– Балакай, Феняга йт ле, самовар куйсын! – диде.

Сгатьк карасам, тнге ике. Хезмтче хатынны йокысыннан уятырга кыймадым, кухняга зем тшеп киттем.

– Самовар кайнагач, миа йтерсе, зе ктр крм,– диде Галиман.

Ул вакыт мин йкле идем. Самовар кайнады. Инде Галиманны чакырыйм дип торганда, югарыда буылып-буылып йткергн тавыш ишеттем. «Бу кем микн?» – дип уйладым. Галиманны болай итеп йткергнен беркайчан да ишеткнем юк иде… Мин баскычтан менгнд, ул юынгыч янында бгелеп басып тора иде. Мине кргч, кулы белн ген «яныма кил» дип ишар итте. Янына барып карасам, ни крим, юынгыч лгне кан белн тулган. Беренче минутта мин куркудан кычкырып ибрдем д, артка чигенеп, аркам белн шифоньерга килеп брелдем. Лкин шунда ук земне кулга алып, врач Терегуловка шалтыраттым.

Хле яхшыра тшкч, аны курортка ибр мсьлсе кузгалды. Юлда кан ткер башласам, ялгызыма авыр булыр, дип, ул мине зе белн алып китрг уйлаган иде. Лкин мин ул вакытта бернич атнадан бала табарга тиеш идем. Бу хлд мин зем аа авыр йк булачакмын. Галиман моны алады, Кавказга зе ген китте.

Галиман аннан ныгып кайткан тсле иде, лкин, кенечк, ул зене сламтлеге турында уйламады. Кайту белн дби м сяси эшк чумды. Бу шартларда врачлар кушканча кн тртибен д саклый алмады. гр эшен ташлап торырга, бераз ял итрг киш итсм, ул миа:

– Мин – революция солдаты. Шундый крш вакытында авырыйм дип тшкк менеп ятыйммы? Юк, булмый, хл иткнч кршерг кирк, – ди иде.

Моны нтисе бик тиз кренде. Татарстан Советларыны чираттагы съезды башланды. Галиман анда делегат булып сайланган иде. Съездны икенчеме, ченчеме кненд Галиман утырышка китте. Мин, бераз эшлремне эшлрг дип, стл янына барып утырдым.

Башларга да лгермдем, урамда чана табаныны шыгырдавы, ат пошкырганы ишетелде. Кызыксынып, трз прдсене бер читен ктреп, урамга карадым. Ишегалдында Галиманны чанасы тора, кучер аа чанадан тшрг булыша. Шомла- нып, тышкы ишекне ачарга дип чаптым. Галиманны чырае ап-ак. Кзлре зураеп калган, хлсезлнгн, авызын кулъяулык белн каплаган. Туныны соры каракл якасы канга буялган. Шунда ук барысын да аладым. Чишендереп, тшкк яткырдым. Минем инде ачы трибм бар, мондый чакларда нрс ярый, нрс ярамый икнен бел идем. Шулай булса да, ул миа шуны йтеп лгерде: кием салу блмсенд тунын чишкн вакытта ич т ктмгнд тамагыннан кан кил башлаган.

…Без 1927 елны 27 апреленд Севастопольг барып иттек. Ул вакытта ле Севастополь белн Ялта арасында автобуслар юк иде. Булса да, без барыбер автобуска утырып кит алмаган булыр идек, чнки Галиманны утырып бара алырлык хле юк, аны тик яткырып кына алып барырга ммкин иде. Бер частный лимузин табып, бясен килештек. Лимузин хуасы безне бик акрын, селкетмич ген алып барырга м Галиманга ятар чен урын айларга тиеш иде. Шулай эшлде д. Рстм улыбыз да машинада бик тыныч, еламыйча, теземд йоклап барды. Ялтада без башта ч кн гостиницада кундык, аннары доктор Дьяков безг Халтурин урамындагы 5 нче номерлы йорттан блм табып бирде. Лкин Галиманны хле анда да яхшырмады.

…Бервакыт тн уртасында мине кемдер югарыга тотып атты да, мин яадан ирг егылып тшкн кебек булдым. Уянып китсм, бтен й бизгк тоткандай калтырый, тетри иде. Моннан бер-ике ай элек ир тетр булып узганга, моны да ир тетр икнен алый алдым. Лкин бусы кчлерк иде. Рстмне тиз ген чаршауга урадым да, стем ашыга-ашыга халатымны киеп, верандага йгердем. Узышлый Галиманга:

– Мин сине хзер чыгарырмын! – дидем, лкин шунда хйран калдым, гел урын стенд яткан Галиман торып утырган, чалбарын киярг маташа иде.

Хиск бирелеп торырга вакыт юк. Йгереп барып ишекне ачтым да баскычка чыктым. Шул минутта югарыдан кирпечлр сибел башлады, берсе минем илкмне у ягына килеп тште. Ярый ле Рстм башын сул якка куйган иде.

Баскычтан йгереп тштем. Крше кызы Надя дньядан ваз кичкн кыяфтт ярым ялангач килеш утыргычта утыра иде. Рстмне тиз ген аны кулына тоттырдым, зем яадан верандага, Галиман янына йгердем. Мин йлнеп килгнче, Галиман чалбары белн пиджагын киеп бетергн, ботинкасын киярг маташа иде инде. Ул миннн:

– Рстмне кемг калдырды? – дип сорады.

– Надя кулында, – дип авап бирдем, аннары, кабаланып, ботинкасы белн пальтосын кигезеп бетердем, кч-хл белн баскычка алып чыктым.

Кршелребезне берсе аны баскычтан алып тшрг булышты. Утыргычка яткырдык. Мин:

– Хзер мендр белн тшк чыгарам, й суык тияр, – дип, йг кереп киттем м тиз-тиз ген трздн мендр, тшк, юрган кебек йберлрне ташлый башладым. Шулай ук караватны да, степ, трздн лешлп ыргыттым… Караватны бакчаны урам кырые буендагы аллеяга куйдым: моннан й д, бакча да крен иде…

Искиткеч хл! Бу тынычсыз ткрелгн тннн со, Галиман караватта кеше ярдменнн башка утырып тора башлады. Ул гына да тгел, вакыт-вакыт карават аркасына тотынып, бернич минут булса да аягына басып торырга тырыша. лл куркынычлы ир тетр тненнн со аны келенд з кчен ышану тудымы, лл инде сламтлеге ныгый башладымы, анысын йт алмыйм, рхлд, сламтлеге бтенлй к кайтмаса да, аякка басар м, стл янына утырып, аз гына булса да язгалый-сызгалый башлар кне якынлаша дигн метне ныгытты.

ир тетр аркасында имерелгн яки зарарланган йортларны 1928 елны яз башына таба тзттелр. Без д фанера йдн йортны икенче катына кчтек. Монда инде без ике блм алдык.