Cmalddin qardasi ogluna qarsi n qdr inc, mehriban, istiqanli olsa da, bir o qdr ciddi, tlbkar tsiri bagislayirdi. C"unki M"usl"um"un glcyi, hyatda qazanacagi hr hansi bir ugur v tutacagi m"ovqe bir basa onun vercyi tlim-trbiydn asili idi. O, atasinin adini dasiyan qardasi oglu M"usl"um"un timsalinda glcyin yeni bstkarini, yeni dirijorunu, yeni pianocusunu, musiqicisini g"or"urd"u. Mhz, bu n"oqteyi-nzrdn Cmalddinin qlbind iki d"unya: inc-mehribanliq v ciddi-tlbkarliq yer alirdi.

Cmalddin ixtisasca m"uhndis oldugu "uc"un dqiq elmlr daha c"ox meyilli v bagli idi. Lakin b"ut"un bunlarla yanasi musiqiy, incsnt bagliliq maqomayevlr ailsind prioritet yer tuturdu, ola bilsin bu, k"okdn, nsildn glirdi. O, x"ususi musiqi thsili almasa da atasindan yadigar qalan royalda kifayt qdr yaxsi ifa etmyi bacarirdi.

Biz bunlarla M"usl"um"un xatirlr dftrini vrqlyrkn tanis oluruq. O, yazirdi: “mim royalin ssi brk cixsin dey pedali sixmagi cox xoslayirdi. Amma mn sakit v hissiyyat il ifa etmyi mslht g"or"urd"u”.

Bu, maqomayevlr nsilin mnsub olan bir x"ususiyyt idi. Ailnin hr bir "uzv"u, hr hansisa bir musiqi altind m"utlq ifa etmyi v ya mahni oxumagi, hmcinin, rqs etmyi, rsm ckmyi, "umumiyytl, incsntin m"uyyn bir sahsini thsil almadan kifayt qdr yaxsi "oyrnmyi xoslayirdi. Mn bunlari maqomayevlr ailsinin "uzv"ulri il qiyabi tanis olarkn g"or"urm. Bu, baximdan Cmalddin istisna tskil etmirdi. O, hmcinin, g"ozl rsmlr ckmk qabiliyytin malik idi. Bunu dil gtirn Muslum yazirdi:

“Sn dem mim rsm ckmyi bacarirmis, ancaq mn hec vaxt bunu g"ormmisdim. Yadima glir ki, bir df masanin arxasinda ylsib Raxmaninovun portretini meydana gtirmk istyirdim. Birdn sbilsdim, c"unki portret alinmirdi, az qaldi ki, onu cirim. Birdn qapi acildi v mim icri daxil oldu. O, qonsu otaqda islyirdi. Otagimda olan sakitlik onu maraqlandirir v o, bu mqsdl mnim otagima daxil olur v hmn deyir:

–N ziyyt ckirsn? Qlmi gotur. Bax, snin Raxmaninovunun gozlri lazim olan istiqamt baxmir.

Biz birlikd qnatbxis qdr isldik. mimd, o c"umldn bizim aild "umumi bir tlb, h"okm var idi: onlarin hamisi babam, atam v mim Camal "uc"un srf, heysiyyat, vicdan hr seydn "ust"un idi v onlar bunu cox dyrlndirirdilr”.

M"usl"um v misi Cmalddin b"ut"un hyati boyu bir-birin cox six tellrl bagli olmusdular. Ancaq onlarin da hyatinda, qmli v kdrli anlar kifayt qdr yasanmisdi.

“Usaq olarkn biz hec vaxt qocaliq v yaxud "ol"um haqqinda d"us"unm"ur"uk. El bilirik ki, hyat m"utmadi olaraq "oz axari il yalniz bu c"ur gedckdi. Bununla da biz "oz"um"uz"u aldatmis oluruq. Tss"uf hissi il qeyd etmk istyirm ki, bu hqiqtn beldi. Biz o vaxt ayiliriq ki, m"uyyn yas hddin catmisiq v hr seyi anlamaga baslayiriq. Ancaq hmin zaman artiq gec olur, biz yalniz “gedn qatar”in son vaqonunu g"or"ur"uk”, -deyrk, -M"usl"um fikirini tamamlayir.

