Быкаў Васіль
Шрифт:
— У лбе? — здзіўляецца капітан. — Хіба яны ў цябе ў лбе? Давай наперад!
— Стой! — кажу я, пад’ехаўшы.
Ездавы прытрымлівае коней. Каця саскоквае з перадка.
— Таварыш капітан!
Капітан не чуе ці не хоча чуць. Адступіўшы на крок, ён зноў камандуе шафёру:
— Упярод і права руля! Яшчэ, яшчэ права! Давай, давай!
— Капітан! У стэпе танкі! Каму далажыць?
Каця ўшчыльную падыходзіць да камандзіра.
Я злажу з падводы і на адной назе таксама скачу да яго.
— Таварыш капітан! Там нямецкія танкі! — спадзяюся я збянтэжыць яго гэтым паведамленнем.
Але капітан быццам і не чуе.
— Права! Яшчэ права! Так, так! — капітан прысядае, зазіраючы пад кузаў машыны.
«Студэбекер», вуркочучы, пачынае ўязджаць у двор.
— Што? Танкі? Многа? — і адразу ж да шафёра: — Давай, давай! Прайшло! — з палёгкай аб’яўляе ён і толькі тады нібы ўпершыню заўважае мяне з Кацяй.
— Танкі нямецкія! Вы чуеце? — крычыць Каця. — Вось турнуць, будзе вам тады «давай, давай».
— Што? — здзіўляецца капітан, і асіплы голас яго зноў робіцца сварлівы. — А што вы мне крычыцё! Я што — ІПТД [1] . Ідзіце ў артполк і дакладвайце. Мне загадана, я ДОП [2] разгружаю.
Ён разгружае ДОП! Гэтая яго нязрушнасць пачынае бянтэжыць мяне. Я імкнуся растлумачыць капітану, што навісла над яго ДОПам, але Каця меней цырымоніцца і апярэджвае мяне:
— Які к чорту ДОП! Вось яны як урэжуць да ранку — будзе тады і ДОП і поп.
1
Знішчальна-супрацьтанкавы дывізіён.
2
Дывізіённы абменны пункт.
— Таварыш капітан!
Каця махае рукой.
— Ды ну яго, младшой!
Яна ўскоквае ў перадок, я ўвальваюся ў фурманку. Ездавы агравае коней і, аб’ехаўшы «студэбекеры», мы імчым па начной вуліцы. А ў сяле так па-вячэрняму ўтульна і мірна, што мне аж робіцца страшна. Я ўжо прадбачу, чым можа скончыцца такая ідылія. Не, што б там ні стала, трэба знайсці камандзіраў ці штаб. У адным двары, дбайна прыціснуты да сцяны, стаіць «віліс», ля якога моўчкі поркаюцца двое, — мусіць, знімаюць сваё майно. Дзе «віліс», там заўжды начальства, і таму, згледзеўшы машыну, Каця адразу спыняе фурманку.
— Сядзі, младшой. Я сама.
Я застаюся ў возе, а яна бяжыць у двор і нешта тлумачыць тым двум. Неўзабаве яны ўсе выходзяць на вуліцу і ідуць да фурманкі.
— Вось младшы лейтэнант наткнуўся… Камандзіра роты забілі, — кажа дзяўчына і змаўкае, з надзеяй пазіраючы на чалавека.
Я таксама ўзіраюся ў яго, — гэта мажны, падпяразаны па шынялі мужчына, на плячах шырокія з двума прасветлінамі пагоны. Іншых знакаў там не відаць, але ён у вушанцы: маёр або падпалкоўнік.
— Вы дзе бачылі танкі? — спакойна звяртаецца ён да мяне.
— У стэпе, таварыш падпалкоўнік. — (На ўсякі выпадак я бяру большае з магчымага, за гэта не крыўдзяцца.) — Кіламетры праз тры адсюль. Штук з дванаццаць стаяць стваламі сюды.
— Вы думаеце, гэта нямецкія?
— Нямецкія, — кажу я. — Нас абстралялі. Камандзіра роты забілі. Мы вось ледзьве ўцяклі з палонным.
Падпалкоўнік моўчкі азірае мяне, потым немца, які сціпла стаіць ля фурманкі і трасецца ад сцюжы.
— Так. Добра. Можаце ехаць, — памеркаваўшы, кажа камандзір.
Ля яго моўчкі чакае другі, у целагрэйцы — мусіць, шафёр або ардынарац. Мала што разумеючы з гэтага дазволу, я пытаюся:
— А куды палоннага здаць?
— Палоннага ў Іванаўку. Згодна з распараджэннем камандуючага, зборны пункт для палонных у Іванаўцы.
— Дык тут усе параненыя, — кажа Каця. — Вазьміце вы немца.
— Не, адпраўляйце ў Іванаўку, — спакойна, але з няўхільнай цвёрдасцю кажа камандзір. — I, дарэчы, паведаміце там пра танкі. Скажыце, падпалкоўнік Стах паслаў, — нечакана загадвае ён.
Вось табе і раз! Мы — ім, а яны нам. Дамовіліся! Атрымалі загад! Падпалкоўнік з тым, што ў целагрэйцы, адыходзяць з дарогі пад сцяну хаты і закурваюць. Мы стаім на месцы і збянтэжана пазіраем на іх. Чутна, як той, другі, сцішана прапануе начальніку:
— Мусіць, трэба змывацца… Ну іх к д’яблу, гэтыя танкі…
Я не чую, што адказвае падпалкоўнік. Хутка яны ўдвух хаваюцца ў двары, і тады я лаюся. Нешта ва мне надрываецца. Вытрымка мая на тым скончылася, я гатовы абурацца і крычаць — што ж гэта робіцца? У возе стогнуць параненыя. Каця таксама злуецца:
— Тылавікі праклятыя! Канцэнтратаў аб’еліся — не праб’еш! Хоць каравул крычы!
— Паганяй! — крычу я на ездавога. — Паганяй!
Ездавы зноў паганяе. Мяне ахоплівае нецярплівасць — чорт з імі, паедзем у Іванаўку! Толькі дзе яна, гэтая Іванаўка? Як яе знойдзеш уначы, і колькі на тое спатрэбіцца часу! А тут яшчэ два небаракі ў падводзе!.. I немец, што трухае ззаду. I мая мокрая ад крыві нага, якая ўжо задубела і нема баліць ад раны і марозу…