да жетпей ме! Одан да ымызы болса бер…

Зейнеп лкен сырлы аяпен млтілдете тоазыан сары ымызды тсегіні стінде кйлекше отыран байына кеп берді.

оырлжа сырлы аяты ала беріп:

— Сырта шыып келші, — деді тоалына, — жігіттер жайасты ма екен?

— оырлжа ымызын ішіп бола берген кезде Зейнеп йге айта кірді.