Glckd nyin nec olacagi, s"ozs"uz ki, lahzrt zamanin ixtiyarinda olan bir msldi. Burda, yalniz onu demk m"umk"und"u ki, K"ohn Ataq kndindn kurs g"ot"urn maqomayevlrin hyat salnamsi Qrozni shr mktbin, oradan Qori M"ullimlr Seminariyasina, daha sonra Lnkran v Tiflis shrlrin, n axirda is mavi Xzrin sahilind yerlsn m"ohtsm v qdim Baki shrin qdr glib cixir v burda l"ovbr salaraq, burda da birdflik bdilsir. Bu, soyadin "uc n"umayndsi: baba bd"ul- M"usl"um , onun b"oy"uk oglu Cmalddin v nvsi M"usl"um bu g"un Bakida, Fxri Xiyabanda, soyadin digr n"umayndlri, M"usl"um"un atasi Mhmmd Polsanin Ksivin-Qrifnski v ye odlugunun Hoyna qardasliq mzarliginda, m"ugnninin anasi Ayst xanim is Rusiyanin Murmansk shr qbiristanliginda dfn olunublar.

bd"ul-M"usl"um Mhmmd oglu Maqomayev (1885-1937)

(Muslum Maqomayevin babasi)

G"orkmli Azrbaycan bstkari, istedadli pedaqoq, g"ozl pianocu, dirijor, ictimai xadim bd"ul- M"usl"um Mhmmd oglu Maqomayev 18 sentyabr 1885-ci ild Qrozni yaxinliginda yerlsn K"ohn Ataq kndind, dmirci-silahqayiran ailsind anadan ol musdu. Deyilnlr g"or onun atasi Mhmmd Maqomayev teypa vasendoroy t"urk qbilsin mxsus olubdu. Maqomayevlr nsili "oz baslanigicini qdim cecen kndi K"ohn Ataqdan g"ot"urslr d, etnik mnsubiyytin g"or cecen deyillr. Cecenlrin M"usl"um Maqomayevi "ozlrinin ki, hesab etmlrin baxmayaraq, m"ugnni dflrl bu fikir m"unasibt bildirrk qtiyytl etiraz etmis, rdd cavabi vermisdi. Bu, mntiql hec vaxt razilasmayan m"ugnni "oz"un"u hmis sl azrbaycanli hesab etmis, "omr"un"un sonuna qdr d"us"uncsind israrli olmusdu. Bu, mntiqin dogrulugunu Heydr liyevin dqiq v g"ozl ifad etdiyi bir klamda daha aydin g"ormk m"umk"und"u. O, Muslum Maqomayevin hyat yoldasi Tamara xanima muracit edrkn demisdi:

“Tamara, sn b"ut"un Azrbaycanin glinisn! Ona g"or ki, M"usl"um Maqomayev b"ut"un Azrbaycanin ogludu…”

Basqa bir trfdn, M"usl"um"un ana babasi, Ayst xanimin atasi hmd Gnclioglu milliyytc T"urkiydn Rusiyaya islmy gln azrbaycanli idi.

Yuxarida qeyd etdik ki, dmirci-silahqayiran Mhmmd Maqomayevin ailsind "uc oglan v "uc qiz usagi d"unyaya g"oz acmisdi. bd"ul- M"usl"um"un musiqi il maraqlanmasi hec d sad tsad"uf nticsind bas vermmisdi. Onun b"oy"uk qardasi Malik zamaninda cox gozl musiqici kimi yasadigi razid ad cixara bilmisdi. O, hm fleyta, hm d qarmon altlrind yaxsi ifa etdiyindn snliklrd istirak edirdi. Qeyd etmk olar ki, Malik Maqomayevin vaxtil yaratdigi “Samilin lzginkasi” adli rqs havasi bu g"un d Cecenistan Respublikasinda cox dbddi v mshurdu.

Ilk thsilini Qrozni shr mktbind alan v orda musiqi alti skripkani ifa etmyi "oyrnn gnc bd"ul- M"usl"um 1899-cu ild, on d"ord yasinda Qori shrind yerlsn Qafqaz M"ullimlr Seminariyasina daxil olur. Seminariyada basqa fnlrl brabr musiqi v ngm drslrinin kecirilmsi bd"ul- M"usl"um"un "uryin lav rahatliq gtirir. Qroznuda oxuyarkn skripka altind daha yaxsi ifa etmyi "oyrnn gnc, Qori M"ullimlr Seminaiyasinda qarmon altin meyl gostrir v tezlikl onu da mnimsyir. B"ut"un bunlar, onun musiqi d"unyasina glmsind, bir musiqici kimi yetismsind, o c"umldn glcyini m"uyyn etmsind m"uh"um v m"ustsna rol oynayir.

