Ону истэн, хаппыт балык гэн, хаппыт эт гэн, дьэ, крр. Дойду иргэ. Ол крээн иэн, ыыга быстан хаалар. Мас саалаах

. Биир куоаы лрн иэн, дойдутун, ыалы, дьэ, булар. Аканаа киирэн, Таас Тумуахха олохсуйар. Кэргэннэнэн кынан.

Матрена Егоровна Иванова. Ньурба, Эээрдэк. 1994 с. 65 саастааа.

Бииги ийэбит айыыны-хараны нааа итээйэр. Биигини сэрэтэр онно. Дьэ, онно ол рэтэр, йээннэри. Онно буоллаына Тоус Сиригэр 1 истибитин кэпсиир. «Суору тыытыма. Суору тыытар – улахан айыы», – диэн.

Былыр Тоус Сиригэр Тоус Байбал диэн олорбут. Соотох уоллаах эбит. Ол уола, улаатан баран, суору ыппыт. Ол суора, кхсгэр табыллан баран, лбтх. Хааннана-хааннана, хаана тохто-тохто, э таххыбыт. Халлаан э кт турбут. Ону ол уол нааа р крн турбут. Ол суора, таххан-таххан, кстбэт буолан хаалбыт. Дьэ онтон, ол уол, дьиэтигэр кэлэн баран, т р буолан баран ыалдьыбытын билбэппин, сиинэн ыалдьыбыт. Ол суору ыппытынан, кхснэн, ыалдьыбыт. Туох да эмтээбитин истибэтэх. Былыр ойуа эрэ эмтэтэллэр. Онтон ол ойуннара: «Суор буулаабыт. Бииги кыайбаппыт. Суор трдн бииги кыайбаппыт», – диэбит. Суор трдн туох да кыайбат диэн. Ол кии кэлин, хас да сыл ыалдьа сытан баран, лбт. Сиэ ньохчоор буолан турбута. Ол ньохчоор кии хойукка дылы сылдьыбыта.

Ийэм ол курдук кэпсиир этэ.

Кэпсээнньит тылы быаарыыта:

1 Тоус Сирэ – билигин лннэн биллэр. Сыантардара Солооон диэн быыылаах. Оньоо, Таас Хороон диэн сирдэр. Кэлин, дэриэбинэ буоларыгар, лн булбуттар.

тх Оонньор, бэйэтэ ойун оонньор, дьоннорбор кэпсиирин истэр этим. «Бииги трдбт – аата Ааттаммат Оонньор», – диир этэ. Эээрдэк трдтэ. тх мин аабын кытта бииргэ трбт дьахтары ылбыт. Бииги ктбт.

Былыр ол Ааттаммат Оонньор арааска хаалбыт. тх кырдьарын саана арааа былыр сууллубут. Хаххыйах б нэн турар . Окучах курдук сиртэн ммт. Онно кэлэн, ээтин санаан, сынньанан, табаахтаан ааар.

Дьэ, онно ол сороор кукаакы буолар диир. Хаххыйахха олороллор . Хантан кэлэрэ биллибэккэ. Сороор буоллаына кугас тии буолан, срэн таххар хаххыйахха. Ону ол оонньор: «Ээбит эмэгэтэ билигин да баар эбит биллэрэр», – диир.

Кыра эрдэхпитинэ отоннуур хордоойбут. Ол хаххыйахха чугааабаппыт. Ырааынан ааабыт. Чугас куччугуй клйэ баар. Онно ээбит тбтн ууоа, уулаан, кубарыйан олорор диэн кэпсиир этэ.

Итинэн мин билиим бтэр. Оонньор кэпсиирин истэр этим.

Иннокентий Афанасьевич Петров-Чыычаах (1928). Ньурба, I Бордо. Дьаарын аатын ууа. 1994 с. кэпсэппитим.

Трппт Дьаарыттар эбит. Айдаа трбттэр . Оонньор. Ол Оонньору киирэн уулуур. Былыргы, былыргы-ы ити. Хас да хос ээ. с хас буолуо, чэ.

Мин аам кэпсиир этэ: «Кн киириитэ, ткнйэн киирэн, уулаан тахсар . Кс быстыа. Инньэ диэн кэпсииллэр», – диир этэ. Бэйэтэ крбтх. Ол Оонньор ааттаах ойуун . Бу дойдуга хара л баар . Былыр. Ону тэйбит диэн кэпсииллэр этэ. Олох Хара Байалга илдьэн быраыахтаах . Онто тарбаын быыынан биир н тэн хаалбыт. Бл быыыгар. Онон Блгэ ыалдьаллар билигин дааны диэн кэпсииллэр этэ.

Семен Васильевич Семенов-Сиэдэрэй Сэмэн (1927). Ньурба Малдьаара. 1994 с. кэпсэппитим.

Бу дойдуга кии суох эрдэинэ, тоус урааннан кэлэннэр, тоустар тспттэр. Тиит Ураа диэн билигин ол сир. Ол кэлиилэригэр аыйах саха баар эбит. Сэриилэспиттэр балар. Бииэннэрэ ох сааннан киирсибиттэр. Хотторбуттар сахалар. Били тоустарга.

оччоо дааны улахан йдх дьоннор бааллар эбит. Былыргы нькэн йээ. «Бу чгэй сирбитин былдьаары гыннылар. Хайдах арахсыбат сбэни булабыт», – диэбиттэр. Хотторон бараннар. «Хоттордубут, эиги тойон буоллугут», – диэн тохтоппуттар сэриини. Албыннаабыттар.

Бу дойдуларын дэлби уоттууллар. Уот анньаллар. Кэрийэ сылдьаннар. Дьэ, били лабыктаны олоддьу уот сиэн кэбиэр, ээр. Тоустар, табаларын куоттаран, дьэ, э тахсаллар. Бу Марханы ксйн. Моркуоку диэки тиийэллэр. Дьэ, онно тиийэннэр, олохсуйаллар. Ити Ээйигинэн тобохторо, сыдьааннара олордохторо дии.

Хаалынар трдлэрэ Дьыкыыда ойун диэн. Дагдайар диэн ааттаах кстээх убайдааа . Итиэннэ биир бырааттааа . Ол Долоон ойун диэн . Ууаан-тэнийэн олороллор. Туспа тбэ. Мантан алта кстх сиргэ. Хаалы диэн тбэ.

Баылай Оонньор хамначчыта Айанньыт Уола диэн кии киллэрэн испит били биэни. Сэтиилэнэн. Били Дьыкыыда ойунтан. Кыстата иитиэххэ биэрбитин Баылай Оонньор туттаран ылар. Хамначчытынан. Айахтарын быар. ити биэттэн трттээн, дьэ, олохторо эстэр. Баай кии ойуну кыайар. Дьоллоох кии кыайар эбит. лбт рээ диэн баар. Ол иэн биэтэ онно лр. Онтон дьиэтигэр тиийэн кэлэр. Били баай кииэхэ. Атын сургуйга баайар. Киээ буолар. Дьэ, били оонньору, этээи оонньор, ээ буолан кэлэр. Ону дьиэлээх тойон, Баылай Оонньор, сэрэххэдийэн, тэринэргэ барар. Сгнн суоа диэн. Онон хааннаах кырбастаах эти дуомугар оун тбтгэр иилэр. Бэйэтин с тгл эргиттэр. Ол кынан баран, ох аатын бэлэннэнэн олорор. Кэлиэ диэн.