«Чэ, бачча хонон баран кэлээр», – диэбит. Илимэ бтэригэр.

Кэлбитигэр, илимнэрин ыйаабыттар. Тгрйэ сылдьан ыллыыр . Илимин. Ол бтэригэр эппитин йдр . Ол илимнээх кии. «Таастыганныын таллыраа, хотоостуун куллура-а-а», – диэбит бэрт уун тыынынан.

Дьэ, киирэннэр, ппттэр. н. с кии. с кннээх тн тэ сатаан кээспиттэр. Балык туппатах. Балыктар кст сылдьаллар . Балыктар кэлэ-кэлэ тттр ыстана тураллар . Хонуктарын соруога бтэн хаалбыт. Онон кмс ннээх, ыыырдаах атын ылан барта . «Срдээх да кыыл буолар эбит ырыа кии», – диэн дьулайта баар кии.

Ити биир эрэ тбэлтэ буолбатах. Бэрт элбэх араас буолбутун кэпсииллэр этэ. Онтон мин ити биири кэпсиибин.

Отут ырыалаахпын диэн кэпсэнэрэ бэйэтэ. Сайын хаппыт титирик трдгэр олорон ыллаатаына, крн хаалар . Кх титириккэ ыллаатаына, хагдарыйан хаалар .

Мария Ивановна Соркомова. Муома, Инигир нэилиэгэ. 1976 с. 76 саастааа.

с быраат биир эдьиийдээх олорбуттара . Трттэрэ – рэй. Ол булчут-алчыт дьоннор эбиттэрэ . Эдьиийдэрэ, суох буолан хаала-хаала, кэлэрэ эбитэ . тлктээх илиитинэн кстр буолбута . Стэрин саана.

Былыргы кыыс бхтх, ытаралаах, хабара симэхтээх, уолукка уонна быалаах кириэс диэннээх.

Сарсыарда биирдэ, кн , кыраа тспт. Онно, уолаттар крдхтрнэ, кырдьаас суола кэлэн киирбит дьиэлэрин муннугар. Арахха. Ону уолаттар бултаабыттара . Кырдьаас . Тыы кырдьаас . Ону иин тыырбыттарыгар кириээ, хабара симээ тахсыбыт . Илиитин быспыттарыгар, тыырбыттарыгар – б. Ону крннр, билбиттэр – эдьиийбит диэн.

с аы олороннор, атахтарын рдгэр олороннор, ытаспыттар . Эдьиийбитин кыайбыппыт диэн.

Итинэн бттэ.

Араа рэх аартыгын анараа ттгэр Кыыс Ууоа диэн баар. Онно сээкэйи бэлэх биэрэллэр. Сибилигин дааны биэрэ тураллар . Сылдьыбыт дьоннор.

рэх ортотугар субу оох курдук босхо таас баар. Оччо туохтан да тутулуга суох. Тгэиттэн эрэ йнн турар. Аттыгар тумуллар, таастар бааллар. Ол оох курдук таас сурааыннаах, хайдыбыт курдук хайаастаах. Улахан. Ол иигэр киирэн олорон, биир омук кыыа иистэнэрэ эбитэ . Онтон крдхтрнэ, кыыстара таас буолан хаалта . Хойут. Иистэнэр сиригэр сээбэин барытын, мэкэрэтин 1 тойун барытын аалта эбитэ . Онто барыта таас буолта . Сээбээ барыта. Иистэммитинэн, бкчйбтэ бкчйбтнэн таас буолта . Олорор этэ. Тааы бэлэх биэрэннэр, кмн кэбиспиттэр дииллэр этэ.

Онтон ыла Кыыс Ууоа диэн ааттаммыта эбитэ . Билигин дааны кэлбит-барбыт барыта бэрик биэрэ турар. Табаы тойу, ойуулаах кыраыны, сээкэйи уураллар.