Qori M"ullimlr Seminariyasinda thsil alan Azrbaycanli usaqlarin coxluq tskil etmsi, hmcinin Firidun by K"ocrli, Rsid by fndiyev, Sfrli by Vlibyov kimi qaygikes pedaqoqlarin seminariyada drs demsi gnc bd"ul-M"usl"umd Azrbaycan xalq mahnilarina olan hvsi daha da artirir. Cox kecmir ki, o, bu mahnilari x"ususi bir z"ovql ifa etmy baslayir.

Hl Qrozni shr mktbind oxuyarkn konsertlrd istirak etmsi, sanki onu p"uxtlsdirmisdi, normal bir musiqici sviyysin qaldirmisdi. Bunun mntiqi nticsi olaraq o, Qori M"ullimlr Seminariyasinda hec bir ctinlik ckmdn tezlikl yeni kollektiv uygunlasir, haminin sevimlisin cevrilir v diqqti "oz"un ckmyi bacarir.

Konsertlr m"utmadi dvt alan gnc oglan skripka v qarmonla brabr, hm d klarnet altinid d ifa etmyi "oyrnir. B"ut"un manelri rahatliqla, ctinlik ckmdn df edn istedadli bd"ul- M"usl"um Qori M"ullimlr Seminariyasinda thsil aldigi illrd musiqiy, hmcinin onun tarixin, musiqi nzriyysin, ifaciliq pessin, birs"ozl, musiqinin b"ut"un sirlrin drindn v m"ukmml yiyln bilir. Azrbaycan musiqisinin patriarxi hesab olunan "Uzeyir Hacibyli il birlikd thsil alir. Gnclrin bir-biri il isti v xos m"unasibtd olmasi, sonralar onlarin arasinda dostluga, htta, qohumluga cevrilir.

Hr iki bstkar terequlova bacilari il ail hyati qururlar. "Uzeyir Hacibyli Mleyk xanima, bd"ul- M"usl"um Maqomayev is Baydag"ul xanima evlnirlr. Maraqli faktlardan biri d ondan ibartdi ki, bd"ul-M"usl"um v "Uzeyir eyni g"und v eyni ild anadan olmusdular. Onlar Qori M"ullimlr Seminariyasinda birg thsil almis v hr ikisi Azrbaycan musiqisinin tmlini qoyanlardan olmusdular.

“Qori seminariyasinda babam qaboyda ifa etmyi "oyrnir. O, hm skripkaci, hm d qaboycu kimi seminariyanin tlblrindn tskil olunan orkestrd cixis edirdi. bd"ul-M"usl"um on skkiz yasinda orkestrin aparici musiqicisi olmaqla brabr, hm d lazim olanda orkestrd dirijoru vz edirdi. O, hmcinin Qori M"ullimlr Seminariyasinda musiqi nzriyysi elmin drindn yiyln bilmisdi. Seminariyani m"uvffqiyytl basa vuran babama skripka hdiyy etmisdilr”.
– deyn, – M"usl"um babasi il fxr etmyi cox xoslayirdi.

Seminariyani la qiymtlrl bitirn bd"ul-M"usl"um vvlc Qafqazin bir nec kndind qisam"uddtli pedaqoji faliyyt gostrir. Sonda ona Azrbaycanin Lnkran shrin g"ondris verirlr. O, ilk m"ustqil musiqi pessin, mhz Lnkaranda, musiqi geclri v teatr tqdimatlari hazirlamaqla baslayir. Maqomayev uzun m"uddt pedaqoq- musiqici kimi Lnkranda islyir. Onun bu shrd hm musiqi, hm ictimai, hm mdni-maarif msllri il olmasi yerli camaat trfindn rgbtl qarsilanir, ona olan h"ormt g"unb-g"un artir.

Hyat el gtirir ki, bd"ul – M"usl"um 1911-ci ild Tiflis M"ullimlr Institutunda tcili imtahan verir v ailsi il birlikd Bakiya glir. vvlc Azrbaycan Musiqi Teatrinda orkestr solisti, sonralar is onun dirijoru olur.