M"usl"um misi Camal v onun hyat yoldasi Mariya Ivanovnadan basqa yaxin hec kim ola bilmzdi, s"ozs"uz ki, nnsi Baydag"ul xanim istisna olmaqla. Baxmayaraq ki, anasi Ayst xanim, anabir bacisi Tanya v qardasi Yura var idi. Ancaq hyatlarini M"usl"um"un tlim-trbiysin hsr edn, onun qaygisina qalan misinin ailsindn basqa bir kims bu msuliyyti dasiya bilmzdi. El, buna g"or d, onlarin qocaligi, ldn d"usmsi, ziflmsi M"usl"um"u cox narahat edirdi,htta, sixirdi.

O, bu anlari xatirlayarkn deyirdi: “Bli! M"usibt bizim d qapini d"oyd"u. mim iki df infarkt kecirdi, sonra is Mura xala… Acigini deyim ki, 4-c"u Kreml Idarsinin tibbi yardimi v hkim heyti il yaxindan tanis olduqdan sonra onlarin ny qadir olmasina, q"udrtin "umidlrim tamamil son itdi … Bir ildn sonra Mariya Ivanov aorta damarinin qirilmasi nticsind d"unyasini dyisdi”.

lbtt, M"usl"um Maqomayev "uc"un Mariya Ivanovnani itirmk cox agir idi, blk, dogma anasi Ayst xanimi itirmkdn d, daha cox… Usaqliqdan qaygisini ckn, tlim-trbiysind yaxindan istirak edn, dogma "ovladindan secmyn adami itirmk asan v yaxud agrisiz kec bilmzdi. Digr bir trfdn is, yegan v dogma olan misinin vziyyti hec d "urkacan deyildi. Ardicil kecirdiyi infarktlar getdikc "oz"un"u daha cox b"uruz verirdi, hmcinin, yas "oz s"oz"un"u deyirdi.

“Mura xalanin "ol"um"undn sonra Camal mim, sanki, mnvi chtdn sindi. Masa arxasinda qatlanaraq ylsib fikir gedirdi, li hr yerdn "uz"ulm"usd"u. Yadimdadi, bir siqaret g"ot"urd"u v hqiqi siqaret cknlr kimi ckmy basladi. Mn siqareti onun lindn aldim. O, incimis halda nfs aldi v dedi:

"Oz"un tulla, gr bacarirsansa”.

vvlc Mura xalasinin d"unyasini dyismsi, ardinca Camal misinin ciddi xstlnmsi, ruhn d"usmsi M"usl"um Maqomayev mnfi tsirini g"ostrmy bilmzdi . O, sevimli pessi il vvlki kimi msgul ola bilmir, vaxtinin cox hisssini misinin yaninda kecirir, onun qullugunda durmaga calisirdi. Atasinin "uz cizgilrini xatirlamayan M"usl"um "uc"un Camal misi atadan artiq olmusdu, hrgah ki, dogma atanin yerini hec kim v hec vaxt ver bilmz, htta, n yaxsi bel dogmalar…

Daima M"usl"um"u diqqt mrkzind saxlayan, ona hm xos, hm d ciddi m"unasibt g"ostrn Cmalddin qardasi oglu "uc"un b"ut"un dogmalarini vz edirdi. M"usl"um maqomayevlr nsilinin yegan davamcisi olmasina baxmayaraq Camal misi onun tlim-trbiysind cox ciddi, blk d, olduqca ciddi m"ovqe srgilyirdi.

“mim Camal b"ut"un hyati boyu mnim "uc"un ev “Ivan Qrozni”si olmusdu. O, hm "oz"un, hm d basqalarina qarsi cox ciddi v tlbkar idi. Bax, indi bu insan k"omksiz qalibdi. Mn onu evim gtirdim, cay v ya bir qdh konyak s"uzd"um, onunla cox sakit danisdim. Onun "uc"un agir olan bel bir g"und, mim nhayt ki, danisdi… N "uc"un mni "ovladliga g"ot"urmdiyin aydinliq gtirrk sorusdum. O, is dedi:

Sn, M"usl"um, "oz atanin oglusan! O, is qhrman olubdu”.

Kecirdiyi n"ovbti infarktdan sonra Cmalddin bd"ul-M"usl"um oglu Maqomayev Moskvanin Kunsevo xstxanasinda "oz"un glmdn d"unyasini dyisir. Onun nsi Azrbaycan SSR Kommunist Partiyasi Mrkzi Komitsinin Birinci katibi Heydr liyevin bilavasit k"omkliyi v istiraki il Bakiya gtirilir v Fxri Xiyabanda, atasi bstkar, dirijor, pianocu bd"ul- M"usl"um Maqomayevin yaninda dfn olunur. Bu, bard sonraki fsillrd daha m"ufssl s"ohbt acacagam…