Кэпсээнньит тылы быаарыыта:

 1 Мэкэрэ – ити омуктар иистэнэр таастарын-саптарын ууруналлар.

Араас аырыалаах, ойуулаах маанылара. Хаппаа барыта дьэрэкээн. Холобур, бу суумка курдук гына тигэллэр этэ. Таба ойооугар сп кына. Сиксиктээх, тп-тгрк гына тигэллэр этэ. Таба сарыытынан тигэллэр, тыы да аттаран тигэллэр. Таба да баын аттаран тигэллэр. Сахалыы эрэмэдэй, омуктуу мэкэрэ.

Лидия Романовна Черемкина. Муома улууа, Улахан Чыыстай нэилиэгэ. «рэйдэрбит. Оонньорум Байды этэ. Сааспын 95-пинэн суруй. Чэ, кэм сп тбээрэ буолуо. Улахан кыыым сааа 70-гар тиийдэ буолуо. Эмиэ таайыы буоллаа», – диэбитэ. 1975 с. Муома Соболооор суруйбутум.

Наар бэинэн, бэс рэтинэн аыыр этибит. Уонна – араас булт. Сылгыны тутаммыт – кымыс. Сылгыны ити пиэрмэ ынаын курдук тутар этибит. Чубукка диэн баар дии тааска. Мас кыыла. Итиэннэ – наар балык. Элбэх слээх кии суох этэ. Ити ымыйах диэн баар. Ону ас оорон, бэс быыыгар, бэстэн салтахпытына, ас оорон аыыбыт. Быата, хааы курдук. Чыыста барытын хостоон, трэн ылабыт. Дьэдьийэ сылдьан. Ыраах буоллаына, атынан сылдьабыт. рэхтэр мэйиилэригэр, туора рэхтэргэ балыкка барабыт. Онно туулаан, онно илимнээн.

Балыгы. Иин ылабыт, аылыгын уонна буарабыт сороун. Кыратын. Буаран баран, хоруудаа кутабыт. Дьааык курдук. Ону, томутун кэннэ, кыын баран, тиэйэн ылабыт. Тиэйэр тиэйэр, ыыырдар ыыырдар.

Дьараа, ср, чоос, чугачаан, чуочаан, сордо. Араас балык барыта баар. Ити аата – сыма.

Лабыкталаах дайды тиитэ ураты чгэй буолар. Кии сиир тиитэ маннык буолбат. Ол тииппитин киллэрэбит. 2–3 миэтэрэлээх дл киллэрэн хатырыктыыбыт. Онтон бэин кыыйабыт. Сыппах быаынан. Сытыы быаынан буоллаына, маа кэлиэ буоллаа дии. Онтубутун маска кырбыыбыт. Кээбил бэйэлээх гына. Бурдук курдук. Ол кырбаан бараммыт, уу оргуйбутун кэннэ, сыматын кутан бараммыт, кутабыт уонна булаан, булаан кэбиэбит.

Итиэннэ кыабана диэн баар. Чэйгэ, рэххэ. Оннугу уурабыт хайаан да, хайаан да. Уаакка хааанабыт. Суорат буоллун, кнэх диэн кыра балык. Ону барытын мэлийэммит, уаакка уурабыт.

Чэйгэ нэр срдээх чгэй амтаннаах буолар. Хортуоска диэн нээйи кэлэр дии. Онуоха майгынныыр. Кыабананы да, ымыйаы да ончу кыамматтар. Былыргы кии эрэйдээх, кыанан, барыны ас оорор.

Ол илдьики аатын бииги ымыйах диибит. Оо, срдээх чгэй буоллаа дии. Хатарабыт. Сынньан-сынньан-сынньан баран.

Акулина Егоровна Слепцова. Муома улууа, Тблэх блэгэ. «рэйдэрбит. Аам рэй этэ. Оо аатынан барар. Ийэм да рэй кыыа», – диэбитэ. 1975 с. кэпсэтэрбэр 63 саастааа.